ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, SWil, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, T, L, SW

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		Alkoran
D.		Alkoranu
		Alkorana
B.	uż. nżyw.	Alkoran
N.		Alkoranem
Ms.		Alkoranie

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	Alkorany
C.		Alkoranom
B.	uż. osob.	Alkorany

Etymologia

śr. łac. alcoranum, z arab.

Znaczenia

1. »święta księga wyznawców islamu zawierająca przepisy religijne, prawa, nakazy moralne, opowieści, Koran; egzemplarz tej księgi«

– Był Mnich Apostátá ieden z Kośćiołá Kátholickiego/ imieniem Sergiusz/ ten mnich sstał sie towárzyszem wiernym Máchometowym/ ktory zá rádą iego y swoią Alkoran Turkom nápisał/ w ktorym Alkoranie iest ich nabożeństwo opisáne/ sposob żyćia/ práwo iákie ożenienie być ma/ tám też tá własna Sentencia: Sola fides iustificat: Táż sentencia Máchometowá y Sergiuszowá. bo też żadnych vczynkow miłośiernych nie czynią/ áni obrzędow kośćielnych/ tylko w Bogá ktory stowrzył niebo y źiemię wierzą/ tego tedy Alkoranu do gardł swoich odstąpić nie chcą/ á nawięcey dla ćielesnośći/ że kilká żon iednemu pozwolił/ wźiąć żonę komu/ frymárczyć tę zá inną/ pożyczyć iey/ przedáć/ á dwie ábo sześć na to mieysce kupić/ nie iest to v nich grzech [...]. MirJon 17.
– W Alkoranie od dalekich i niedobrze znajomych strzedz się kazano. SaadiOtwSGul 178.
– [Do Osmana:] Spodziewałeś się według obietnice Alkoranu/ páłacow y budynkow od pereł y od złotá. BirkOboz 36-37.
– Nie będźie z tego nic/ zbrodniu przeklęty. forá ze dworá) niebieskiego/ pśi y czárownicy, y niewstydliwi, y mężoboycy, y báłwanom (Alkoranom) służący; y káżdy który miłuie y czyni kłamstwo. BirkOboz 37.
– Kiedy chodził [Mahomet] poSwiecie vcząc ludzi bałamutni roznych, ktore dotąd wiego napisane Alkoranie, zachowuią iego wyznawce, trafił na iednem mieyscu na wesele. PotPrzyp 3.
– Więc dawszy alkoranom pokój i talmudom, Od heretyckich zborów tam się prosto udam, Gdzie ma kościół powszechny nabożeństwo swoje. PotFrasz3Kuk II 516.
– Ow [Sergiusz] Wiadomy Alkoran Xięgę w ktorey Machometańska Sekta continetus wygotował. IntrHist 54.
– Alkorán nász uczy y przyiaźń Sąsiedzka dotego Nas pociąga, abyśmy wszystkim uciekaiącym pod naszą protekcyą dawali ochronę [...]. GazPol 1735 50 8 nlb.
– A iako wszytkie Azyatyckie Národy osobliwie od południa, tak Turcy náybardziey są molles, voluptuosi,w cielesności zánurzeni, wielożenni ad mentem głupiego Alkorána. ChmielAteny II 493.
– Z razu ta Księga zwała się ALFULIAN, toiest Rozdziały, gdyż baiał ten Pseudo Prorok, że mu Rozdziałami, albo poczęśći, nie razem Zakon od BOGA dawany, potym tęż Księgę Arabowie nazwali ALKORAN, toiest Pismo. ChmielAteny1755 I 1097.
– Pismo te Machometa po śmierci iego w lat 100 nieiaki Odmen albo Osman w iedne zebrał Volumen, z pomocą Machometanow uczonych, y na 7 rozdzielił Ksiąg, nazwał ALFURKAN, czyli ALKORAN: [...]. ChmielAteny1755 I 1097.
– Ztąd z Babylonu zprowadzone do Stambułu Alkorany, odłożone nástronę w Saraiu wielkim zakazawszy czytać wszelkiey kondycyi Ludziom pod karaniem maledictionis. ChmielAteny1755 I 1106.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

