Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*BULWARK

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BULWARK, BULWERK, BOLWERK, BULWART, BOLWARK, *BELWARK, *BALWARK
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T (bolwark), L (bolwark, bulwark, blofarek; XVIII), SWil (bolwark, bulwark, blofarek), SW (bolwark, bulwark), SJP (bolwerk, bulwark)

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn


Najwcześniejsze poświadczenie: 1643
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   bulwerk ||   bolwert ||   bolwerk ||   bulwart ||   bulwark ||   bolwark
D.   bulwarka
  bulwerku ||   bolwarku ||   bulwarku
C.   bulwerku
B. uż. nżyw.   bulwark ||   bulwerk
N.   bulwarkiem
Ms.   bulwerku ||   belwerku
liczba mnoga
M. uż. nosob.   bolwerki ||   balwerki
D.   balwarków ||   bulwarków ||   bulwerków
B. uż. nosob.   bulwarty
N.   bulwarkami ||   bolwerkami
Ms.   bolwerkach ||   bulwarkach
Etymologia
niem. Bollwerk
Znaczenia
1. »element murów obronnych: wieża narożnikowa, baszta; wysunięta część warowna fortyfikacji stałej«
  • – O tym trudno mowić, kiedy niewiemy gdzie y ná ktore mieysce nieprzyiaciel nástąpi: Kiedyby iednák nástępował ná Cortynę, tedy nawiętsza część dział ma być zásádzona ná pobliższych Bolwerkách álbo Básztách, iáko to figurá № 19. pokazuie. UffDekArch II, 63.
  • – Obywátelowie miejscá tego kiedy się obleżenia obawiáią, máią nieprzyjacielá uprzedzić, brzeg oney strony rzeki opanowáć, y tám Szańc ze trzema Básztámi, álbo Bolwerkámi usypáć, ták áby dwie bászty ku Miástu álbo Fortecy, á iedná do polá, obrocone były: lecz nie máią być bárzo wysokie, dla tego áby z miástá, y z na przedniejszych obronnych miejsc iego, defendowáne y strychowáne być mogły. UffDekArch III, 68.
  • – Ta bowiem teraz forteca Ani napełnieniem Rowu y zasypaniem (przez ktoryby na wał wypaść mogł) bo iest barzo szeroki, y od bulwerku do Bulwerku biią nieprzypuszczaiąc [...] Ani podkopem y Miną [...] dobyta bydź może. NarArch 4.
  • – Broma potężna z kamienia, z boku której dwa są osobne balwerki propter tuendam portam. BillTDiar 74v.
  • – Po południu chodziłem oglądać fortecę [...] Ma balwarków osim barzo porządnych, z wieżyczkami miedzią krytemi, dostatnich. Na kożdym belwerku osimnaście potężnych dział. BillTDiar 74v.
  • – Do Ankony mil 3: forteca wielka nad morzem na skale, nad miastem, jest na skale bulwark wielki alias rzańc [szańc], który może bronić całego miasta. ZawiszaPam 85.
  • – Więc dwie pryncypale części ná to sporządzone temu zádosyć czynią, ktore według należytey od siebie odległości rozporządzone, y multyplikowane, do koła opasuią Miasta. Pierwsze są z Francuska Bastyony Beluardy z Niemiecka Bolwerki. Drugie Kortyny. BystrzInfArch F3.
  • Bolwark, baszta, narożnik. ein Bollwerck. un bastion. T III .
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bulwark podziemny:
    • – Po bulwarkach podziemnych chodów barzo siła sklepionych; zamek sam jakby w dole między bulwarkami leży. GawarDzien 33.
  • bulwark z poligonami:
    • – Isz bulwerk od bulwerku barzo rozsadził, dlatego isz tylko dał cztery bulwerki zpolgonami na 80 y kilka prętow. NarArch 77.
2. »obmurowanie zabezpieczające brzeg w porcie«
  • – Iaktez przytarł wał doBulwarku to tak się stało uderzył że sternik wypadł na Bulwark a my wszyscy padlismny na Bok w [...] owę Barkę. PasPam 67.
  • – Tak ci powyłaziwszy na Bulwark iako myszy cos my mieli trafic na Iutrznią tosmy y Mszey niesłuchali przed Niesporęm przyiechawszy. PasPam 67.
  • – Do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystapi. PasPam 68.
  • – Lubo tam iest port Spokoyny y Cichy ale przecię nieprzystępny bo do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystąpi Chyba te małe okręty kupieckie Szmagi trzeba tedy do Okrętu wozić się. PasPam 68.
  • – Wsiadszy w batkę odwieziono go do Bulwarka. iam się został. PasPam 68v.
3. »okop obronny, wał obronny, szaniec«
  • – Tenże Hil za ordynansem moim die 9 octobris pod Elblągiem wziął szanc nazwany Bolwerk. RadziwBAut 142.
4. »szeroka ulica, zwykle nad brzegiem morza lub rzeki«
  • – W Mieście nagwałt biią w dzwony w bębny lud się sypie na bulwark. PasPam 69.
  • – Poko ich [Turków] ieszcze z Pod Wiednia nie rospłoszono y byli inspe odebrania Wiednia to Na ten czas po ulicach gazety spiewano na Bulwarkach ie de Clamowano. PasPam 277v.
5. »rodzaj drewnianej budowli (?)«
  • – Pogrodki koło studni jeszcze dobre, od góry bulwark nowo szachulcem wydylowany i mosty do drzwi siennych i ozdowni z szachulcu nowo położone. InwChełm 13-14.