Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CHOLERYCZNY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CHOLERYCZNY, KOLERYCZNY, HOLERYCZNY
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
lp M. m   koleryczny ||   holeryczny ||   choleryczny
ż   choleryczna
D. m   cholerycznego
ż   cholerycznej ||   kolerycznej
n   cholerycznego
B. m nżyw   koleryczny ||   choleryczny
ż   koleryczną
N. ż   holeryczną
Ms. m   cholerycznym
n   cholerycznym
lm M. mos   choleryczni
nmos   choleryczne
D.   kolerycznych ||   cholerycznych
C.   kolerycznym ||   cholerycznym
B. nmos   koleryczne ||   choleryczne
Ms.   cholerycznych
Znaczenia
1. »zawierający żółć, spowodowany przez żółć, mający związek z żółcią; taki, w którym żółć bierze przewagę nad innymi składnikami organicznymi, prowadząc do porywczości, wybuchowości, skłonności do gwałtownych uczuć i reakcji«
  • Bárzo iest użyteczny [piołyn pontski] osobliwie tym, ktore w sobie wiele żołci máią wylewáiącey się w żołądek, náwet po wszytkim ciele, nie tylko do ustáwicznego gniewu, ále też do chorob kolerycznych y niebespiecznych ie domiescza. SyrZiel 341.
  • Womity zbytnie záwściąga [...] zwłascza z koleryczney przyczyny pochodzące [wężownik]. SyrZiel 1255.
  • Koléryczny aliter, vel Koléryk. v. Gniewliwy. Kn 290.
  • Koleryczny/ kolery siłá máiący. Biliosus. Dregnumu turis koleru. SzyrDict 112.
  • W gorączce [...] obrazki máią porozumienie álbo zgodę z humorámi, dla tego cholerycznym ákty choleryczne, innym inne przychodzą, łácniey niżeli ináksze. TylkRoz 283.
  • Skutki zaś Choleryczney konstytucyi zwyczaynie bywaią te. Ze Choleryk bywa niecierpliwy, popędliwy, gniewliwy, átoli z gniewu prędko opłonie. BystrzInfAstrol XV / XVIII.
  • COLERE [...] GNIEWLIWY, choleryczny żołci pełen popędliwy gorączka. DanKolaDyk I, 319.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • biegunka koleryczna:
  • człowiek choleryczny || ludzie choleryczni || ludzie koleryczni:
  • womit koleryczny:
  • ciało choleryczne:
  • febra koleryczna || frebra koleryczna:
  • flus koleryczny:
  • choleryczna kompleksyja (sz. zm.):
  • chumor choleryczny || humor choleryczny (sz. zm.):
  • krew choleryczna || krew koleryczna:
  • materyja koleryczna:
  • choleryczna natura:
  • wilgotność choleryczna (sz. zm.) || wilgotność koleryczna:
  • woda koleryczna:
Przenośnie
  • Wyście o wody nieułagodzone, Iák się zpienicie holeryczną śliną, Okręty ięczą o skały stłuczone.DrużZbiór 339
  • Na Element Ogniá. OGniu gniewliwy, ktorędyż do ciebie, Przystąpić kiedy, y palisz y parzysz [...] Przyimij coć powiem, żeś zły, holeryczny.DrużZbiór 346-347
2. »cierpiący, chory na cholerę«
  • Koleryczny/ kolerę chorobę cierpiący. Cholericus [...] Baccae paliuri prosunt cholericis [...]. Kn 290.
  • Koleryczny/ kolerę cierpiący. Cholericus. Koleru negalis. SzyrDict 112.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ludzie choleryczni || ludzie koleryczni:
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

CHOLERYCZNY
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1660
Znaczenia
1. »ten, w którym żółć bierze przewagę nad innymi składnikami organicznymi, prowadząc do porywczości, wybuchowości, skłonności do gwałtownych uczuć i reakcji«
  • O Sliwach [...] Słodkie przed Obiádem iedzione láxuią/ cholery gorącość uśmierzáią/ dla tegoż cholerycznym y gniewliwym zdrowa rzecz iest onych záżywáć. HercBan 56.
  • W gorączce [...] obrazki máią porozumienie álbo zgodę z humorámi, dla tego cholerycznym ákty choleryczne, innym inne przychodzą, łácniey niżeli ináksze. TylkRoz 283.
  • Druga kwádra iest podobna ogniowi ciepłemu, y suchemu; á w ten czás rodzą się choleryczni. AlbSekr 87.
  • Trzebá notowáć, ze choleryczny iest żołtego koloru, naczęściey, iáko krwáwy czerwonego koloru, melánkoliczny śniádego koloru, á flegmátyczny białego koloru. AlbSekr 130.
  • Náturá Cholerycznego. Dátny, śmiáły, zárosły, sczupły y fałszywy. CompMed 702.
2. »człowiek chory na żółtaczkę«
  • Koleryczny/ Biliosus, Cholericus [...] gifftgallig/ der solche Krankheit hat. DasHünDict Yy iij.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 11.01.2010
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 11.01.2010