Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ALDZBANT

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ALDZBANT, ALZBANT, ALSZBANT, HALZBANT, HALSBANT, HALŻBANT, ALZBAND, CHELZBANT, HALDZBANT
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (alzbant), Kn (halsbant), T (alszbant), L (alszbant, alcbant, aldzbant, halcbant, halzbant; XVI-XVII), SWil (halsbant), SW (aldzbant), SJP (alszbant, halsbant)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   aldzbant ||   alzband ||   alszbant ||   halzbant ||   halsbant ||   halżbant ||   alzbant ||   chelzbant ||   haldzbant
D.   aldzbantu
B. uż. nżyw.   aldzbant
N.   alzbantem ||   chelzbantem
Ms.   halzbancie
Etymologia
niem. Halsband
Znaczenia
1. »ozdoba szyi lub piersi w formie naszyjnika, dekoracyjnej taśmy, wysadzana drogimi kamieniami; ozdobny przód stanika sukni kobiecej; gorset«
  • Alzband z dyamentów a pereł. NiemPam 281.
  • – Napierśnik/ v. Hálzbánt/ & Przépaská. Kn 469.
  • Aldzbant. Wniem sześć tablic Dyamentowych trochę mnieiszych [...] z ktore[go] Aldzbantu Sznur do Biretu vczyniono. RewSkarb 114.
  • Aldzbant złotÿ z literami Smelcowanemi na Czerwonem Aksamicie. RewSkarb 127.
  • Haldzbant z rozmaitymi Figurami y do niego nalezący Kleinot. ArchRadziw 1638 42, 12.
  • – Miedzy inszemi Podarunkami drogą bardzo szatą y Chelzbantem abo drogiem Noszeniem W upominkach Oblubienicze Swą Obesłał. HerbOr 272.
  • Halzbant czeluscie stroi, Mętlik wsciąga szyię Perłowy. DrobOpow 139.
  • Alszbant, Hals-Band der Weiber. colier, ruban. T III 5.
  • Hálżbánt/ Monile [...] Halßbant. DasHünDict Uuiv.
2. »ozdobny przód zbroi rycerskiej«
  • Hálsbánt/ noszenie męskie [...] Pectorale militum [...] ornamentum pectoris. Kn 222.
  • – On [książę] pod Kitą ogromną/ przy złotym Halzbancie/ Ná pysznym swym ubada [!] wesoły táráncie. TwarSLeg 45.
3. »część ozdobnej uprzęży, rzędu, zwłaszcza na czole lub piersi konia lub innego zwierzęcia; czasem także na piersiach człowieka«
  • Hálsbánt koński/ Phalerae [...] Primus equúm phaleris insignem victor habebit [...] phaleras esse pretiosum quemuis equi ornatum, sine in fronte, sine in capite, sine in pectore. [...]. Kn 222.
  • – Naczelnik/ Frontale [...] Phaleras [...] vide Hálzbánt. Kn 455.
  • – Podpiérsień/ Antilena [...] Phalerae [...] v. Hálzbánt [...]. Kn 744.
  • – Od JMPana Nieroszynskiego Podsędka Rzeczyckiego Dworzanina KIM Kon Dzianet włoski ze wszytkim wsiądzeniem z siodłem pułszkarłaciem krytem srebrem złocisto oprawnym turkusami sadzonym z strzemiony złocistemi, z rzędem alzbantem, pałaszem złocistemi y z wodzami srebnemi. PiasRel 49v.
  • – Rząd sczyro złoty Turkusami y Rubinami sadzony Zewszytkim To iest Nagłowek Aldzbant y Podpiersien. ArchRadziw 1638 26, 1.
  • – Rogi miał [jeleń] złotem łskniące/ z łopátek spuszczony Przez szyię/ hálzbánt wisiał/ kámieńmi sádzony. OvOtwWPrzem 394.
Użycia metajęzykowe
  • - Vocabula Polonica obsoleta, barbara, & inusitata. [...]Hálsbánt Herold Herst. WojnaInst 148-149