ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				arkabuz \|\| harkabuz
	N.				arkabuzem

liczba mnoga

	D.				arkabuzów \|\| harkabuzów
	B.			uż. nosob.	arkabuzy \|\| harkabuzy

Etymologia

śr. łac. archibusus

Znaczenia

»broń palna ręczna a. osadzona na lawecie, używana w XV-XVII w.«

– I nas także gdyby się też zeszło niemało, Kat go wie, czego by się też nie dokazało. Mając strzelbę, do tego harkabuzy, zbroje, Jeśli żołnierze diabeł i my tyle troje. SejmBiałBad 73.
– Arkábuz/ vide Muszkét. Kn 9.
– Muszkiet/ Pułhak/ Rusznicá/ Pistolet/ Arkabuz/ etc. [...] Fistula ferrea igninoma gestatoria. [...] Fistula bellica procul tela iaciens. [...] Bombardam minorem vel manualem, vel gestatoriam vocant aliqui, non male vt dignoscatur a maioribus. vide Dziáło. Kn 438.
– Dział sto trzydzieści wielkich odebrano/ Te z inszą strzelbą/ zbroią/ odesłano W Zamek Smoleński z rożnemi sprzętámi/ Proch z ołowámi. Hárkábuzow/ szpad/ kobył/ zbroy/ muszkietow/ Smigownic/ rusznic/ szábel/ pistoletow/ Łukow/ strzał/ kopiy/ kul/ y spiżow długich/ Dość rzeczy rożnych. NowinyMosk Av.
– [Sułtan Amurat wziął na wojnę] potrzeby rzemiosłá y dźiełá woiennego: a miánowićie/ Námioty wielkie y máłe/ dla siebie y dla ludzi/ y dla koni/ kosztowne y proste/ báwełniáne y płoćienne/ y skorzáne: przytym prochy/ kule zelázne y ołowne/ y kámienne/ łancuchy tákże do dźiał/ y drugie do opasánia obozu miąższe/ dźiałá srogie burzące/ y polne nośne długie/ pułdźiáłká/ hakownice/ orgánki ná kołkách długie/ hárkábuzy/ petárdy gotowe/ dziáłá skorzáne/ dźiáłá drewniánie/ muszkiety/ mozdźierze wielkie y máłe/ iánczárki/ dźidy/ kopie/ coby nád zamiar było [...]. StarWyp A2.
– Mazowiecki Arkabus [!] w Żelaznym łozu gałka wielka. ArchRadziw 1638 79/1, 30.
– Harkabuzow koscią sadzonych sztuk Trzy. ArchRadziw 1638 80/3.
– Muszkiet/ pułhak/ rusznica/ pistolet/ arkabuz. Fistula ferrea, bombarda longa, manualis gestatoria. SzyrDict 183.
– Wojnę głoszą rytmy moje, W której szable ani zbroje Ledwie co potrzeba było. Wszytko się tam odprawiło Bez strzelby, bez arkabuzów, Bez wzajemnych nawet guzów. OpalŁCoś 260.
– Kiedy on [Bohatyr] pluie, tedy nie plunie, chyba arkabuzem, mozdzierzem. AndPiekBoh 28.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

ARKABUZ