Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

WIDAĆ I

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (korpus), Kn, T, L (pod: widzieć; XVI-XVII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  widać
czas teraźniejszy
lp 1. os.   widam
lm 1. os.   widamy
2. os.   widacie
3. os.   widają
czas przeszły
lp m 2. os.   widałeś
3. os.   widał
ż 1. os.   widałam
3. os.   widała
n 3. os.   widało
lm mos 1. os.   widaliśmy
3. os.   widali
nmos 3. os.   widały
nieosobowy czas przeszły
  widano
Znaczenia
»widzieć«
Rekcja: kogo, co

  • – Bárzo często też pástuchowie ná polu widáli/ iż niektore bydlętá trzy/ ábo cztery skoki ku gorze uczyniwszy/ záraz ná ziemię padszy zdychały/ á to wszytko zá powodem szátáńskim/ á spráwą czárownic. SpInZąbMłot 155.
  • – Wielusmy widáli stárych chromych/ y skurczonych/ ktorzy powiedáli/ że się im to od czárownic przydáło. SpInZąbMłot 397.
  • – Azaż nie widacie, co w ogrodach kosztownych są wierzby pachniące jako piżmo, są też suche i bezpożyteczne drzewa? SaadiOtwSGul 227.
  • – Do czego się tenże więzień nie znał, powiedając jako żywo tego kija nigdy nie mieć ani z nim chodzić ani go widać ni u kogo. RegZłocz 137.
  • – Z oszukaniem, pamiętam, żem je raz zastała, Ale i z mężobójstwem częstom je widała [Zdrada mówi o Milczeniu]. ArKochOrlCz III 317.
  • – Więc i najgładsza dziewka, jak prędko poznała Rynalda, bo go często w Paryżu widała, Przystępuje się bliżej [...]. ArKochOrlCz III 439.
  • – Widam/ widywam co. [...] Saepè video, videre foleo, subinde passim video. Visito [...] aliquoties habet hoc sensu. Kn 1243.
  • – [...] ty Pánie młody/ ieśliś mądry/ oczu twoich strzeż áby márności nie widáły; iáko się im przyuczą/ połápi ich ow skrzydłáty Bożek/ ktorego niektorzy zwáli Kupidynem [...]. BirkOboz 76.
  • – Co za lud, że się go nigdy nie widało, Zkąd przyszedł? że mu się świat burzyć dostało, Ach co się stało! DembPrzew 5.
  • – Siłá tedy tákowych ludzi widamy/ ktorzy wewnątrz/ ták do przyiacielá iáko y do sługi/ nie weyrzawszy státecznie/ záraz nimi pogárdzáią [...]. StarPopr 78.
  • – A iesli ktory został dom nie rozwálony/ Y w ták wielkim nieszczęściu cáł iest zostáwiony/ Wierzch iego iednák wyższe wody okrywáią/ A ná głębiey y wieże widáć się nie dáią. OvOtwWPrzem 19.
  • – O siostro/ o żono/ o Niewiásto kochána/ Sámá tylko iedyna żywo záchowána/ Ktorą mnie spolny rodzay y związki Stryieczne Krewności/ y Małżeństwo przyłączyło wieczne/ Y dziś niebespieczeństwá sámy przyłączáią Ziem tych/ ktorekolwiek wschod y zachod widáią. OvOtwWPrzem 22.
  • – [Bóg] Grozi, y do pokuty w przod ludzi przestrzeże; O czym w Siętych w Kronikach Máchábeyskich stoi, Ze ieznych, ná powietrzu, widano we zbroi. Ktorym, ile dosiągnąć mogło oko człecze, Ostrosieczyste w ręku błyskáły się miecze. PotPocz 19-20.
  • – Widałeś mię Pánie moy w polu, widał w Száncu? Dziś com zdobył w Mársowym toć przynoszę táńcu [...]. PotPocz 140a.
  • ~ Widam. Widywam. offte sehen, zu sehen pflegen. voir souvent; étre acoutumé à voir. T III 2524.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Kto ná morzu nie bywał/ ten dziwow nie widał. RysProv 37.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

WIDANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lp M. m   widany
ż   widana
n   widane
B. m nżyw   widany
ż   widaną
N. ż   widaną
W. n   widane
lm M. nmos   widane
D.   widanych
B. nmos   widane
Najwcześniejsze poświadczenie:
1610-1625
Znaczenia
zwykle w formie zaprzeczonej »taki, którego się widuje«
  • – [...] kto pielgrzymuje i po świecie chodzi, wiele się nauczyć może, jako w obyczajach, w nabyciu czego, w obaczeniu rzeczy dziwnych i innym mało widanych abo słychanych [...] owa wielu rzeczy niesłychanych i niewidanych i wielu spraw dziwnych napatrzyć się i zrozumieć może [...]. SaadiOtwSGul 147-148.
  • – Pogáństwo z murow wysokich pátrzáło/ Ná niewidáne porządki y szyki [na procesję]. TasKochGoff 277.
  • – Widány/ Familiaris oculis meis rusticus [...] Hanc videor nescio vbi vidisse prior. Quem ego oculis vsurpaui meis [...]. Kn 1243.
  • – Niépodobienstwo. Niépodobne rzeczy. Niésłychána niéwidána to rzécz. KnAd 636.
  • – O dzieło niewiem iesli kędy innym widane! to wiem że postronnym o tym cnego mężá/ Xiążęciá nászego ánimuszu ledwie słychane. WojszOr 112.
  • – [...] Miástá i Zamki iedne cale absorptae, drugie wniwecz desolowáne y zruinowáne zostawáły/ á ták wiele ludzi pod wálinámi poginęło/ że spectaculum było lachrymabile y od dawnych czasow nie widáne. MerkPol 204.
  • – Posągi z miedzi w wielkość nie widane [...] Którymi ludzie zdobią zwykle groby, Niceście nie są [...]. MorszAUtwKuk 147.
  • – Nigdy w Polszcze nie widany oddaie praesent. PasPam 80.
  • – [...] nawiedzą oyczyznę kochaną, Kędy Machinę wielkiego Kosciołu, Y Kolos słoncu, dotąd nie widaną, Robotą: Siodmem dziwem stawią swiata, Iako Brat znalazł, napamiątkę Brata. PotSyl 109.
  • – Materyą tę z Włoch w szkatułach przesyłaią, za rzecz niewidaną wtych tu kraiach [...]. SekrWyj 50.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dziwy niewidane (sz. zm.):
    • – [...] o dziwy dziwy nigdy nie widane O dziwy smiele rzekę nigdy niesłychane Mizerny człowiek w grzechach ustawicznie broi A Bog na krzyzu przezen miedzi łotry stoi. KodKon 83.
    • – Ale skoro do wschodu przychodziło/ ozdobiło łożnicę swoię nalepiey/ to iest Jutrzenkę: ciáło mowię/ y duszę Pánieńską: nápełniło ią niesłychánymi/ y nigdy niewidánymi dziwy/ iáko theatrum iákie/ iáko Mátkę y corkę Stworzycielową. BirkNiedz 46.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 12.03.2022

