– Dzikich Tátárow niepomierne zgráie/ Bez odporu burzeły żyzne one kráie [Podole]. TwarSLeg12.
– Płomieniste powodzi/ gdzie mogą tám burzą/ Iuż/ y kościelne odrzwia dwoiste/ się kurzą. OvOtwWPrzem598.
– Stráśliwy Bohátyrze burzący á nie wczoráyszy Tryumfatorze. AndPiekBoh1.
– Na Gorze Erymanie był Odyniec niesłychaney wielkosci, ktory okolicznem kraiom szkodził winnice burzył, Siania, ogrody. PotPrzyp4.
– Iesli tak chcą Nieba, ostatniey cwiczyzny Dopędzisz na usłudze kochaney oyczyzny Ogłosiwszy Swe Imię na Wschod słonca cały Będziesz burzył gornemi Turkow Arsenały. PotWoj31.
– Czy przystoi to na męza iakiego, Ktory imięnia iest Chrześcianskiego, Domy na Chwałę Chrystusowi dane Burzyc? OblJasGór 168v.
– Dáruy to prosim zácny Wencésławie Y przyczyń sławy Ku twéy większey słáwie, Nie przychodz z Woyski nie burz Mieyscá tego Od wieku Krolow Vszánowánego. OblJasGór 19v.
– Mysli [nieprzyjaciel] zátaczać [...] Działa ná Mury z kądby ie burzyli, i gdzieby wzáięm od obroń [!] się kryli. OblJasGór 29v.
– Wyiachał [Treboniusz] na Morze do Brutusa zktorym sie naradził, aby im Morzem iako naybarziey sie przykrzył y tak armatami iako przyprawnemi ogniami Miasto y Zamek burzył. SzołHist20.
– Gwałtowny wicher, gdy wstánie burzący Obáli chátę, pryztłucze y głowe. PromMedPrzemowa, 4.
– Zabawa teraz woiennych ludzi, miasta, miasteczka, wsi burzyć y pa;ić [...] Kościoły łupić. BystrzInfStat M4.
– Zá coż ich [pszczół] prace zábrać, porwáć, burzyć, Ná koniec z ciásney chałupki wykurżyć? DrużZbiór320.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
burzący kartan:
– Nie pierwey Hetman echo tryumfalne z burzących kartanow rozsyła; áż [...] połozywszy nieprzyiaciela, áż skronie zwycięskie laurem, ręce pálmą ukoronuie. PisMów II229.
~ Na to się zgodnie namowili [Szwedzi], Przeciw burzącey wyprawić armacie Ktora z Krakowa szła przy Kawalkacie. OblJasGór73.
~ Część obozu Tureckiego y Szancow w ktorych naypotężnieysza armata burząca Turecka była zniesli woyska Moskiewskie. CzartListy126.
~ Miasto Krakow zawczasu pochowali byli w Ziemię swoie armaty, a tak Szwed niewiedząc o nich ośmi tylko Mieyskich burzących armat wziął, które stały w Floryańskiey Bramie, i Mikołayskiej Forcie. OtwFDzieje94.
[Akademia Paryska] Do trzech się osobliwie árgumentow udáłá/ ktoremi się iáko trzema mury przeciw mocy teyże stolicy [Apostolskiej] obtoczyć y bronić chciáłá. Pierwszy był/ że Papież przxymusić nikogo nie może/ áby poniewolnie miał drugiego/ do swego towárzystwá/ ábo zwiąsku iákiego/ przyiąć [...] Burzy záraz y obala ten pierwszy mur/ tenże Doktor S. mowiąc/ że towárzystwá y zwiąski są dwoiákie; iedne prywatne/ ábo poiedynkowe/ ktore káżdy według vpodobánia swego czynić może [...] Drugie zaś są towárzystwa y zwiąski publiczne [...] te przymuszone bydź mogą.SzemGrat81-82
2.
»powodować kłębienie się, wiry, pienienie się, wichrzenie się czego«
– Gdy więc z drew suchych ogien náłożony/ Panew wody sowitą przeymie z każdey strony: Wre ukrop bełkotliwy/ a sapliwe piany/ Obłok dymu czarnego burzy ná przemiány. TwarSLeg18.
– Jakowemi więc Juno i Pallas zwykły niepogodami burzyć morze, takie na nas szturmy następowały. BorzNaw135.
– Morze bez wiatrów okręty burzących, Żywot ten nasz bez śmierci, jezioro bez żaby I świat bez chyby byłby piękniejszy bez baby. MorszAUtwKuk329.
– Panowie tym czasem radzą czy mieszaią To temu to owemu inwidią burząc. OpalKSat125.
– Czemu tych co w nocy spią chodzą zowią Lunátykami? Bo księżyc gdy ich głowy dosięgnie w niey humory burząc, tę ich mnoży wadę y wznieca. TylkRoz292.
– Primores Wielkopolscy [...] poczęli Szlachtę burzyć, remonstruiąc owe konfuzyą wyrzucenia Posłów a Seym paskwiluiąc że ex satellibus króla Augusta był złożony. OtwFDzieje105.
4.
przen.
»obalać, psuć, unicestwiać, występować przeciw czemu, kasować, unieważniać co«
Rekcja:
kogo co
– [...] coś inszego Plato rozumie wszystkiem dobrom ludzkim pospolitego/ nie Páná Bogá/ dla czego [Arystoteles] przystoynie burzy mniemanie iego fałszywe: w tey mierze pilną obmowkę czyniąc/ iż pierwsze ma mieć mieysce prawdá [...]. PetrSEt579.
– Prorokuie [Izajasz] o synu przedwiecznym, burzącym przez śmierć nieprzyiacioły swoie. KorRoz29.
– Na Seimiku y Seimie pewnie bendę y wczesnie, na ktorym obawiac się srogich hałasow o ten miły pokoi od tych ktorzy malcontenti wiec y burzyc zechcą te pacta. OpalKListy471.
– Omnia venalia przy tym wszytke dobrą Rade psuią y burzą. OpalKSat125v.
– Wszystkie herezyie burzyły Kościoł, z Papieżem nietrzymáły, bá poprostu ná Papieztwo biły. MłodzKazII, 430.
– Donosi też [pan Boryczewski] Iz iest połozony pozew odPanow Szostakow naPałacu tak po IP. Scipiona marszałka Lidzkie[g]o jako tez y pomnie ktury pro Informatione przysyła Vpraszaiąc abym odesłał nazad poniewaz Zyczy Burzyc Aktorat. SapADiar77.
– Z Xiążąt [czeskich] sławny Borzyvogius, á lepieyby Burzybogius, bo przez Metodyusza Wiarę, y chrzest S: przyiąwszy, burzyć począł Bogow Czeskich Roku 894. ChmielAteny II224.
Znaczenia niepewne
1 a. 4:
~Burzyć/ Emoliri, Zerstören/ ausztreiben/ mit Gewalt hinaus werffen. DasHünDictPp iiij.
– Na to się zgodnie namowili [Szwedzi], Przeciw burzącey wyprawić armacie Ktora z Krakowa szła przy Kawalkacie. OblJasGór73.
– Część obozu Tureckiego y Szancow w ktorych naypotężnieysza armata burząca Turecka była zniesli woyska Moskiewskie. CzartListy126.
– Miasto Krakow zawczasu pochowali byli w Ziemię swoie armaty, a tak Szwed niewiedząc o nich ośmi tylko Mieyskich burzących armat wziął, które stały w Floryańskiey Bramie, i Mikołayskiej Forcie. OtwFDzieje94.
