ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (łza, słza), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?)

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				łza
	Ms.				łzie

liczba mnoga

	M.				łzy
	D.				łez
	B.				łzy
	N.				łzami
	Ms.				łzach

Znaczenia

»kropla słonej cieczy wydzielanej przez oko«

– Łza [...]. Kn 378.
– Przy owym podpiciu co się przypomnie affekt to się ledwie nie łzami koloryzuie trunek. PasPam 75.
– Rzuciły się łzy z oczow krolowi. PasPam 204.
– Cóż jest głowa ? gęstego pełen garniec błota [...] Oczy ? bańki łez, które rzewnym płaczem cedzą, Ledwie się o frasunku od serca dowiedzą. PotFrasz4Kuk I 407.
– Brata Dauletem: Mnie zwano Xifilem. porwie się w rzeczy poprawując suknie, Wychodzi chyzo y ramiona scisnie, A łza mupo łzie prądem z oczuprysnie. Potym sam z sobą: Przebog sen czy czary, Wzdyc Xifil umarł?. PotSyl 104.
– Głosem cichym, mdłym i chrapotliwym [...] Wpół zanurzona w swych łzach białogłowa Z serdecznej burze wynurza - te sowa: Cożeś to zrobił, mężu, najlepszego [...] Żeś syna pozbył z domu jedynego. LubSTobPol 101-102.
– Łza [...]. T III 772.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

łzy krokodylowe:

– Wánná niech będzie pełna łez krokodilowych. AndPiekBoh 10.
– LARME [...] ON APPELLE proverbialement, Des larmes de crocodile, des larmes feintes [...] ŁZY KROKODYLOWE zmyślone [...] Płakać kogo łzami krokodylowemi. DanKolaDyk II, 189.
– DE CROCODILE [...] ON APPELLE Des larmes de crocodile, (des larmes feintes [et] trompeuses) Lacrymae crocodilinae. FICTAE LACRIMAE. ŁZY krokodylowe zmyślone, zdradliwe, nieszczere. DanKolaDyk I, 400.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Z klechy Pleban/ z chłopá Pan/ z niedołęgi żołnierz. łzi gorę wybijają. ŻabPol A2.

Przenośnie

Dąm radości y nadzieie naszey wgorzkie obrociły się nąm łzy.PasPam 207v

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

omyć łzami (sz. zm.):

– y dlá tego tenże święty Doktor rozumie że w Lewityku roskazał Bog nogi y trzewá płokáć w wodźie/ ábysmy nikczemne myśli ktore do nas przylnęli[!] z świetckich zabaw łzámi omyli/ áby Boska miłość ofiárę sercá nászego zápaliłá. AlvPakWyk 232.
– Y omywszy łzámi sumnienie swoie przedtym/ powtore omywał ręce swoie do ofiárowánia hostyiey przystępuiąc [...]. StarKaz 51.
– A my powiáda ná przyięcie sámego Bogá do sercá nászego/ w tym Naświętszym Sákrámenćie nie mamy się poświęcić/ y przygotowáć przez spowiedź y pokutę świętą/ y nie mamy omyć łzámi száty sumnienia nászego? StarKaz 56.
– Niebieski Kaladrion, lubo w pazurach będąc złośliwey Synagogi Jástrzębow Chrystus JEZUS, iuż iuż ná schyłku będącego żywota wiecznego Piotrá S: weyrzeniem łáskawym odwrocił od śmierci, pociągnął do siebie, że serdecznemi łzami omył nieprawość swoię. SerZapł F3.

Związki frazeologiczne

umyć coś łzami:

– Niestetyż, co uczynię? Jaż niespodziewanej Mam krzywdy mścić, dobywszy szable niebłaganej? Czyli lekką uwagę niedbalstwem pokryję, A w kącie kędy siedząc, twarz łzami umyję? Bo choćbym zdrowia zbawił starca upornego, Choćbym do szczętu wszystek dom wyniszczył jego, Tem słabo nasycą się moje rozgniewania, Raczej do ostatniego przypędzą skonania. ArKochOrlCz III 322.
– Duszo moiá ieśli chcesz pożywać tego chlebá Anyelskiego z Ołtarzá Páńskiego; iesli pożywáiąc Ciáłá y krwie Zbáwićielá twoiego/ chcesz się przemienić w náturę iego Boską/ weyźrzyże pierwey sámá w siebie/ á obacz ieśli godnie przystępuiesz/ ieśliś się vmyłá do tego stołu idąc łzámi gorzkośći zá grzechy twoie/ ieśliś otáriá ręce towálnią pokuty z niepráwośći twoich/ ieśliś się vpokorzyłá kłaniáiąc sie ná twarz swoię przed tym gospodarzem szczodrobliwym/ ktory ćię Ciáłem y krwią swoią przenadroższą bánkietuie/ ktoryć żywot wiekuisty dáruie/ ktory ćię przemienia w siebie sámego. StarKaz 64.

umywać kogoś łzami:

– Ná bánkiet Chrystosow i dac mamy się łzami vmywáć tuwalnią pokuty v ćierać, y czołem w źiemię biiąc, pokornie gospodarzá niebá y ziemie witáć StarKaz 64.

umywać coś łzami:

– Dla tegoć S. Grześnicá Mágdálená záwsze się do nożek Chrystusá uczącego bráłá, álbo u nich siedząc: to iest w nabożney konsiderácyi maiąc, iáko owe nogi tor y bitą drogę ieyże, tudźiesz y innym błądzącym ludźiom pokázywáły, albo ie łzami umywaiąc y całuiąc. GawłowŚlady B2v.

łzami omyty || omyty we łzach:

– Ciało potem jego Z Chocimia do Kamieńca poszło Podolskiego, A stamtąd do Ostroga, gdzie łzami omyte Od małżonki, włożone pod marmory ryte: Godne, godne mauzolów i pamięci wiecznéj, Żeby obraz i przykład miał wiek ostateczny. PotWoj1924 254.
– Posyłam omyte We łzách wzdychánia/ z mey włásney z zrzenice Ktore ná pápier láły się przez lice. ZawiszaMiłość D2.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

ŁZA