1.
»mówić niewyraźnie, niezrozumiale, zacinać się w mowie, wydawać głuche, gardłowe, nieartykułowane dźwięki«
– A wy, co sie jałmużną możecie pożywić, Wszędy ludzi czymkolwiek umiejcie nadziwić: Abo dobrze bałkotać i ze wszytkiej mocy, Aże na cię wytrzeszczą wszyscy ludzie oczy. PerDziadGrzesz405.
– Co chce mówić, to bełkoce, a język mu lata, A polszczyznę tureckiemi języki przeplata [pijak]. WychWieś32.
– Kiedy się tu Kozacy z Bissurmany Kłocą Zdrugiey strony, swe hałła Tatarzy bełkocą. PotWoj100.
– FOURCHE [...] POTKLIWIE mowić ięzykiem bełkotać plątać się ięzykiem w mowieniu záiąkać się. DanKolaDykII, 55.
2.
ekspr.
»mówić to, co denerwuje, drażni, oburza«
– PETRUS [...] Błogosławieni [...] elemozyny w Imię Boże dają, A naszy, chociaj skąpi, a wżdy nic nie mają. Błogosławieństwo Pańskie majętnymi czyni I będą ci zbawieni, niech mię, kto chce, wini. (WSZYSCY) [...] Wyjedziemy na tobie, jedno bełkocz dalej, Idźże, ani tu bywaj. SynKlechGrzesz383.
– Lipá daie cień wesoły Blisko w rzece szumiące wody belkocą. KochProżnLir11.
– Bełgocę, Bełkocę, [bełgo||bełko]ce, [bełgo||bełko]tał. 1) schluttern, schlickern, butteln. […] 1) faire glouglou […] § 1) głośno z tey bani piwo bełgocę. T III32.
5.
myśl.
»o cietrzewiach kogutach: wydawać głos w czasie toków«
Przenośnie
Sprzeciwisz się? Będziesz miał człeka nieprzyjaznego; Pozwolisz mu [nieukowi]? z
prostaka przerobisz go błaznem: Będzie chlubił przed ludźmi, żeć zawiązał usta, Na szyderstwo, bo wiedzą, że głowa czcza, pusta. Najlepiej niech sam sobie bełkoce z cietrzewiem; Spyta cię o co? krótko odpowiedzieć: nie wiem.PotMorKuk III211
Użycia metajęzykowe
- Verba bełkocę, blekocę [...] quae hunc in modum conjugantur: Indic. Praes. Sing. Bełkocę, bełkocesz, bełkoce; Plur. Bełkocemy, bełkocecie, bełkocą. Praet. Bełkotałem, bełkotałeś, bełkotał; Plur. bełkotáliśmy, bełkotáliście, bełkotáli. Fut. Będę bełkotał ی c. Imp. Bełkoc, niech bełkoce; Plur. bełkocmy, bełkoccie, niech bełkocą. Infinit. Bełkotáć. Gerund. Bełkocąc. Partic. Bełkocący. WojnaInst80
