Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ALKIERZ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ALKIERZ, JALKIERZ, *ALKIRZ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (alkierz, elkierz, halkierz, olkierz), SXVI (ałkierz, alkierz, halkierz), Kn (alkierz), T (alkierz), L (alkierz), SWil (alkierz, ałkierz, anklirz, wałkier), SW (alkierz), SJP (alkierz)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   alkierz ||   jałkierz
D.   alkierza
B. uż. nżyw.   alkierz
N.   alkirzem ||   alkierzem
Ms.   alkierzu
liczba mnoga
M.   jalkierze ||   alkierze
B. uż. nosob.   alkierze
Ms.   alkierzach
Etymologia
śr. łac. alcherium
czes. alkeř, arkeř
Znaczenia
1. »górna, narożna czyść budynku, wysunięta na zewnątrz, narożna dobudówka, wykusz, także balkon, krużganek«
  • – Ten dom wszytek dranicami kryty, alkierz zaś gontami. PiotBrań 431.
  • – Alkierz der Ercker. WojnaLust 115.
  • – Alkierz/ Menianum. Podium [...] ein Ercker/ Vordächer/ so vor dern Gebäw aussgehen/ fürgeschossen Gebäw mit einem vorhang. DasHünDict Oo2.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • alkierz wypuszczony nienakryty:
    • – alkierz wypuszczony nienakryty. Trompeter Gang. balcon, galerie. T III 5.
  • alkierz wypuszczony:
    • – Alkierz wypuszczony [...] Podium [...] Exostes, suggrunda, proiectum [...] wydátny álkierz z ściány [...] Ganek 1. Kn 6.
    • – alkierz wypuszczony. Ercker. faillie, avance; cabinet qui s'avance hors du batiment. T III 5.
2. »niewielki boczny pokój pełniący różne funkcje (m. in. sypialni, pokoju kobiecego); pokoik przylegający do większego pokoju«
  • – W swoim Alkierzu albo Loznici takie Symbolum wymalował [książę wenecki]. HerbOr 197.
  • – Ani pod lipą, abo [w] jaworowym cieniu, Ale raczej w alkierzu przy ciepłym kominie Będę pieśni powtarzał o gładkiej Halinie. ZimSRoks 74.
  • – Ma mieć Páni naymniey parę Pokoikow z Alkirzem, álbo iáko teras názywáią Alcoue. NaukaBud B2V.
  • – A kto się kocha wmałych Alkirzách/ ten może zázyc zwyczáiu. fráncuskiego gdzie z tárcic stolárską robotą pokoie kształtnie przedzieláią/ ná rozne Alkierze/ Retyraty, Oratoria, Musea, y insze Kabinety. NaukaBud B3.
  • – Mieś[ią]ca 1Obra 8 Czartmnie przestraszył wdomu spiącego azem Musiał Vciec z alkierza doyzby. PoczOdlPam 16.
  • – Z tej izby jalkierz zamczysty ze drzwiami malowanemi, w nim dwie okna szklane, w ołów robione. InwKal I I, 97.
  • – Dwór, w którym 2 izbie naprzeciwko sobie były, idebka trzecia, jalkierze, przy kożdy izbie komora. InwKal I I, 130.
  • – Z izby drzwi do alkierza podwójnemi z skoblem i wrzecądzami, z podlogą. InwKal I I, 681.
  • – Nie byłá to gospodyni, co by rádá z gośćmi się zábawiáłá; ále uczęstowawszy, zárazem do Alkierzá się zábráłá. MłodzKaz III, 124.
  • – Alkierz, g. a. Kammer ben einem Zimmer. alcove, chambrette. T III 5.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • alkierz marmurowy:
    • – W alkierzu marmurowym [są rzeczy]. ArchRadziw 1638 52, 7.
  • alkierz drutowy:
    • – Alkierz drotowy we srzodku dwoie ludzi na Muzyce graią y Ptastwo tamże. ArchRadziw 1638 64, 6.
Przenośnie
  • Ieżeliby [...] pytali się go przemięszkiwam? odpowiesz, iż Europa wszystka naymnieyszym Alkierzem iest rezydentiey moiey.AndPiekBoh 16
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: ALWERZ.
Autorzy: BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 21.03.2019