1.
»substancja wydzielana przez kaszaloty, szara, lepka, o przyjemnym zapachu, używana do wyrobu perfum, sporządzania kadzideł, jako przyprawa, stosowana także w medycynie; dawniej uważana m. in. za rodzaj żywicy, tłuszcz z ryb i mięczaków morskich«
– [Idą ludy] co zbytniego zimna i ciepła nie znaią [...] gdzie Ambra roście/ kędy wiecznożywey Nieśmiertelności Phenixa widaią. TasKochGoff425.
– Ambrá/ Ambra in Brasilia in littore maris colligitur, colore nihili, sed ad odoramentorum usum auro penditur [...]. Kn6.
– Sam [Dilawer] potem trunek wody czysty Za polskie pije zdrowie z farfury złocistej Z świeżej ambry perfumem. PotWoj198.
– Już niechcę w ten czás Gryffow áni Potázi Co mię nie karmi leć [!] kázi Niechay Ambrą Bázánty dzieią do szczątká Nie mego pokarm zołądká. KochProżnLir12.
– Rodzi się na nich [Malediwach] proso y koral czarny, y ambra wyśmienita. ChmielAteny II625.
– Stare Vino Ambra y Pizma iak praeservative tak curative zażywane byc powinny. BeimJelMed377.
– Dociec nie mogą z czego się ambra rodzi. T III6.
– Ambra w czym kolwiek dana, znacznie posila także Kamfora. CompMed171.
– Przyczyna tey choroby iest [...] materya osobliwym sposobem w macicy zkorumpowana [...] z zapachu rzeczy pachniących, Piżma, Zibetu, Ambry, albo co podobnego. CompMed612.
– Do tego [alembiku z różnymi składnikami] przydać [...] Pizma Alexandrijskiego [...] Ambry po dwunaście gran. SyrZiel606.
– Bespieczniey każdą chorobę ziołami Uleczyć może [ten, kto zna działanie ziół] niż Panaceami. Pewniey niż z złota, drogą essencyą, Z Pereł, Korali, z Ambry Alchimiią. VadeMed3 nlb..
– Wdzięczność drogich balsamów [...] po wspaniałych pokojach mile się rozchodzi. Pełno ambry i inszych rozkosznych wonności. ArKochOrlCz III54.
– Miasto perfumow vchoway Boże/ bysmy w niewoli pogańskiey około gnoiu nie robili [...] miasto kabatów z Ambrą/ żeby nie włożono gunie iakiey na grzbiet. StarKazII, 369.
– Kwieciem tchną wędzidła; Ambry y wszelkie przechodząc kadzidła. ClaudUstHist54.
– SPIKANARD ziele z ktorego kwiatkow oleiek bardzo pachnący robią ktory wszystkie Zybety, piżma, ambry wonnością swoią zatłumia. DanKolaDykII, 291.
Przenośnie
Niewdzięczna ambra zalatuje z gęby.MorszZEmbSok525
3.
»smoła ziemna lub rodzaj żywicy«
– Ambra druga/ sok z-siadły/ kleiowi abo żywicy podobny/ Ambarum [...] Ambar Arabibus. Ambra vulgo succus terrae vel arborum concretus in Aethiopia, [et] apud Chinas, in medicinis nobilissimus [...]. Kn6.
4.
»bursztyn«
– Łańcuchy dwa Zambrą szacowane na sto osmdziesiąt Talerow. ArchRadziw163842, 13.