WIDAĆ II

czas. niewł. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
czas teraźniejszy
  widać
czas przeszły
  było widać
czas przyszły złożony
  będzie widać
Najwcześniejsze poświadczenie:
1601-1620
Znaczenia
»można widzieć«
  • – [...] cerkiew S. Jana iakoby w poł zamku stoi, na tey wszystkiey cerkwi wieza barzo wysoko wymurowana z ktorey widać daleko na wszystkie struny stolice [...]. MasDiar 71.
  • – Z malusieńkiey Chmurki deszcz tak okrutny spadł, że Człowieka przed Sobą nie widać było. MasDiar 94-95.
  • – Wiechali na Pyrene, z ktorey moze czasu Pogodnego, dnia, rozne piaski y Francią Z iedney strony, a z drugiey widziec Hiszpanią Jako dwie morza widac, gdy w Apennin wiedzie Tuskanskie y Słowieńskie [...]. ArKochOrl 33.
  • – Widáć co/ nié widáć. [...] Apparet aliquid [...] Comparet [...] Visebantur ornamenta quorum exigua pars comparet. Occurrunt oculic tot paludes tot campi. [...] Nulla tellus occurrit [...]. Kn 1243.
  • – [...] miał dzieci kilkoro z Widankowny będzie Widac gładysze, trzeba ich wygładzic od sliachectwa [...]. TrepNekLib 97.
  • – Owiec nie wyganiac na pole zimie kiedy na trawie swiecące blaski widac bo im to szkodzi bardzo. GrodzMisc 182.
  • – Wozów liczba bezmierna już pożakowanych, Tamże [wśród uchodźców na cmentarzu przy katedrze św. Jura] nie mało widać skrzyń porabowanych. ZimBSiel 155.
  • – Iak było niewidac okupu piiali wodę potym drwa do kuchni rąbali y nosili y w tey nędzy zywot Skonczyli. PasPam 52.
  • – Przechodziło Woysko pagorek z ktorego widac było ieszcze Granicę Polską y Miasto. PasPam 54.
  • – Kiedy iuz konce owey kraty widać, radzismy. PasPam 59.
  • – Maietnosci iego y Zamek widac było Niedaleko Fryderyka [Friedrichs-Odde]. PasPam 63v.
  • – Zachodzi tedy Słonce az widac z tamtey strony kogos y mowię. A noz mamy Ięzyka. PasPam 91v.
  • – Dopowiedziano Woiewodzie że iuz proporce iego widac w tyle szykow Nieprzyiacielskich. PasPam 107v.
  • – Wyglądamy czy nąm tez da iaki Sukkurs ta Pani cos my się za iey krzywdę uięli albo chłopom kaze nic niewidać. PasPam 156.
  • – Lezy w piernatach iako długi ieno mu brodę widać. PasPam 165v.
  • – Tam nasi Panowie są na Odwodzie gdy by im cięszko było iuz by ich tu zanami widać było. PasPam 239.
  • – Widywaliśmy Arianow, nigdy u nich tańcow nie widać było, nigdy słowa szpetnego nie słychać, a kiedy weselne gody odprawowano, Psalmy z sobą spiewali. MłodzKaz 460.
  • – Budynek zaś cały znać, że gościnny, bo widać przed wroty Stoł umajony, a wisi nad stołem Deszczka z napisem: PodZłotym Aniołem. LubSTobPol 106.
  • – [...] dżdże lunęły przez dni czterdzieści; zewsząd iák cebrem láło/ y ták się cáła ziemiá wodámi nápełniła/ iż nawyszsze gory zátopione są/ y tylko niebo y morze ná świecie widáć było. BujnDroga 136.
  • – Po nád rzekę tę [Amazonkę] wiele widać rownin, y padołow bardzo ludźmi osiadłych. ChmielAteny II 674.
  • – widać las. der Wald ist zu sehen. la forêt paroit, est visible. § na sto staian łunę od ognia widać było. T III 2524.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • jedno kogoś nie widać;
  • tylko kogoś nie widać:
    • – Co godziná co odmieniam/ piię/ wychodzę/ etc. In horas exspecto [...] Poloni etiam dicunt: Co piés szczéknié/ vel będzié/ iédno go niéwidáć. Kn 86.
    • – [...] kaczmarz Bogusz przyiedzie, co go tylko niewidać z Zakluczyna z jarmarku, tedy nie boy sie, bo on dobry, łagodny człowiek [...]. AktaMusz 58.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 12.03.2022
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 12.03.2022