– Bláchą pokłádam/ pokrywam/ Imbracteo [...] Tego laminis aureis. Kn33.
– Obraz blaszany z miedzi S[więteg]o Franciszka 1. Obraz N. Panny na takieyze blasie 1. ArchRadziw1638176, 55.
– Tam w tym kościele [w Windsorze] jest z napisami na miedzi lubo też na blaszy srebrnej wiele herbów tych którzy przyjmowali, i którego czasu to orde. GawarDzien161.
– Ma ten Kościoł Wieżą ná Kościele bárzo kształtną bláchą obitą. PruszczKlejn20.
– Das ch in ein sz/ als: bláchá/ das Blech/ Blásze/ in der Gebendung/(in Dativo casu)dem Bleche. DobrGram24.
– Spód u tej mojej [karety] rzezany bardzo kształtnie, wszystek złocisty; blachy, ćwieki, pętlice, przęczki bardzo pięknie zrobione. SobJListy263.
– Wiatrak pusty bez wału, walnice, blachy, podosków wszystkich i bez wierzchu, który także naprawy potrzebuje. InwKal I206.
– Kto łysy, moja rada, nie bawić się żupą. Jakby też kto wyłaził z szyby na wierzch d... Widząc go jedna pani, nabrała się strachu. Dopieroż, gdy kaganek jaśniejszy przy blachu. PotFraszBrück II417.
– Beschlagen [...] er hat den Stab mit Bleche beschlagen/ obił Laskę Błáchą. ErnHand107.
– Ołtarz wielki wpuł Koscioła stoi Krzyz na nim wielki Szczyrozłoty y trzy blachy we srzodku takze ze złota. SobTDzien40.
– Mosiądz robiono y ná blachy bito pod Zukowem y Zagorzem. BystrzInfGeogr I3v.
– BALLE en termes d'Imprimerie [...] Follicus typographicus [...] PIŁKA terminem Drukarnianym, mieszek wytkany ktorym farbę biorą do nádania oney ná formy, álbo na blachy. DanKolaDykI, 166.
– W tymże podwórzu gołębieniec z gołębiami. Kompas z blachą cenową, osieł drewniany. InwKal I254.
– Pioron na Wiezą [...] Vderził y one od wierzchu samego zapaliwszy, do Sczedu spalił, ze Czynowa blacha iako desc gwałtowny zniey padała. KomonDziej194v.
– Potym [zioła] miedzy dwie blásze żelázne/ á na pálec wzmiąsz [...] kładą. SyrZiel122.
– W niej [łazience] piecyk malowany nowy, kociełek miedziany nowy na łańcuchach i hakach żelaznych wiszący i blacha żelazna. InwKal I104-105.
– Z izby bokowej komora, w niej piec polewany, z kominem i blachą w nim żelazną, okien szkalnych w drzewo dwie. PiotBrań413.
– Były tez ręczne pociski ktoremi Rzymscy zołnierze tak zręcznie ciskali iz niemi mierniey nizeli z łuku strzałami do Celu trafiali, a w co trafili tedy by tez w zelazne blachy rzecz uzbroiona była, na skroz ią przebiiali. SzołHist19v-20.
– Podstaw pod nos chorego blachę żelázną rospaloną, żeby na nię krew kápáłá. PromMed98.
– Lubo pokarm zębem tárł/ pokarm między zęby sciśniony/ żołtą bláchą wyglądał mu z gęby. OvOtwWPrzem433.
Przenośnie
Gdy dziecię wchodzi pod kościelne dachy, Z których wisiały lodowate blachy, Urwany sopel od wysokiej rynny Przeciął i szyję, i gardziel dziecinny.MorszAUtwKuk84
2.
»wykonane z takiego materiału różne części zbroi; zbroja osłaniająca tułów, pancerz«
– Tám on [Rynald] złożywszy z siebie blách zwyczáyny/ W inszą Pogáńską zbroię beł vbrány. TasKochGoff369.
– Iélcá/ vel iédlcá/ to wszytko co do obrony ręki naléży przy rękoieści kordá/ szpady/ száble/ etc. iáko krzyż/ kratká/ bláchá/ ábo obłąk [...] gladij iuxta capulum craticula, [...] vide Rękoiéść [...] Głowicá. Kn245.
