1.
»znacznych rozmiarów, bardzo duży; bardzo liczebny; bardzo wartościowy; ogromny«
– Iest tam Staw wielki bardzo [...] gęstą trzciną zarosły tam Litwa Niebozęta Uciekali zpogromu. PasPam112v.
– To iest ryba wielka [...] tak smaku dobrego iako zadna Ryba nie iest smaczna, Sama zas wszystka iest tego Smaku co Iesiotr. PasPam164.
– Piecow wdomach niemaią chyba wielcy Panowie bo od nich wielki podatek na krola idzie. PasPam56.
– Lubo tam iest port Spokoyny y Cichy ale przecię nieprzystępny bo do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystąpi Chyba te małe okręty kupieckie Szmagi trzeba tedy do Okrętu wozić się. PasPam68.
– Mogłyby być 4 bałwaniki tam, gdzie bankują trzy,
ale by były bardzo drobne, którymi nie można by się akomodować
kupcom, bo na tak wielkim wozie, jako zwykli przyjeżdżać, 2 małe
bałwaniki nie mogą dobrze leżeć, a na jeden bałwanik wielki wóz;
i czyni kupiec i furman tak wielki koszt na małego bałwanika jako
na największego, a nie mogłyby się jemu nagrodzić takie koszty,
zaczym już według sznurów ich i miar musimy się akomodować
bankowaniem. InsGór12.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
babka wielka:
– Pierwsza Babká wiélka/ ktorą czérwoną zowią. SyrZiel1129.
arteryja wielka:
– Zyły pospolite serca są dwie żyły pulsowe iako są: Arterya wielka [...] y Arterya do płucow idąca. KirchFac31-32.
bluszcz wielki:
– Bluscz drzewny/ ktory y wielkim y białym zowiemy/ iest bárzo krzewisty. SyrZiel886.
bania wielka:
– ABy w ciągnieniu Muchy nie przeszkadzáły koniom [...] Dostáć liścia bań wielkich, ktore dobrze stłuc w mozdzerzu, y tym sokiem pomázáć koniá. HaurEk58.
– Wielkie Bogáctwo/ wierna miłość/ cięszka chorobá/ y zránione sumnienie/ nie mogą być zátáione. RysProvXVII, 7.
2.
»przekraczający zwykłą miarę pod względem siły, intensywności lub jakości; niespotykany, niezwykły«
– [Wojewoda] cudował się wielkim cudem ze kilka-nascie Ludzi wytrzymało tak wielkiej kupie. PasPam159.
– Iak wsiedli na Litwę Lubomirszczykowie bo na nich mieli wielki appetyt o to że to wyszli na tę Woynę domową. Tak się ani złożyc nie dali na cięto na bito. PasPam199v.
– One srogie pociechy obrociły się w Wielki Smutek, Bo krol przez cały dzięn y nieiadł y niegadał z nikim wszystek Dwor iak Powarzony. PasPam255v.
– Chleb zgrochu pieką Bo tam tego wielka rodzi się obfitość. PasPam64v.
– Mnie więcey nie zostaie tylko wielkiemu powinszowac y aplaudować szczęściu. MikSil70.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
gorączka wielka:
– Tákie wroszki są báyki/ iednák ná vkontentowánie P. Plebaná/ ábysię stáruszkowi (iákim się on zmysla) cholerá nazbyt nie wzruszyłá/ á gorączki wielkiey mu nie przyniosła/ pozwolmy mu tą rázą/ to co on práńdykuie [!] z Poznańskim tym málárzem. SzemGrat51-52.
– Wiélki Piąték/ Dies Christi nece memorabilis [...] Charitatis diem vocat [...] Flandri nati hoc die, habent donum sanitatum miraculosum [...] Parasceve in SS. libris, praeparatio s. necessariorum diei festo Paschatis. Kn1249.
– Chocz raz w wielki Piątek podzcie boso do Kościoła. OblJasGór39.
