ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

lp	M.	bisior
	D.	bisioru
	B.	bisior
	N.	bisiorem
	Ms.	bisiorze
lm	M.	bisiory
	B.	bisiory
	N.	bisiory

Etymologia

łac. byssus, z gr.

Znaczenia

1. »cienka, lśniąca tkanina wyrabiana w starożytności i średniowieczu z wydzieliny pewnych gruczołów niektórych małży morskich; także delikatna tkanina lniana, bawełniana lub wełniana, znana i ceniona w dawnej Polsce i w innych krajach«

– Bisior/ Byssinum [...] Byssus. Kn 32.
– Bisior/ płotno cienkie/ Byssus [...] allerfeinester Leinwand. DasHünDict Pp.
– Tęn Ksiąze, ow Krol, ten Cesarz z honoru, Znáć go z purpury, z berła, y z bisioru. OblJasGór 151v.
– Był człowiek bogáty Ktory siebie przybierał codzień w drogie száty w purpurę y w bisiory. DamKuligKról 63.
– Łożá miękkim wyścielono w koło stołow bisiorem. ClaudUstHist 141.
– Ná rámionách sukienka [...] ze złotá, hyacyntu, purpury, szárłatu, bisioru wzorzystą tkána robotą [strój arcykapłana żydowskiego]. ChmielAteny I II, 551.
– Bisior, flamskie płotno. feinste Leinwand. de la plus fine toile. T III 52.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

bisior królewski (sz. zm.):

– Bisior Krolewski z ozdobą zrzuciwszy [Jagiełło] Zelaznymi się blachy męznie uzbroiwszy Dosiądzie [...] Konia. DrobOpow 108.
– Ten zwyczay u siebie Miał Leszczek ze w wszelakiey Sprawie y potrzebie Na krolewskie bisiory kodrowe łachmany wkładał na maiestacie gdy siedział ubrany. DrobOpow 131.

bisior kręcony (sz. zm.):

– Zasłona kościelna ktora wisiáłá przed Arką testámentu z purpury y szkárłatu dwá rázy moczonego/ z bisioru kręconego/ y hiácinthu byłá robiona. BirkNiedz 450-451.

Przenośnie

Ludzie złośliwi nie chcieli przyiść ná gody/ nie chcieli się przybráć w bisior świątobliwości.StarKaz II, 482
W grodzie kwiaty sąsy miały, chcąc wiedziec Ktore się głową nazywały. Swe do Thronu przekłada bisiory Roza purpurę tudziesz pierwsze wiosny cory.MikSil 2v nlb

2. »lśniący, dęty koralik«

– Stroiła się w drogi Vbior złoty, W perły, W Bisiory, y Swietne Kleynoty [Lidora]. OblJasGór 114v.
– Rzadka rzecz zawsze jest w wielkim walorze Rzadki Dyament y perła w bisiorze. MikSil 317.
– Gdy słońce záiáśnieie widzi (oko ludzkie) co złoto, co błoto [...] co ziarno, co plewa; co kanak, bisior [et]c. BystrzInfElem Cosm I 3.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

BISIOR