– Ná Eákowiczá cisnął żelázem. Ná Achillesá, wnuká AEákowego. Lecz y blach/ y dziewięć skor wołowych/ przebiło. To iest, ktorymi puklerz był podfutrowány, dla mocności OvOtwWPrzem474 (472).
– Pan Bog ie [kule] rosnosił ze nam nic nieszkodziły ledwie ktura OBlach Sczękneła. PoczOdlPam29.
– Dosyc ma serca Polak, przed Turczynem sieła A gdy go ieszcze zbroia hartowna okryła Piersi blachem opatrzył, szyszak głowy strzeże Nie czuie; chociasz go kto kole chociasz rzeze. PotWoj92.
– [Lidora] Vyrzáwszy, gdzie go trafic miała Między spinane w bok blachy mierzyła. OblJasGór163.
– Są moździerze wielkie i małe [...] blachy, muszkiety flinty, koncerze z fordymentami i. t. d. ZawiszaPam82.
– Po nich idą Pancerni, po Pancernych wSworze Z dragony wSwietney Łosi RaitaryaSkorze ToszPiechota, zelazną głowy kryta blachą. PotWoj88.
– Zelaznymi się blachy męznie uzbroiwszy [Jagiełło] Dosiądzie pod Rumelskim siodłem cisawego konioa. DrobOpow108.
– Oboyczyk szyię wscięga, gdzie czołdary były Perłowe, a zas blachy zelazne zakryły Tył y przod piersi. DrobOpow43.
stalna blacha:
– Nusz one rękawice gdzie na kazdy członek Nie kleynot; nie mannela, nie drobny Pierscionek Białey to płci spuszczali ale stalna blacha. PotWoj74.
stalny blach:
– Przekowywáią ná motyki włocznie/ Lemieszy z mieczow robią nieodwłocznie; Rádła z koncerzow/ z stálnych blachow gráce/ Do rolney prace. KochProżnLir119.
zadni blach:
– Lanckoronski [...] Grzbietem się nie zakłada y nigdy nie nosi Zadniego Blachu. PasPam270.
złota blacha II:
– Czwarte pułki wiedzie Slęzakow y Sarmatow Sam Henryk: na przedzie Złota blacha puklerzem z przyłbice Gorgony Postalonych Rodelach patrzą na wsze strony. DrobOpow70-71.
blacha złotolita II:
– Wszyscy stroini od pancerza I blachy złotolite ozdobnie iasnieli. DrobOpow104.
Przenośnie
Obojczyk. Po diabłaż do Włoch, gdzie żelaznym blachem Mąż pięknej żenie coś kryje przed gachem. O to i w naszym patrzcie wszyscy szyku: Tak szpetne kpisko siedzi w obojczyku.PotFrasz4Kuk I360
3.
»płaska forma do pieczenia chleba, ciast, mięsa; metalowa płyta stanowiąca nakrycie pieca kuchennego.«
– Rykle/ albo Rytle/ to iest czerwone bláchy po ciele máłym dziatko[m] wywodzi ná wierzch [maść z pietruszki]. SyrZiel1071.
– Plámy y bláchy sprosne po ciele/ spądza y ściera [pięciornik]. SyrZiel300.
– Zmázy/ y Bláchy pstre po ciele wyciera [aminek]. SyrZiel447.
– Pstrociny y bláchy białe po ciele/ y ine szkárádności/ tymże sposobem z miodem wyciera/ nácieráiąc nią [maść z kąkolnicy]. SyrZiel463.
– Náwet ná owe bláchy ktore po ciele się pokázuią/ co więc ludzie prości názywáią ośládámi/ y wiele báśni o nich plotą/ bárzo skuteczną może bydź tá wodá. SykstCiepl146.
– Tedy ták ie znosi tá Iáworowska wodá/ że y śládu żádnego nie zostáwuie. Czegom ia sam ná sobie doznał/ gdym tákowych leszaiow y blach po ciele bárzo wiele miał. SykstCiepl146.
