ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

lp	M.	kór \|\| chur \|\| chór
	B.	kór
	N.	chórem
	Ms.	chórze
lm	M.	chóry
	D.	chórów
	B.	hóry \|\| chóry

Etymologia

łac. chorus, z gr.

Znaczenia

1. »zespół śpiewaków wykonujący wspólnie wielogłosowo lub jednogłosowo pieśni«

– Ná dwá chory śpiewáli Choris alternis canebant. Chori duo alternis psallebant. Alterni geminis choris concinebant. Kn 302.
– CHOEUR [...] CHOR kilkanaście osob razem iednostaynie śpiewai[ą]cych. DanKolaDyk I, 305.

2. »w tragedii starogreckiej: zespół wykonujący recytacje połączone z tańcami przy dźwiękach muzyki«

– CHEUR [!] dans les anciens Tragedies. [...] CHUR w dawnych Traiedyach; zebranie osob Mowiących y obyczaie strofuiących. DanKolaDyk I, 305.

3. relig., w lm »zastępy aniołów i dusz zbawionych w niebie«

– Tym z nich [obłoków] jaśniejsza światłość powstawała, Gdy się niewiasta [św. Anna] po nich przechadzała Za sobą wodząc wiele czystych chorów, Wielki tłum niewiast i orszak aniołów. BorzNaw 49.

Związki frazeologiczne

bibl. chór anielski (sz. zm.):

– Swiát ten prowádzą Anielskie chory/ Cudownych niebios roziemne rozwory/ Nadobny ziemie niezliczone rzeczy W Anielskiey pieczy. JurkPieś C4.
– Abowiem iż szátáni są rozmáici/ iedni z naynisszego choru Anielskiego/ ktorzy máłe męki (oprocz vtráty roskoszy niebieskich/ do ktorych ná wieki wieczne nie przyidą) iáko zá máłe grzechy cierpią/ ci żadnego obrázić nie mogą zwłasczá szkodliwie/ ále tylko osobliwie żárty/ ábo figle stroią/ z ktorych niektorzy są latáwcámi/ ábo latáwicámi/ trapiący ludzie w nocy/ ábo ich grzechem cielesnym máżący. SpInZąbMłot 58.
– Zgołá własny był Topázyus/ ktory zámykał w sobie wszystkie fárby/ y kleynoty/ ktore miedzy one dziesięć drachm rozrzucone były: to iest/ miedzy dziewięć Chorow Anyelskich/ á dziesiątą náturę ludzką [...]. BirkNiedz 82.
– Ty Panience gwiazdy się poranne kłaniają, Przed którą wszytkie chóry anjelskie padają. DialKrótOkoń 105.
– Ciało to przenaswiętsze uwielbione będzie Kiedy na maiestacie miedzy trony siędzie Nad [kryształ] przerzroczyste nad słonce iasnieysze Siedm kroc ktore się tarasz [me]dzi naigrosnieysze Chory wszystkie Anielskie wespoł y z swiętemi Do nog iego padaią twarzami swoiemi. KodKon 100.
– Chory Anyelskie Bogu chwáłę dáią Y Pastuszkowie wesoło śpiewaią [...]. ŻabSymf E3.
– Gdy álbowiem przez wielkie cnoty/ y Zakonne postępki/ chorow Anyelskich sstawáłá się [Małgorzata] ludzkim ludzkim rozsądkiem godną/ śmierć wywárłá sidłá swe ná nię/ vczyniełá rozdział dusze od ciáłá; iednák ciáło iey ś. Pánieńskie/ zostáło dotąd niesprochniáłe/ áni skażytelne/ á duszá ś. między Anyołámi wysokiemi wesołe Alleluia intonowáłá y záczęłá. OkolNiebo 12.
– przed nim idą chory Anyelskie ze wszytką mocą y rozkázowániem BanHist 112.
– [...] Pan Bog Synka Mego Wielki wtorek dochwały Swoiey Swiętey miedzy Chory Anielskie Stego Swiata zebrał zaCo chwała naywyszemu. PoczOdlPam 100.

(W czym trzymać się) jako chóry anielskie:

4. »zespół osób grających na różnych instrumentach, orkiestra, kapela«

– Iam tych rzeczy [tego, co mówili swaci] słuchał własnie iakkiedy owo na dwa Hory muzyka gra y ta pięknie y ta pięknie. PasPam 220.

5. »rząd, szereg, zastęp, hufiec«

– Wybierałem ludzi pod kor grandmuskieterów, których innych nad poddanych mieć nie chcę. RadziwHDiar 1`50.

6. »podwyższone miejsce w teatrze, przeznaczone dla zespołu śpiewaków lub recytatorów, scena, estrada, podium«

– Bühne ist vor diesem nicht gewesen/ Kor przedtym nie był. ErnHand 142.
– ORCHESTRE [...] CHOR ná Operach y Komedyach dla muzyki w przodzie od czoła placu widoku dany. (Orkestra) to u dawnych mieysce gdzie wiersze osob między sobą rozmawiających wyprawiano. DanKolaDyk II, 315.

7. »w kościołach rzymskokatolickich: miejsce w prezbiterium przeznaczone dla kanoników, zakonników i śpiewaków kościelnych (kantorów) do odmawiania lub śpiewania tzw. godzin kanonicznych«

– Kór/ część kościoła gdzie wielki ołtarz i formy kapłáńskie. Templi pars interior, sanctior, Locus sacerdotum in templo a laicis separatus. Kn 302.
– CHOEUR [...] CHUR znáczy też náypoważnieyszą część Kościołow nászych, gdzie mieysce swoie maią Kantorowie y Xięża, á Swieccy tam wchodzic nie powinni. DanKolaDyk I, 305.

8. »rodzaj balkonu wewnętrznego w kościele, znajdującego się najczęściej nad wejściem, przeznaczonego dla zespołu śpiewaków«

– Kór/ abo Chor w kościelé/ miésce dla śpiewakow. Odeum [...]. Kn 302.
– Kor/ ábo chor/ mieysce w kościele dla spiewakow, Odeum. SzyrDict 120.
– Była [w kościele św. Jana] urna wyniesiona na gradusach wielkich, na śrzednich wkoło był ganek z balasów, osoby gipsowe zdobiły opus, które nie w małym chórze, ale w samej nawie kościelnej [...] mieścić się musiało. SarPam 206.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

Panna Chóru Anielskiego:

– Niechayby darmo na Klasztor Vbogi Kalwinskiey albo Luterskiey záłogi Niedomagał się: poniewasz tákiego Ludu, co Pannę Choru Anyelskiego Co dziennie bluznią do krwie ostateczney Niemogłby cierpiec Katholik stateczny. OblJasGór 72v.

Związki frazeologiczne

chór anielski:

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

CHÓR