Alkoran Mahometski;
Alkoran Mahometa:

– Wiec też y Gabor Bentel Woiewodá Erdelski/ Kálwińskiey wiáry interpres, á powiedáią że Alkoranu Máchometskiego obrońcá/ ktory páná swego Batorego zábiwszy zdrádą ná iego mieyscu vśiadł/ ktorego MONOCROMA tákie iest/ iáko go Węgrowie sámi nápisáli/ áby go świát znał ludźiom pokazáli. ZrzenNowiny C2.
– [Hieronymus Cardanus] Nauczał w swych księgach blasphemè & impiè, że Prawo starozakonne Zydowskie wyszło od Saturna. Nowy zaś Zakon albo Ewangelia, od Jowisza y Merkuriusza; á zaś Alkoran Machometa od Słońca y Marsa. ChmielAteny III 607.
– Dawnych PERSOW Religia była, Słońce, Miesiąc, ogień adorować; teraz BOGA wyznaią prawego, ale według Sekty Halego Doktora; aliàs trzymaią sam wybór Alkoranu Machometa: co uczynił pewny Sophi Mnich Machometański wieku XIV. to iest około R. 1370. udaiąc się bydź z Familii Halego, żyiąc bardzo strictè czym pociągnoł do siebie Persow, że odstąpili Sekty Tureckiey grubey, dokładaiąc, że HALI iest Koadjutor samego BOGA. ChmielAteny IV 521.
– Przypisuie sobie to Krolestwo, iż naypierwey Alkoran Machometa przyieło, dlatego Krola Marockiego, krewny tu posyłany bywa na rządy, innego bowiem nie akceptuią. ChmielAteny IV 548.

Alkoran Turecki:

– Weźmiesz Pogańskie szpárgały, Alkorány Tureckie, o iák wiele w-niech błędow, baiek, kontrádykciy znaydziesz! MłodzKaz II, 366.
– KOLUMNY y FILARY Tych ATEN albo KATALOG AUTOROW Ktorych powagi w komponowaniu Tey Księgi zażyłem. [...] Alkoran Turecki. [...] ChmielAteny1755 I 7 nlb.

Święty Alkoran:

– Skoro powie [wezyr] o Polskiey Woynie swoie zdanie Przypomni co w ich świętem stoi Alkoranie Kędy Machomet Turkom surowem zakazem Zwady ze dwoma broni Nieprzyiacioł razem. PotWoj 29.

2. »prawo, nauka Koranu, islam«

– Znáyduie się tám więcey Doktorow w Alkoranie biegłych/ á niż indźiey w Arábiey. BotŁęczRel I 200.
– Niektorzy mieli zá Bogá słońce/ ábo miesiąc/ drudzy drugie rzeczy niebieskie ábo ziemskie/ właśnie iáko Aegiptczykowie stárzy. Co vłácniło/ y łácni bárzo wprowádzenie tám Alkoranu y Máhumetostwá. BotŁęczRel IV 141.
– Miedzy wielą sekt Máhometáńskich są też Morobitowie/ ktorzy prowádzą żywot nawięcey po pusczách/ á obieráią się koło professiey Philosofiey/ Etiki/ máiąc niektore principia rożne od Alcoranu. BotŁęczRel IV 148.
– Pomknął się też był Osman ná gorę oboygá Testámentu/ y stárego/ y nowego; tę roskopywáć chciał/ á ná to mieysce plugáwy swoy Alkoran prowádzić. BirkOboz 42.
– Byli ci dway [Ali i Omar] Ich Prawodawcy Religii Musułmanskiey z Owych siedmiu Kulifow [!] ktorzy [...] prawo Machometowe to jest Alkoran tłumaczyli. MerkHist 1061.
– A że ten Sadra‑Kassa zawsze przy Królu w Ispahan Stolicy, tedy ma Elman Alek, niby Koadjutorá, rządzącego na mieyscu swoim, Państwem in Spiritualibus; a ten siedzi po lewey stronie Króla; ale nie u stołu, aby nie censurował Króla o wino Alkoranem zakazane, ChmielAteny IV 522.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: ALFURKAN, *KURAN.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

ALKORAN