Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ATLAS

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   atlas ||   Atlas
D.   Atlasa
N.   Atlasem
Ms.   atlasie
liczba mnoga
M. uż. nosob.   atlasy
D.   atlasów
Etymologia
łac. Atlas, z gr.
Znaczenia
1.  mit.  nazwa własna »tytan podtrzymujący na ramionach sklepienie niebieskie, uchodził za pierwszego astronoma; posąg, podobizna tego tytana«
  • Iuszby się była bez pochyby, ta Compages Frustatim roztrzęsła kiedyby nowy Atlas nonsuffecisset oneri orachia tanto. PotWoj XVIII.
  • Za pałacem fontanny misterne a prawie cudowne, wciąż wielkiego podworza, pierwsza we środku: atlas świat dźwigający, grota nad nim wielka. ZawiszaPam 93.
  • W Azyi y kraiach Orientalnych były ogrody artificialne od wiekow dawnych sławne, owe Pensiles Horti, wiszące na powietrzu, alias na kolumnach y sklepieniu sadzone, kosztem Semiramidy Monarchini Assyriyskiey. w Afryce ogrody Hesperidum, to iest Còrek Hespera, czyli Atlasa koło miasta Lyxon, gdzie złote były iabłka. ChmielAteny III 428.
  • Atlasy, Herkulesowie są to podpory z osob męskich miasto kolumn: Karyatydy są słupy z Białygłow smutnych: Persiki są statuy Mężow niewolnikow, iż trophaeum Persowie nieśli, zbici od Pausanisza. ChmielAteny1755 I 79.
  • Naypierwszy perhibetur Gwiazd Speculator y Upatrzácz ATLAS Krol Maurytanski w Afryce, od ktorego Gorá Atlas nazwana, iż zniey upatrywał Sydera, iako o nim napisał Poeta. ChmielAteny1755 I 171.
Przenośnie
  • Lecz com ieden? co zemną Sarmacya iedna? Wszytek; choć Oceany wyleie swe ze dná Świat go nie odzáłuie: ktorego tym czásem Chrześćiáńskiey ruiny wielkim był Atlasem, I Krolem sam stráśliwym. TwarSWoj 44
2.  med.  »pierwszy krąg szyjny«
  • ATLAS en médicine [...] Prima colli vertebra [...] ATLAS w lekarskiey nauce pierwszy kręg w szyi ktory na sobie nosi głowę. DanKolaDyk I, 136.
3. »księga opisująca świat; zbiór map«
  • Ksiąg nr. 12. in folio w pokrowcach skurzanych, atlas nazwanych. InwWilan 53.
  • Witsen w swoim Atlasie wydánym Roku 1687. dzieli Tátáryą ná 3. Części Generalne: Południową, Srednią, y Pułnocną. ŁubŚwiat 549.
  • ATLAS [...] Atlas genit. Atlantis [...] ATLAS, Księga maiąca opisanie całego swiata powszechne, y Karty wszystkie iego. DanKolaDyk I, 136.
  • Do tych czas w Języku naszym Polskim nie miały dzieci tey łatwości, aby razem z opisaniem Kraiow mieli iakieś wyobrażenie pozycyi ich: ta Książeczka będzie dla nich arcy wygodna, bo ią przy sobie maiąc, mogą się obeyść bez dużych Atlasow ktore doskonalszemu niż dziecinnemu służą bardziey wiekowi [...]. SzybAtlas 6.
  • Atlas Dziecinny, czyli nowy sposob, krotki, łatwy y do nauczenia Dzieci Geografii naydoświadczenszy wraz z przyłączonemi SzybAtlas 315.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

ATLAS
rzecz
m

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   Atlas
Najwcześniejsze poświadczenie:
1743-1745
Znaczenia
nazwa geograficzna »łańcuch górski w pn.-zach. Afryce«
  • ATLAS [...] Atlas genit. Atlantis [...] ATLAS Gora w Afryce barzo wysoka. DanKolaDyk I, 136.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2023
Odsyłacze
Patrz: *ATLANT.
Autorzy: KŻ
Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2023