Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BACHMAT

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   bachmat
D.   bachmata
B. uż. żyw.   bachmata
N.   bachmatem
Ms.   bachmacie
W.   bachmacie
liczba mnoga
M. uż. nosob.   bachmaty
D.   bachmatów
B. uż. nosob.   bachmaty
N.   bachmaty
Ms.   bachmatach
Etymologia
tur. bahim at 'koń czystej maści'
Znaczenia
»silny, krępy koń używany przez jazdę polską i tatarską«
  • – Tatarowie, ci bachmatów swoich aż w piątym roku też snać dosiadywają [...] Z mantuańskich stad gdy się wypełni rok trzeci, Źrzebca sidlić zwykli. DorHipTur 69.
  • – Pod czasem tego pogromu [...] szynkarka jedna [...] wpadłszy na bachmata z dzieciątkiem (któremu dopiero trzy dni było) [...] Dunaj szczęśliwie przepłynęła. DembPrzew 25.
  • – Hardy Tatara przyszedł na cię z sześćdziesiąt tysięcy żołnierstwa swego, uderzył na mało nabrane roty twoje, mając ufność w bachmatach i w sahajdakach swoich, w szablach swych, w tysiącach swoich, widzisz jako pogromiony został, jako uciekał dniem i nocą, nad wiatr prędszy, odwrotów zwykłych zapomniawszy, po lasach się kryjąc, w kałużach gliowatych, w jarach głębokich grąznąc i ginąc? BirkBaszaKoniec 265.
  • – Nie vpuszczał nic I. M. Pan Hetman z zwykłey swoiey w dostawániu wiádomośći/ y w ostrzegániu ludzi czułośći/ gdy die 5. Iunij przybieżano dostawszy w Woysku Tátárskim kilkunastu Báchmátow/ dáiąc znáć/ iż iuż Tátárowie pod Stepanowcámi [...]. Pogrom A2v.
  • – Tám nászy strzelbą/ z rusznic z łukow/ iako káczki po wodzie pływáiące/ Pogáństwo strzeláli/ á drudzy z końmi tonęli/ ták że wiele Báchmátow/ wiele Pogáństwá potępionego pływáło po Niestrze/ á drudzy od szkáp przywáleni ná dnie w Niestrze zostáli/ że tylko kołpaczki/ y insze rzeczy po wodzie pływáły: [...]. Pogrom Bv.
  • – Srokaty Koń, który biegać zwykł dobrze przed laty, Naprzód się wymknie [...] Po niem bachmat bieży, Aż mu się grzywa z obydwu stron jeży. BorzNaw 164.
  • – Dziambetgierey [...] Skoro na przyszłą pracą Bachmaty wysyci Okrzyknąwszy zwyczaynym Ordy swe Atłanem Chce credencowac, chce się pisac przed Osmanem. PotWoj 24.
  • – Niepoznali go Bo y Bachmat zdobyczny y w kołpaku Moskiewskim z perłami. PasPam 91v.
  • – Ucieka na płowym bachmacie w Rządziku Złocistym iakis Młokos w Atłasowym papuzym Zuponie [...] Młodziusińki chłopiec Gładki. PasPam 95v.
  • – Chłopiec zas na Rączym Bachmacie siedział to uciekał, Wyprowadziwszy ich daleko od kupy. PasPam 104.
  • – Bachmata dosyc z przyrodzenia bystrego z hukano kanczugami o sieczono a ieszcze nadgłowek mu zerwawszy z głowy kilka razy nad nim strzelono. Tak tedy iako szalony Bachmat skoczył kudomowi a wszystko tam było gęstemi chrostami iechać. PasPam 177.
  • – Jp. Kryszpin wiązał mnie tureckim koniem kasztanowatym, jp. cześnik bachmatem srokatym. ZawiszaPam 102.
  • – Te 50 złotych [...] za bachmata rydzego oddano die 10 Februarii 1672. SprawyCzerUl 399-400.
  • – Bachmat ein groszes Pferd. BierSłowa 2.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • smailski bachmat:
    • – Hospodár sam w poczesney szacie/ Przystárszy/ na Smáilskim krzepi się bachmácie. TwarSLeg 39.
Przenośnie
  • Nie tak tatarskim dymem Podole, gdy bachmat zmierzy wzdłuż i wszerz pole, jako swych ogniem Polska snadź spłonie, a nieprzyjaciel cuha na stronie.MiasKZbiór 69
Użycia metajęzykowe
  • - Nomina bestiarum, avium, et piscium [...] báchmát báwoł bobr byk czában. WojnaInst 48
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 19.04.2023