ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI, XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		architekt
D.		architekta
C.		architektowi
B.	uż. żyw.	architekta
N.		architektem
Ms.		architekcie

liczba mnoga

M.	uż. osob.	architekci
D.		architektów
C.		architektom
B.	uż. osob.	architektów
N.		architektami
Ms.		architektach
W.	uż. osob.	architektowie

Etymologia

łac. architectus

Znaczenia

1. »budowniczy, projektant budowli; konstruktor«

– O matematycy, o indzinierowie, o architektowie i wy wszyscy, którzy mechanickich nauk używacie [...] pomagajcie mi chwalić tak wielkiego człowieka [Archimedesa]. AquaPrax 128.
– Architek [!]za[ś] tey karoce był Je[g]o Msc Pan Szlichtink Wielkopolak. AktaBab 37.
– Athenczycy chcący pałac ieden kosztowny w mieście swoim zbudować [...] Zawołali dwu Architektow aby modelusz vczynili. StarKaz II, 176.
– Drugi punkt murowania iest o ścianach. Po fundamencie bowiem one następuią, w tych te Reguły dawaią Architekci. NaukaBud 21.
– Architekta funkcya iest, nayprzod w imaginatywie wizerunek przyszłey struktury wystawić. BystrzInfArch C4v.
– Łaźnie Septimiusza [...] głowny Architekt w Kościoł Nayświętszey PANNY de Angelis przeformował. ChmielAteny II 94.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

architekt królewski:

– [...] Architekt Krolewski odebrał ordynans żeby Zamek w Bar Le Duc będący, iako nayprędzey, dla przyszłego Dworu, dla ktorego także kosztowną robią liberią, in perfecto constituat Statu. GazPol 1736 92 6 nlb.

architekt militarii || architekt militaris || architekt wojenny:

– Ingenier (albo) architect militarij ktory Mistrzem iest zakładania fortece, a ten ma bydz y Mathematyk. NarArch 39.
– Architekt Militaris Ingenierem Nazwany. NarArch 79.
– Atoli bez pracy iuż zkomputowany od Architektow Woiennych wymiar tychże linii następuiaca okazuie tablica. BystrzInfArch G1v.

Przenośnie

Znać było w najstraszniejszych dla mnie ekspresjach, że wszystkich archytektem machyn prawdziwy był afekt [list amanta do panny].ZatPrzydDoś 122
Na skalistą opokę nieznośnej ciężkości podwalinę już przywlókł ARCHITEKT MIłOśCI [Jezus Chrystus].WieszczOgródGur 90

2. »przen. sprawca, twórca«

– [Bogowie greccy] Architektami wszelkiey nieprawości, Y Mistrzami pierwszemi wszytkich byli złości. DamKuligKról 201.
– Przez Architekta rozumie się Paweł S. ewangelizuiący Chrystusa y Ewangelią. BystrzInfGeogr B1v.
– Y ty ktoszkolwiek iesteś, coś bezbożnym żelazem synowską przeciwko Matce uzbroił rękę [...] Staniesz się sam niefortuny swoiey architektem. DanOstSwada V, 4.

Związki frazeologiczne

architekt nieba (sz. zm.) || architekt nieba i jego obrotów || architekt nieba i ziemi:

– Jeżeli w czym misterny nieba i ziemie Architekt kunszt osobliwy i specyalne rąk swoich wyrazić [chciał] dzieło, tedy w tym, że [...] każdemu rożne od siebie rozdał twarzy lineamenta. PisMów II 219-220.
– Sam Bog Architekt Nieba y iego obrotow [...] konserwuie pozycyą nieba y iego obroty. BystrzInfAstrol 19 nlb.

3. »podręcznik budownictwa«

– Zaczym obracaiący kołem N. Cewy Q, nábywa siły za sześciu: według Párágrafu 9. Nauki 3. Zábáwy I. Architektá. SolArch I, 102.
– Koniec księgi pierwszej, Architektá. SolArch I, 199.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

architekt polski:

– DOwiodłem w Náuce 22. Zábáwy I Części I. Architektá Polskiego, że Bieg nieustánny iest niepodobny bez likworu tákiego, ktoryby nie większey siły nád dwá rázy potrzebował [...] nád siłę [...]. SolArchB 341.
– [Spis książek] Geometria i Architekt Polski. 56.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: *ARCHITEKTOR.