– A Przystąpiwszy jeden z náuczonych w Piśmie/ słysząc że z sobą gadáli/ a widząc że im dobrze odpowiedział/ spytał go: Które jest napierwsze ze wszystkich Przykazánie? BGMk12,28.
– Y powstáli niektorzy z tych którzy byli z bóżnicy ktorą zowią Libertynow/ y Cyrenejczykow/ y Alexaindryánow/ y tych ktorzy byli z Cyliciey y z Azyey/ gadájąc z Szczepanem. BGDz6,9.
– A bespiecznie sobie poczynájąc w Imieniu PAná JEzusowym/ mowił y gadał z Grekami: á oni się stáráli/ jákoby go zábić. BGDz9,29.
~ To tylko piszę oczym tez Ludzie gadali. PasPam246v.
– Krol przez cały dzięń y nieiadł y niegadał znikim. PasPam255v.
~ Iego to [Albertusa albo Woyciecha Błogosławionego] Opus, magią zrobione artyficialną, gadało do S. Tomasza, od niegoż pokruszoue [!]. Albertus z Niemieckiego znaczy zacnego rodu. ChmielAteny III125.
~ SIGFRIDA S. Biskupa Wexioneńskiego w Gothii Apostoła Szwedzkiego 15. Lutego. Podczas Mszy S. na Elewacyi Pana JEZUSA maleńkiego podnosił. Synowcow iego niesłusznie pobitych trzy głowy po stawie pływaiąc in praesentia żałosnego Stryia gadały. Iedna mowiła: vindicabit, druga: quando? trzecia: In Filios filiorum. ChmielAteny III197.
~ Czartowską to sprawą y mocą Apollina Delfickiego bałwan odpowiedzi dawał, owszem wszyscy owi pogan Bożkowie, czy rznięci, czy lani z metalu, czy wykuci z kámienia, gadali, y dziwne rzeczy czynili dla zabobonnych pogan, ale záwsze z iakim ich oszukaniem, iak princeps mendacii ie nákierował, przez nie mowił. ChmielAteny III207.
~ [Opętani] Ná pytánie hardo odpowiadaią: Spytani często, choć przymuszani gadać nie chcą. ChmielAteny III217.
~ Są niezbożni Chrześcianie, osobliwie puszczeni na wszystkie nefas, mianowicie na złodzieystwo; ktorzy maią dla siebie czarowniczy sposob, od diabła Autora wszelkiey złości inspirowany; że pewne nosząc signa, albo mowiąc słowa Swięte, ale non ad hunc finem ordynowane, w cięszkich mękach, torturach, w kręceniu w koła, nic boleści nie czuią, nie gadaią, snem smacznym wtedy złożeni bywaią, nic na kwestye nie odpowiadaiąc, á to słowa zawiesiwszy przy sobie owe bluźnierskie: [...]. ChmielAteny III267.
~ Cornelius à Lapide świadczy że we Fryzyi Syrena złowiona ryba speciem maiąca Panny, tylko się prząść nauczyła, y wiele lat żyła nic nie gadała. ChmielAteny I121.
~ Tym
sposobem,
nie
wyrażaiąc
swego
sentymentu,
chyba
żeby
mu
to
roztropność
uczynić
pozwoliła,
y
przystoyność
sama
do
tego
pobudziła,
naucza
się
od
drugich
zdania
ich,
y
poznaie,
co
za
charakter
iest
w
ich
duchu,
y
na
ostatek
uchodzi
błędow
wszelkich,
w
ktore
pospolicie
wpadaią
ci,
ktorzy
wiele
gadaią. AkDziec105.
~Gadam, v. m. F. gadnę. 1) reden. 2) Jäger: zu den Hunden reden. [...] 1) parler, discourir. 2) chasse: parler aux chiens. [...] 1) Gadałem (mowiłem) z nim dzisiay. 2) gadać ze psy. T III356.
2.
»dużo mówić«
~Gadam/ aliter. Siłá mowię/ v. Wiéle mowię. Nabiiam wszy. Kn182.
~Gadam [...]. 3) plaudren. [...] babiller, causer, caqueter. [...] ustawicznie gada. T III356-357.
Związki frazeologiczne
gadać co ślina do gęby przyniesie:
»mówić dużo, bez zastanowienia, mówić głupstwa«
– Począł o mnie gadac co slina do gęby przyniosła przy czem isz beł ieden s chłopiąt moich ozwał się, on do niego chcąc go bic asz go ie[go] towarzysze uchwycieli. Po wieczerzy Pan ow młody poszedł zawczasu spac. OssŻyw29.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa
(wariant I): – My według affektacyj W.M.M. Państwa utrzymujemy na sejmikach ich interessa, co prawda - nie grzech: i za toż nas samych crucifige, że brat szlachcic weźmie jaki czerwony albo bity, a czyli nie dignus operarius mercede? Boli to gardło gadać darmo.RelSapRzecz128.
(wariant II): – Boli gárło gadáć dármoBystrzPolM6.
3.
»zgadywać, domyślać się«
Rekcja:
co || zd.
~Gadam/ aliter. vndegaday/ zgádni vide zgádnąć. Dorozumiewam się. Kn182.
~Gadam [...]. 4) errathen, auflösen ein Rätzel. [...] déviner qu. ch. [...] gaday (zgadniy) co to iest. T III356-357.
