1.
bibl.
nazwa osobowa
»pierwszy człowiek stworzony przez Boga, mieszkaniec raju; wizerunek tego człowieka«
– [...] Adámowi dano Ray áby go strzegł, y robił w nim. BirkOboz14.
– Y rzekł Adam/ Toć teraz iest kość z kości mojich/ y ćiáło z ćiáłá mego: dla tegoż będzie názwáná Mężátką/ bo oná z mężá wziętá jest. BGRdz2, 23.
– Abowiem jáko w Adámie wszyscy umieráją/ ták y w CHrystusie wszyscy ożywieni będą. BG1Kor15, 22.
– Musi tu każdy w tym być twoim [Dębołęckiego] żakiem, Że pierwszy człowiek, Jadam, był Polakiem. WiszDębBar I591.
– Naypierwsze słowo syna, płaczem wyrażone iest: AA, iakoby syn płakał na Oyca Adama, a pierwsze słowo corki płaczem wyrażone iest EE, iakoby corka płakała na Ewę. MłodzKazII, 58.
– Znać, że w nocy, bo w ten czas spał, rzecz mowi sama, Dobył w Raiu niewiasty z boku u Adama, Z tąd, nie Słońce przyczyną, ale Miesiąc kładę, Ze człowiek ma przed bydłem, rozum, mowę, radę. PotPocz66.
– [Misa biała auszpurska] na której Adam z Ewą pod drzewem siedzą. RejKierPoś78.
– My to Polacy iedni zdamy się bydź nayprawdziwszemi Adama Synami, że co Polak, to Brat. JabłSkrup23.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
od Adama:
– Nie od Noego? niech Herb, kładzie odAdama. Lepszy nowy, komu go Cnota nada sama. PotPocz51.
– Brykamy pyszno i rezolutnie [...] w pretensyjach Bóg wie jak dawne, ledwo nie odAdama układamy zasługi. MałpaCzłow283.
do Adama:
– Kiedy bysmy mieli DoAdama samego przodkow naszych szpyrac Od nas wspak poczynaiąc znalezlibysmy tam szewcow krawcow Stelmachow y Garbarzow ba y Co gorszego. OpalKSat73.
Związki frazeologiczne
jabłko Adama:
»wypukłość na przedniej stronie szyi«
– [...] powierzchownie pokáziue się máluczki págorek álbo goreczkáalias ugryzek [...] á to zowie się pospolicie iábłko Adamá. KirchFac44.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa
– Y nam ma być wdzięczne to magnificat, to fiat; było wszytkim Swiętym záwsze/ miánowicie Woyciechowi ś. ktorego słuchamy co dáley śpiewáć będzie. Adámie/ ty Boży kmieciu/ Ty siedzisz u Bogá w wiecu/ Domieść nas swe dzieci/ Gdzie kroluią iuż święci. BirkOboz14.
– Ieszcze nie puścił się świata ktory ustawicznie trapi pokusami swoimi. Ale wierzę iż miał na oczach swoich y nowego Adama Chrystusa Pana Adama niebieskiego. Adam nowy Chrystus. nazwanego także kmieciem od Proroka: Czemuż to Panie, będziesz iako kmieć na ziemi? BirkOboz15.
– Bo jako z boku Swego otroku Ewa jest wzięta, Tak też z wtóregoAdama tego Cerkiew prześwięta. KochChrysTur102.
– Przez łáskę Páná Christusowę, y zásługę śmierći iego, bywamy wyáwieni od grzechu pierworodnégo, á iáko śmierć przez pierwszégo Adámá pánowáłá, ták przez wtórégo żywot, y spráwiedliwość. BWRz 5 streszcz.
