ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T, L (XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn

Najwcześniejsze poświadczenie: 1638

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				brylant \|\| brelant
	D.				brylantu

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	brylanty \|\| brylianty
D.		brylantów \|\| bryliantów
B.	uż. nosob.	brylanty
N.		brylantami \|\| bryliantami
Ms.		brylantach

Etymologia

fr. brillant

Znaczenia

1. »diament oszlifowany zwykle w formie ściętych stożków o wspólnej podstawie, odznaczający się silnym blaskiem i żywą grą barw«

- Bryliantow Wielkich oprawnych w pazurki dwa. ArchRadziw 1638 176, 15.
- Pierścień, brelant dyamentowy [...]. InwWilan 34.
- Gospodarza król imć regalował: jp. wojewodzinie podlaskiéj dał bransoletę z swoim portretem we cztery piękne brylanty, pannom wojewodziankom dwom po pierścieniu i jp. starościc brańskiemu. ZawiszaPam 171.
- Zawój mierny pod kitą z piór czarnych złożoną W sztuce dyjamentowej. Od tej jedną stroną Zawoju kanak znaczny brylantów wielkością Z słoneczną się przemagał swym lustrem jasnością. GośPosBar II 459.
- Dystrybucya Proemiorum Nayiaśn. Krol Imć Kalcedonową w złoto oprawną z Portretem własnym Tabakierę. I W. P. Baron Keyserling Poseł Rossyiski Pierśćień bryliantami obsadzony. GazPol 1735 55 2 .
- Po strzelaniu y bieganiu od 4. osob odprawionym rozdawano regálizacye wygraney, y ták dostałá się Tábákiera złota, z wierzchu Brylantámi, Rubinámi y Szafirámi sadzona I. W. Imśći P. Moszyńskiemu Podskárbiemu Nádwor: Koron: [...]. GazPol 1736 94 1 .
- Uyzrzał wśrod Sáli Tron z czystych Brylantow, Ná nim Boginią siedzącą w Koronie, Przy nogach tysiąc ściele się Amantow; Jedni iey kwieciem opasuią skronie, Drudzy w kráy sukni cáłuią, ci w Ręce, Wspiąwszy wzrost drobny ná palce Dziecięce. DrużZbiór 268.
- Ná Assyryiskich biesiadach w szkárłacie, Pełen iasności blaskiem ćmisz brylanty [...]. DrużZbiór 380.
- Brylant. Brillant; Demant so in Rauten geschliffen ist. diamant brillant. T III 81.
- Gdy Xiąże Dołhoruki Poseł Carowey Jeymći Moskiewskiey oddał imieniem Jey Carskiey Mći Order S. Katarzyny Xiężney Małżące Xiążęćia Henryka, Xiąże ten udarował go tabakierą złotą bogatą brylantami sadzoną; Xiężna zaś tegoż czasu darowała tabakierę złotą Kapitanowi de Kroock Sekretarzowi Legacy Dworu Rossyiskiego. GazWil 1765 31 8 nlb.
- Nad blask brylantow, pereł miganie Bóg kleynot ieden za wszystko stanie: Bóg móy i wszystko? BakaRzeczy A5v.
- Jak brylanty, tak kokardy Ząb pokruszy czasow twardy. BakaŚmierć F6.
- Gdyby kupiec nie kalkulował, nie miałby Pan w piwnicy wina, w przedpokoiu obicia, w gabinecie zwierciadeł, na sali obrazow, na sukni Orderu, na Jeymości brylantow. Monitor 186.
- Ale niechay tak będzie iak się WPaństwu podoba. Więc barwa nowa, karety y brylianty kupione, pałac wyporządzony, zapisy uczynione; wszystko to są bayki? BeaumEug 52.
- W Arce nie możesz, ieszcze być uczczony W swey chwale, choćby łożył miliony, Dla wspaniałości tey Arki robota, Wszystkie brylanty z świata, bryły złota, Bo rozum ludzki, określony w sobie, Ledwie dościga, co należy Tobie. GurowRDzieje 30.
- [...] Widzę źe w tych nałogach te mnożysz przysmaki Ze chociaz Panią zdobią kosztowne kanaki Jednak ani w brylantach ni w szmaragdach, ani W uaydroszych szatach, nie jest przyjemnieysza Pani Ani z delikatnieyszym y bielszym jest udem Jak Dziewczyna dorodna między mieyskim ludem. HorMatSat 19.
- A takaż to obrona; o wielkie zaiste O godne poźney sławy takie serce czyste. Chytry obrońcą jesteś, owa morska Ryba Piękną łuską lsniąca się, jak brylantu szyba. HorMatSat 71.
- Kury nie będą się żywić Brylantami, ani bydła nakarmić nie można złotem, każde ma prawdę obroconą drogą przyrodzenia, i przez tę prawdę utrzymuie swoie przemiiaiące iestestwo. JezierUwagi 3.
- Miłą rzecz publiczności uczyniemy, gdy położemy teraz (bo też dopiéro nas doszło) imie i nazwisko tego nieustraszonego Rolnika Zmudzkiego, który rzuciwszy się w Morze, zniewolił determinacyą swoyą szacunek Kapitana i właściciela niewielkiego Okrętu Pruskiego, i za to w liczbie ofiar ma dla siebie złoty brylantami sadzony od Obywatelki Abramowiczowey złożony pierścień. GazNarWil 20, 1.
- Potym w ubiorze bardzo skąpa, nie lubi wymyślnych sukien, wysokich frysur, Francuzow fryzyerow, Bryliantow y innych mniey potrzebnych materklasow, ktore u inszych kobiet koniecznie bydź muszą, a ten artykuł więcey niż 6000. kosztowałby. MolierBaudSkąpiec 48.

2. przen. »ktoś szczególnie wyróżniający się, znakomity, zasłużony«

- S. Augustyn Hipponeńskièy Infuły Perła, Kościoła Swiętego Brylant nieoszacowany, w Xiędze de Bono Viduitatis w Rozdziale 15. mowi: Continentiam coniugiô praeponimus. ChmielAteny III 14.
- [...] Marcin Kromer Warmieńskiey Infuły Brylant nieoszacowany, de rebus gestis Polakow Ksiąg trzydzieści wydawszy, na wszystkie cyrcumstancie stooczny Argus, nic także nie pisze otym Rokoszu Gliniańskim, ani o tak okrutnym Senatorow exekwowaniu. ChmielAteny III 50.
- BRYLANT NIEOSZACOWANY KORONY POLSKIEY WOLNOSC ZŁOTA. ChmielAteny IV 364.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BRYLANT