– wielki piątek. (...) vendredi saint; Parasceve. T III2535.
wielki czwartek:
»pierwszy dzień Triduum Paschalnego poprzedzającego Wielkanoc«
– Wiélki czwarték (...) Dies quinta hebdomadis sanctae (...) Dies coenae Domini (...) Dies necem Christi in cruce antecedens.Kn1249.
– Báránki dáć skopić ná wielki Czwartek, tylko żeby sposobnemu y umieiętnemu sprawcy. HaurEk103.
– wielki czwartek. der grüne Donnerstag, jeudi saint; jeudi absolu.T III195.
wielki Tydzień:
»siedem kolejnych dni poprzedzających Wielkanoc«
– Co kolwiek nomine Swoiey wsi obiecał wszystko poodwozili w Wielki Tydzięn. PasPam82.
4.
»o człowieku: wybitny, znakomity«
– Piecow wdomach niemaią chyba wielcy Panowie bo od nich wielki podatek na krola idzie. PasPam56.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
wielki stolnik:
– Przyiechali tedy porządkiem dobrym pięknie Offanassy Iwanowicz Nestorow wielki stolnik Carski człowiek Familiiey Starenney Moskiewski Drugi z nim [...] Iwan Polikarpowicz Dyak. PasPam163v.
hetman polny Wielkiego Księstwa Litewskiego:
– Deklaracyia [...] dana przez [...] Woiewodę Smolęnskiego Hetmana Polnego w X Litewskiego. PasPam207v-208.
– Basilicum, Bázyliká większa [rejestr ziół]. CompMed20.
gorycznik wielki:
– ZIele to/ iáko u Łácinnikow/ ták y u nas rozmáite ma názwiská. Jedni go zowią Gorzyszem álbo Gorycznikiem wielkim. Drudzy Swinim koprem: Drudzy wszywym Koprem: Ini Wieprzyńcem: Niektorzy Siárkowym/ álbo siárczástym korzeniem. Drudzy Jeleniem korzeniem/ iáko y wtore Peucedanum, Sárnim korzeniem/ á zwłasczá Czechowie. SyrZiel195.
wielki chłop:
– Przy każdem [z dwu starostów] dyaka, to jest pisarza, ma [Wielki Kniaź]. Tych dwu powinność rząd w miasteczkach zawiadywać, miejskie i wszystkiej włości chłopy sądzić, wolą Wielkiego Chłopa albo Kniazia opowiedać. NiemPam235.
(wariant II): – Ale iák mowią, Strach ma wielkie oczy, Większą rzecz widzi, niźli w sobie sama [...]. DrużZbiór215.
– mały robak wielkiego dębu tocząc na ostatek obali. eine kleine aber oftere Bemühung thut Wunder. l'eau qui tombe goute à goute, creuse le plus dure rocher; à la continuë l'eau ronge la pierre.T III201.
– Bębęn zá gorą ábo w lésié coś wiélkiego/ choć iák cébrzyk wiélkość iego. KnAd1055.
– Kto czéládź wiélką chowa/ i buduié: Ten/ by nawięcey miał/ wnét wyszáfuié. ábo: Drogę do vbostwá sobié gotuié. KnAd376.
– Kto nádzieią żyw/ wskorali/ będzie wielki dziw.RysProv37.
– Mądry y baczny człowiek/ á przy tym cnotliwy
Często więc nie ma tego/ czego mu potrzebá/
Przecię niefrásowáć się większa iest v niego
Niż nie mieć/ á daleko więc iey nic nieprágnąc. OpalKSat141.
– Ale to wielka, że na tę tak wysoką wieżą bez gradusów aż na samą górę wchodzą, tak jeno jakoby in plano aliquo loco troszeczka stoczystym chodził. BillTDiar171.
– To największa, że wojsko przez zimę w Ukrainie zostając wielce znużone było, mianowicie piechota, której z głodu i zimna siła naginęło. JemPam431.
