Pobieranie
PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BARSZCZ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   barszcz
D.   barszczu
C.   barszczu ||   barszczowi
B. uż. nżyw.   barszcz
N.   barszczem
Ms.   barszczu
liczba mnoga
M.   barszcze
D.   barszczów
Znaczenia
1.  bot.  »roślina zielna z rodziny baldaszkowatych (lub wywar z niej) stosowana jako lekarstwo i przyprawa; barszcz zwyczajny Heracleum Sphondylium«
  • – Warzono [ryby] albo z miodem, albo z barszczem, trochę przyszafraniwszy. NiemPam 54.
  • – Bole vciekną, rychley w ten czas kiedy barszcz piiesz. SykstCiepl 202.
  • – Na sledzionę secret P. Jerzykowskiego Regenta [...] Barsczu dwie częsci sczawiu Kobelego Czesc iednę [...] masc Urobic y przykładac. GrodzMisc 104b.
  • – Barszcz das Beerenklaukraut. DobrGram 118.
  • – Barszcz die Bährenklaue. WojnaLust 113.
  • – Weś barsczu ziela, babiego muru, ktory też zowią mchem większym [...] warz to wraz. CompMed 397.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • barszcz ogrodny || barszcz ogrodowy:
    • – Branca ursina, Barszcz ogrodny [regestr ziół]. CompMed 21.
    • – WEś [...] liścia Barsczu ogrodowego, Rzepiku [...] po puł garści. CompMed 497.
  • wodny barszcz (sz. zm.):
    • – MIStrzownik albo Miarz ma liście podobne naszemu/ albo wodnemu Barsczu. SyrZiel 113.
  • płonny barszcz:
    • – Barszcz płonny/ wodny vide Niedźwiedzia stopa. Kn 15.
  • barszcz polski:
    • – Iescze gorzey/ co go [wodny barszcz] z naszym Polskim/ albo z Ruskim Barsczem mieszaią/ y za iedno być rozumieią. SyrZiel 177.
  • barszcz włoski (sz. zm.):
    • – ROzdzieniec abo włoski barsz[cz] ma liście labrowate. SyrZiel 672.
  • ruski barszcz:
    • – Iescze gorzey/ co go [wodny barszcz] z naszym Polskim/ albo z Ruskim Barsczem mieszaią/ y za iedno być rozumieią. SyrZiel 177.
  • barszcz prosty:
    • – Barszcz prosty/ naski. Kn 15.
  • barszcz niemiecki:
    • – Barszcz Niemiecki [...] Niedźwiedzia łapa. Kn 15.
2. »zupa gotowana na zakwasie lub z rośliny zielnej barszcz zwyczajny«
  • – Barszcz/ polewka. Kn .
  • – Iako chleb przez kwas y nasienia niektore przydane/ staie się zdrowszy tak barszcz z teyże materyey to iest mąki żytney robiony tęż dobroć ma. HercBan 35.
  • – Zrazu ta woda będzie bez koloru, podobna barszczowi. CompMed .
  • – SMaczna y wdzięczna iest polewka Barscz/ iako go v nas abo w Rusi/ y w Litwie czynią. SyrZiel 673.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • barszcz cytrynowy:
    • – IV. Barszcz Cytrynowy [tytuł rozdziału]. CzerComp 72.
Związki frazeologiczne

  • być komu do barszczu:
    • »być do kogo niechętnie, wrogo usposobionym«
    • – Kłopot ci Oycu dway Synowie [...] będzie ieden drugięmu do barszczu, bo nań będzie kwasno patrzał. MłodzKaz I, 210.
Przenośnie
  • Skrzynká barszczu ná piecu stoi okowána/ A popiołu donicá w kącie málowána. Sam gospodarz w zupanie bárszczowym łatánym/ Barszcz iada/ wbarszczu chodzi/ ktosz iest większym pánem.NowSow D3
3. »nazwisko chłopskie«
  • – W Sieracki Zięmi Barsczowski Matiasz nazuałsie syn Barsczow zRad[ł]owa wsi Biskupa Crac[owskiego]. TrepNekLib 24v.
Użycia metajęzykowe
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 23.07.2019