ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L (XVIII), SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, SWil

Najwcześniejsze poświadczenie: 1613

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				aparencja
	D.				aparencji
					aparencjej
	C.				aparencji
	B.				aparencją
	N.				aparencją
	Ms.				aparencji
					aparencjej

liczba mnoga

	M.				aparencje
	D.				aparencyj
	B.				aparencje
	N.				aparencjami

Etymologia

łac. apparentia

Znaczenia

1. »dostatek, okazałość, wystawność: uroczystość; liczebność«

– Choć przybyło apparencyi z powiatowych rotmistrzów, ale na to miejsce ujma się stała w pieniężnem wojsku. RadziwKSprawy 121.
– Swieckie apparencye/ świeckie tytuły/ świeckie honory/ z tąd wychodzą/ niech się tez tam wracaią [do ziemi]. WojszOr 141.
– Nihil simile Parysz widział w dostatki, w apparencią wporządek iako ten nasz wiazd. OpalKListy 335.
– Było plus minus Czterdziescie tysięcy zaciągowego ludu, a licznei czeladzi gwoli apparencyi większei [...] tilie więcei. VorLetSkarb 57.
– Aparencyia wielka wątek szczupły, a przedcię wesół, muzyka gra, dodaią łasztem. MłodzKaz I, 143.
– Iegomc pan generał przyiachawszy z wielką gromadą y apparencyą Szlachty do tłumu miał oracyą. SobTDzien 3v.
– Zaczyni od domostwa swego y Pospolstwa Włoskiego z wielką assystencyą y apparencyą do Rzymu przywieziony na polu Marsowym wspaniale zwyczaynym trybem spalony y pogrzebiony został [Sulla]. SzołHist 3v.
– To dziecię umarło w niedziel sześć, natenczas, gdy w Saxonii gotowano się z wielkim kosztem i apparencyami na chrzciny. ZawiszaPam 358.
– W tych dziewięciu dniach odprawują ceremonie pogrzebu Ojca ś., a dziesiątego dnia największe bywają apparencye, bywa kazanie pogrzebowe. KronZakBarącz 191.
– Apparencya pogrzebowa przyszłą opisze się pocztą. GazPol 1736/82, 7 nlb..

2. »wyposażenie, sprzęty, rzeczy«

– Powrociwszy ia bowiem zElecty takem się iusz z rzeczamy męmi porachował y dalszym mięszkaniem, zem y koni, y czeladzi, y wszystkich inszych pozbył apparency. OpalKListy 6.
– Przyjadę do jednego starosty z wizytą, pańską aparencyą, pościel złotem szytą, ściany widząc w szpalerach [...] Nie każdego, pomyślę, z panow na to stanie. PotFraszBrück I 253.
– Na koronacyą obiciow łóżka, pawilonu i wszelkich apparencyi pożyczono u nieiakiey Pani Wodzickiey dla Króla. OtwFDzieje 12.
– Nie żałuie [Moskal] piękney rezydencyi y apparencyi, bo iego prosta chata y nie bogata. ChmielAteny II 432.

3. »przejaw, wygląd; widok«

– Prostakowi trudno zrozumieć, ponieważ jest bez wszelkich powierzchownych aparencyj, tylko tam gdzieś skrycie i głęboko w sercu, że się ja jej [miłości] domacać nie mogę. SobJListy 358.
– Trafia się: że dwa albo trzy słońca się razem pokażą, ktora apparencya zowiesię parelia. BystrzInfAstron L4v.
– Taka iest apparencya rzeczy, iaka rcflexya radyacyi promieni [w lustrze]. BystrzInfRóżn Y1v.
– Nie uwodź się apparencyą, lod zda się bydź kryształem, a nie iest. DanOstSwada V, 5.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

czynić (jaką) aparencją:

– [...] cała facyata [...] illuminowana światłem iasną czyniła apparencyą. GazPol 1735/47, 1 nlb..
– [...] Baldechin karmazynowy Axamitny galonem złotym przyozdobiony Atłasem białłym podszyty ozdobną czyni Apparencyą. GazPol 1736/82, 1 nlb..

4. »podstawa, powód do czego, przewidywanie, przygotowanie czego«

– Zastał [kanclerz] y nas w porządku y apparency. OpalKListy 282.
– Honor zasadzony na słabym fundamencie opiniey, iest apparentią niestateczną. AndPiekBoh 48.
– Zgadza się iednák wiele listow iż wielka byłá appárentia y inclinatia Ich Mośćiow PP. Litewskich do źgody, et spes że doydźie accepto aliquo ex his mediis, do czego podobno pomoże y rumor który passim spargebatur iż Szwedźi opánowáli Kowno á potym y Wilno [...]. GazWarsz 1702 14I 2 nlb.
– Moskal także widząc dobrą apparencyą Króla naszego do trzymania Ligi [...] zaczął Woynę z Szwedom od Inflant. OtwFDzieje 48.
– Według wszystkich Apparencyi Rzplta będzie musiała interesować się do Woyny y Porta coś o tym przeczuwa. MerkHist 21.
– Niech nawet i przeciw wszelkiej apparencyi i nadziei nie tylko następujący ten wkrótce, ale i potym dalej jedne dochodzą, a drugie nie dochodzą sejmy, to one najnieszczęśliwszego i coraz niebezpieczniejszego ojczyzny nie polepszą gruntownie i wiecznie stanu. KonSSpos 112.

5. »złudzenie, pozór«

– [Alchemicy] wiele obiecuią/ a malo abo nic nie czynią dobrego y skutecznego/ tylko aparencie iakieś/ ktorymi oczy/ y rozumy ludzkie mydlą/ y słowy podaią. SyrZiel 333.
– Dla rozerwania sił ich [Szwedów] a snadniejszego szańców postawienia, kazałem aparencyą szturmu uczynić, i z okrzykiem ze wszystkich stron pod zamek podpadać. RadziwKSprawy 160.
– Co na skibę siewaią, ci co czynią, co byleby zbyli, a dla apparencyey siew odprawili [mają mały pożytek]. HaurEk 6.

6. »o pogodzie: zapowiedź, zwiastun«

– Wiatr zachodni, pogoda zgoła przez cały now, do deszczu niemasz apparencyi. DuńKal D1v.
– Naymnieyszą grzmotow czuiąc apparencyą, [foka] aż na dnie Morskim opiera się; gdzie tuta et tota zostaię. ChmielAteny1755 I I, 530.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

APARENCJA