Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

AMBONA
rzecz
ż
, *AMBON
rzecz
m

W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M. ż   ambona
D. ż   ambony
B. m uż. nżyw.   ambon
ż   ambonę
N. m   ambonem
ż   amboną
Ms. m albo ż   ambonie
liczba mnoga
M. m albo ż uż. nosob.   ambony
D. ż   ambon
Ms. m albo ż   ambonach
Etymologia
śr. łac. ambona
Znaczenia
1. »mównica w kościele umieszczona na pewnej wysokości przy filarze lub ścianie nawy głównej, służąca do wygłaszania kazań, czytania Pisma Świętego, kazalnica«
  • – Gdy gwałtem ku Obrazowi Się przybliża/ ali moc y silą Przeczystey Bogarodzice aż za ambon rzuci bezbożnika. KalCuda 121.
  • – Gdy tedy na ambonę wnidzie mnich nadęty Opinią wysokiey nauki mądrości Odmie się iak pułtora niesczescia. OpalKSat 109-109v.
  • – Upraszamy [...] ichm. panów duchownych, aby na ambonach w miastach i w farach swoich opowiedzieć tę zgodę naszą chcieli, aby do wszytkich wiadomości przyść mogła. AktaKrak II/2 571.
  • – Są Ambony, niechze was Kaznodzieie budzą Z tego snu, w ktorym wszytkie, utopiwszy zmysły Sprosnym zbytkom [...] Swe rady: swe Fortuny a szkodę ku szkodzie Poddaiecie. PotWoj 4.
  • – My tego dnia bylismy w Kosciele Katolickim gdzie [...] Ambona [...] piękna gipsowa, sztukaterya na niey ta teraznieyszey mody. SobTDzien 24.
  • – Tegoz Roku [l698] [...] Ambona albo Kazanicza Nowa w Kosciele Zywieczkim wystawiona iest. KomonDziej 224-224v.
  • – Z Ambon po parafiach zalecają, aby każdy Człek [...] Krzywdy Swoie na Schedzie konnotował. ChmielAteny II 66.
  • – Chociaż Franc-mason wyklęty z Ambony, Przecie za upor iego nikt nie ręczy. DrużZbiór 522.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ambona kościelna:
    • – Wydaie Ksiądz Zebrzydowski na ambonach Koscielnych [...] wielki swoy dowcip. PisMów II 398.
Związki frazeologiczne

  • ambonę dać komu:
    • »powierzyć komu obowiązki, stanowisko kaznodziei«
    • – Po prowincyalstwie pierwszym, ambonę mu [Kasprowi Drużbickiemu] dano w Lublinie Trybunalską, na ktorey kazał dwie lecie. NiesKor II 92.
  • kogo od ambony odsądzić:
    • »pozbawić kogo możliwości wygłaszania kazań, stanowiska kaznodziei«
    • – Tegoż kaznodzieję trybunał za danym rokiem jemu, alias zakazem, od ambony odsądził. MatDiar I, 126.
  • trzymać ambonę:
    • »pełnić wykonywać obowiązki kaznodziei«
    • – Kaznodzieje katedralni, żeby y obcy na katedrę mogli być przybrani, zporządził [biskup Piotr Gamrat], ile że przedtym kanonik krakowski, oraz trzymał y ambonę. NiesKor II 178.
2. »trybuna, mównica«
  • – Chryzostom Załuski kanclerz Koronny, na Ambonach publicznych żarliwy Ecclesiastes. ChmielAteny II 386.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 09.05.2016