ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

bezokolicznik

baczyć

czas teraźniejszy

lp	1. os.	baczę
	2. os.	baczysz
	3. os.	baczy
lm	1. os.	baczymy \|\| baczemy
		baczem
	2. os.	baczycie
	3. os.	baczą

czas przeszły

lp	m	1. os.	baczyłem \|\| baczełem
		3. os.	baczył \|\| baczeł
	ż	1. os.	baczyłam
		2. os.	baczyłaś
		3. os.	baczyła
lm	mos	1. os.	baczyliśmy
		3. os.	baczyli \|\| baczeli

czas przyszły złożony

lp		m	1. os.		będę baczył
			2. os.		będziesz baczyć

tryb rozkazujący

2. os.

baczcie

tryb przypuszczający

lp	m	2. os.	baczyłbyś
	ż	3. os.	baczyłaby
lm	mos	2. os.	baczylibyście

imiesłów współczesny

bacząc

Znaczenia

1. »widzieć, dostrzegać; uważać, sądzić, rozumieć, wnioskować«

Rekcja: kogo, co || zd.

– Kryj się, jako raczysz, Jeśli niebezpieczeństwo ty stąd jakie baczysz. VerdBłażSet 92.
– Gdy tedy miásto popráwy/ gorsza iescze żonę swoię baczył/ umyslił názáiutrz przegrozki swoie do skutku przywieśdź. SpInZąbMłot 362.
– Im dalei tym większą y znacznieyszą iego ku mnie kazdy baczic mogł confidentiją. OssJŻyw 32v.
– Wszędzie pan przed sługámi przodkuie [...] iáko y ztąd báczyć snádnie/ iż Pan chowáiąc sługę szláchcicá/ nie zdeymuie przed nim czapki. StarPopr 92.
– Obaczam co [...] v. Oglądywam co/ Baczę. Kn 556.
~ Więc isz (ile ia baczyć mogę z przyczyn wyżey pomienionych) koniecznie odmiánę nászey Oyczyźnie obiecuią/ ktora naturali mutatione sub Dominum, bydź musi. OpalŁRoz F1.
– Tak rozumiem, ile Człek z dawnych baczy dziei Rzadko stoi w wczorayszey Fortuna kolei. PotWoj 85.
– Jakoś się wtenczas cieszyła zła Fortuna, gdyś baczyła, żem się turbować musiała, gdym swoję krzywdę widziała. StanTrans 174.
– Ktorzy Medycy, że innego sposobu po rożnych y ustawicznych Lekarstwach nie znayduią poratowania rzetelnie zdrowia nászego, krom zażycia cieplić w tych dwoch Miesiącach przyszłych, bacząc dokładanie w dalszy czas być niebezpieczne zdrowiu nászemu; Przeto skłoniliśmy się do tego, acquiescere zdaniu ich raczej, niżeli zdrowie násze zostawiać in perpetuo z chorobámi conflicta. DanOstSwada IV, 38.
– DO ZOILA [...] Sam się pátrz cudzey, nie tryxáy sławy. Choć byś tesz baczył, y co zdrożnego, Sam leżąc w piecu, nie żgáy drugiego. VadeMed A2.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

jako baczę:

– Zdaniu Boiar Dumnych nie podlegamy poiedziemy tak iako się nam będzie podobało, ale iako baczę szukacie przyczyny nie miły wam pokoy z ktorymesmy są posłani. PiasRel 54v.
– Ty iáko báczę Osobą się brzydzisz. TwarSDaf 60.

Związki frazeologiczne

nie dać po sobie baczyć:

– Nikt nie da po sobie baczyć/ aż go w sádno tkną. GdacPrzyd 73.

2. »pilnować, doglądać«

Rekcja: kogo,co; na co

~ Czuię [...] Obchodzi mię co/ vide Przéczuwam/ Baczę/ Pilnie. Kn 106.
– Názáiutrz chorego bacząc wywiodł przed Pieczárę/ gdzie go dyabeł nátychmiast iął gorzko trapić/ bić/ y po ziemi kręcąc cirklowáć. KalCuda 257.
– Satyra IV. Na tych co cudze sprawy widzą y przetrząsaią – swoich nie bacząc. OpalKSat 103.
– A wczesnie na swych rzeczy cáłość baczcie: Zebyście większych przykrości nie mieli. OblJasGór 108v.
~ Báczyć, (mieć ná co Báczenie,) mam Baczenie. ErnHand 72.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Nie wszytkiego trzebá baczyć. RysProv F3.

– Wielkiemu Pánu nie wszytko trzebá baczyć. RysProv Kv.

– Jéden nié wiéle możé: nié wszystkiego baczy. Jéden iáko nic. KnAd 308.

3. »stosować, odnosić co«

Rekcja: do kogo || przeciwko komu

– Tych przymiotów do niego nie baczem. NiemPam 193.
– On sa[m] nyc nie baczeł przeciwko sobie y owszem tym większe serce brał do mnie. OssJŻyw 32v.
– Grzesznymsie bydz sądze I bacze to dosiebie z tąd y siebie znayde Wmey Xsiedze. OpalKSat 2v.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Zaden swey wády do siebie nie bacży. RysProv K3.

4. »zwracać uwagę, mieć wzgląd«

Rekcja: (na) kogo, co || o kim

– Na słáwę twoię będę baczył. ManTobPhr 72.
– Káżdą rzecz sobie sámi tłumáczymi; áboli też nie baczemy o Pánu Bogu/ á żyiemy podług woley y zdánia nászego nie spowiádáiąc się/ nie słucháiąc kazánia. StarKaz II, 53.
– Rus tedy Bacąc ieg[o] takie Mestwo Dała mu [rycerzowi] Z swemi Ksiązety Cherb ten pomieniony. HerbOr 316.
– Płaczą chudziny [...] A my przecie nie dbąmy to baczyc nie chcemy Cosie znami poSmierci dziac będzie Ani tez Piekła widziemy ani onim pamietąmy. OpalKSat 10.
– Miller, iako Lew skoczył rozgniewány [...] Za zal y wielką wziął to hanbę swoię Ze gdy iak chcieli wolą Pánską baczą Inaczej listy Krolewskie tłomáczą. OblJasGór 34v.
– Widzisz [Epafus do Jowisza] iák do niego [Faetona] Co żywo ciągnie, ná mnie nikt nie baczy. ClaudUstHist 101.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

baczącego

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BACZYĆ

BACZĄCY