Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

AMBRA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   ambra
D.   ambry
B.   ambrę
N.   ambrą
liczba mnoga
B.   ambry
Etymologia
śr. łac. ambra, z arab.
Znaczenia
1. »substancja wydzielana przez kaszaloty, szara, lepka, o przyjemnym zapachu, używana do wyrobu perfum, sporządzania kadzideł, jako przyprawa, stosowana także w medycynie; dawniej uważana m. in. za rodzaj żywicy, tłuszcz z ryb i mięczaków morskich«
  • Do tego [alembiku z różnymi składnikami] przydać [...] Pizma Alexandrijskiego [...] Ambry po dwunaście gran. SyrZiel 606.
  • [Idą ludy] co zbytniego zimna i ciepła nie znaią [...] gdzie Ambra roście/ kędy wiecznożywey Nieśmiertelności Phenixa widaią. TasKochGoff 425.
  • Ambrá/ Ambra in Brasilia in littore maris colligitur, colore nihili, sed ad odoramentorum usum auro penditur [...]. Kn 6.
  • Ambra grisea [...] Ambra prednia [!]. GuldOn 43.
  • Sam [Dilawer] potem trunek wody czysty Za polskie pije zdrowie z farfury złocistej Z świeżej ambry perfumem. PotWoj 198.
  • Już niechcę w ten czás Gryffow áni Potázi Co mię nie karmi leć [!] kázi Niechay Ambrą Bázánty dzieią do szczątká Nie mego pokarm zołądká. KochProżnLir 12.
  • Ambra w czym kolwiek dana, znacznie posila także Kamfora. CompMed 171.
  • Przyczyna tey choroby iest [...] materya osobliwym sposobem w macicy zkorumpowana [...] z zapachu rzeczy pachniących, Piżma, Zibetu, Ambry, albo co podobnego. CompMed 612.
  • Rodzi się na nich [Malediwach] proso y koral czarny, y ambra wyśmienita. ChmielAteny II 625.
  • Stare Vino Ambra y Pizma iak praeservative tak curative zażywane byc powinny. BeimJelMed 377.
  • Dociec nie mogą z czego się ambra rodzi. T III 6.
  • Bespieczniey każdą chorobę ziołami Uleczyć może [ten, kto zna działanie ziół] niż Panaceami. Pewniey niż z złota, drogą essencyą, Z Pereł, Korali, z Ambry Alchimiią. VadeMed 3 nlb..
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ambra szara:
    • Doday Ambry szary utartey, ćwierć łota, zybetu prawdziwego 4. skrupuły. VadeMed 115.
2. »zapach pachnidła z ambry«
  • Wdzięczność drogich balsamów [...] po wspaniałych pokojach mile się rozchodzi. Pełno ambry i inszych rozkosznych wonności. ArKochOrlCz III 54.
  • Miasto perfumow vchoway Boże/ bysmy w niewoli pogańskiey około gnoiu nie robili [...] miasto kabatów z Ambrą/ żeby nie włożono gunie iakiey na grzbiet. StarKaz II, 369.
  • Kwieciem tchną wędzidła; Ambry y wszelkie przechodząc kadzidła. ClaudUstHist 54.
  • SPIKANARD ziele z ktorego kwiatkow oleiek bardzo pachnący robią ktory wszystkie Zybety, piżma, ambry wonnością swoią zatłumia. DanKolaDyk II, 291.
Przenośnie
3. »smoła ziemna lub rodzaj żywicy«
  • Ambra druga/ sok z-siadły/ kleiowi abo żywicy podobny/ Ambarum [...] Ambar Arabibus. Ambra vulgo succus terrae vel arborum concretus in Aethiopia, [et] apud Chinas, in medicinis nobilissimus [...]. Kn 6.
4. »bursztyn«
  • Łańcuchy dwa Zambrą szacowane na sto osmdziesiąt Talerow. ArchRadziw 1638 42, 13.
  • Ambra, bursztyn, un ambre. KulUszDyk 2.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: AMBRYJA.
Autorzy: BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 02.07.2012