ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

stopień równy

lp	M.	m		budowny
		ż		budowna
		n		budowne
	D.	m		budownego
		n		budownego
	B.	m	nżyw	budowny
		n		budowne
	N.	n		budownem
	Ms.	m		budownem
		n		budownem
lm	M.	nmos		budowne
	D.			budownych
	B.	nmos		budowne
	N.			budownemi
				budowne

stopień wyższy

budowniejsza

stopień najwyższy

lp	M.	n			najbudowniejsze
lm	B.	nmos			najbudowniejsze

Znaczenia

1. »okazale, solidnie zbudowany, zabudowany«

– Mieliśmy przecie nadzieję, że z nami miano stanąć w jakiem siole budownem. NiemPam 271.
– [...] obywátele támeczni zwielką swą pilnośćią ná to przygotowáli/ áby ią [królową] znaywiętszą (iáko przynáleżáło) vczćiwośćią/ z okazániem niezwyczay ney Pompy ták wszátách/ koniách/ y woiennych Rynsztunkách/ iáko w stáwiániu Arcus Triumphales z rozmáitemi sztukámi y misterstwy budowne/ do Miástá swego przyięli. JudCerem A3v.
– Wiechali [Rugier z towarzyszącymi mu kobietami] w pięknełąki rowniny przestrony Gdzie obaczyli pałac budowny wysoki Jakiego w sobie nie ma swiat iako szeroki. ArKochOrl 64v.
– Stanelismy za stolicą mila tylko od Miasta przy dworze Carskim budownem, ktory zwano Tonienskie. MarchŚcibHist 9.
– Zbudowali wsrod obozu y Carowi z Carową y z Woiewodą mieszkania dosyć, owo on nas oboz stał sie Miastęm budownem. MarchŚcibHist 12v.
– Budowny/ Bellè vel bene, & ratione aedificata villa [...]. Capax domus, Ouid. Operosissimum templum [...]. Kosztownié wielką robotą budowány. Kn 51.
– Podniezszy iednák sercá miniem Parabucie/ Y Wsi kilka budownych z ktorych ná pápucie Zon Cesarskich intratá. TwarSLeg 49.
– Kij (ktorego Biczem Długosz zowiąc iednym Xiążęciem Rusakow miánuie) Miásto od imieniá swego Kijow nád rzeką Nieprem záłożył/ Zamkiem y cudnemi á budownemi wieżami opátrzył. KalCuda 235.
– Budowny dom. Domus aedificata bene, bellè. Iżdabinti namay. SzyrDict 24.
– Pierwsza ozdoba kraiu z miast pieknych budownych I w nich ludzi zrodzonych. OpalKSat 97v.
– Ołomuniec, po Niemiecku Vlmitz, metropolis Morauiae pienkne, budowne i wielkie miasto. VorLetSkarb 142.
– Do miasteczka nazwanego Klimontow cztery mili, a stamtąd do Ossolina porządnego i budownego zamku pułmili. VorLetSkarb 147.
– Pograniczne miasteczko J.K.M. Kęty niedawnego czasu wielkiem nawidzone od Pana Boga ogniem, że od tak budownego i osiadłego miasteczka ledwie część domów w ulicach niektórych zostało. AktaKrak II/2 456.
– Palą (Szwedzi) około miasta bardzo budowne przedmieście. WierzbKon 94.
– Uchodzić począł prędko wiejski lud ubogi: Część na grzęzkie jeziora, część do gęstych lassów, Część ich zbiegła w budowne zamki. ZimBSiel 131.
– ANCONA Miásto/ dáleko słynące/ dla zacnych y budownych Kámienic y Domow/ tákże kosztownych Páłácow/. DelicWłos 39.
– Stoią oni rozumieiąc ze to ia przechodzę przez miasto. Asz dopiero upodobawszy sobie mieysce gdzie widzę domy budowne y porządnie stanąłem. PasPam 167.
– Czásie [...] kosisz zębem twoim nakłádne pałáce, pożerasz naybudownieysze miástá. MłodzKaz II, 84.
– Poydą/ poydą z dymem budowne miástá/ nie dobyte zamki/ wytworne pałace/ z tymi wszytkimi ludźmi/ ktorzy się kolwiek ná ten czas naydą. BujnDroga 137-138.
– Nowá Hiszpania [...] Ze wszystkich kráiow Ameryckich náyludnieysze, náyurodzaysze, náybudownieysze y naypolitycznieysze páństwo. BystrzInfGeogr E2.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Trzy rzeczy w szlácheckim mieście bácżni nágány być godne vpátruią/ kędy Dwor wyższy niźli Kościoł/ Kárczmá okazálsza niźli Rátusz/ psiárnia budownieysza niźli szpitał. RysProv XV, 5.

2. »dobrze, starannie skonstruowany«

– [Noego] Bez wiosła budowna w potop walny łódź niosła i wysadziła miłe z nim plemię, gdy opadały wody na ziemię. MiasKZbiór 118.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BUDOWNY