Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CEBULA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CEBULA, CYBULA, *CZYBULA
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (cebula, cybula), SXVI (cebula, cybula), Kn (cebula), T (cebula, cybula), L (cebula; XVIII), SWil (cebula, cybula), SW, SJP (cebula)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   czebulia ||   cybula ||   cebula
D.   czybuli ||   cebuli ||   cybuli
  cebule ||   cybule ||   czebule
C.   cebuli
B.   cybulę ||   cebulę
N.   cebulą ||   cybulą
Ms.   cebuli
liczba mnoga
M.   cebule
D.   cebul ||   cybul
B.   cebule ||   cybule
N.   cebulami
Ms.   cebulach
Znaczenia
1. »warzywo o ostrym smaku i zapachu; roślina ozdobna; roślina jadalna; alium cepa«
  • – Obłup cybul kilka mocnych, zbij, a wepchnij koniowi w zad miasto klistery, abo też możesz i korzeń koński tem namazać, i niech go powodzą. DorHipTur 213.
  • – Drudzy cebulę vpiekszy w occie moczą, á przykładáią. Ocet z cebule omokły piią. PetrSInst E2.
  • – Broń wszeláka/ sokiem z Cebule nápusczona/ śmiertelne rány czyni. SyrZiel 152.
  • – Korzenie Ruciáne [...] we dwu cebulách ábo we trzech [...] w popiele gorącym dobrze vpiec. SyrZiel 535.
  • – Wziąć [...] Cebul zd dwie wielkich obłupionych. SyrZiel 544.
  • – Wziąć [...] Młodey Cebuli dwánaście łotow. SyrZiel 917.
  • – Cebulá/ Rozdział 130 Cepa & Cepe. Zwiebel. SyrZiel 1221.
  • – ROzmáity rodzay cebul/ o których Theofrást y Plinius piszą. SyrZiel 1221.
  • – Odgniecieniu y stárciu nogi botem/ cebulá z kokoszym sadłem vtárta/ á przykłádána/ dobra. SyrZiel 1222.
  • – Wierzchu tego [pręta czosnku] kwiát okrągło bániásty/ zwierzchu iako v cebule błonką obleczony. SyrZiel 1226.
  • – Oleykiem rucianym w cebuli wielkiey vsmáżonym/ meaty one w vszu záwárte zátykáiąc [pomożesz uszom]. SykstCiepl 143.
  • – Mieli mánnę ná puszczy/ [...] á oni; lepsze czosnki/ cebule są Egiptskie ániż tá mánná. BirkNiedz 244.
  • – Wspominamy c sobie ná ryby/ ktoreśmy jadáli w Egipćie dármo/ ná Ogorki/ y ná Málony/ y ná łuczek/ y ná cebulę/ y ná czosnek. BG Lb 11: 5.
  • – Cébulá/ Cepe [...] Cepa vel Caepa [...] Cepula [...]. Kn 59.
  • – Pióro ábo pierzé v cybulé. Stylus: thallus caeparum [...]. Kn 700.
  • – Na niedosłyszenie Wydrozyc cebulę sporą y kminu w nię tłuczonego nasypawszy znowu zaszpuntowac. GrodzMisc 90a.
  • – Wziac bozego drzew[ka] ruty mietki Czebule soli utłuc to y przyłozyc na ukąszenie szeroko. GrodzMisc 187a.
  • – Cebula wchustce pędzi gwałtem wyciśnione Łzy z oczu. OpalKSat 15.
  • – Czebulia Caepe. SłowPolŁac 6.
  • – Cepe Czebulia. SłowPolŁac 30.
  • – Cybulá [...] ná ukąszenie psie/ z octem/ miodem/ y Kuta/ bárzo iest pomocna/ ná ztarcie od botow y trzewikow/ z kokoszym smalcem máść uczynić/ y przykładáć/ rzecz dobra. HercBan 48.
  • – Cybulá moc pędzi/ białogłowom każe do rzeki/ co zá dziwy z cybulą robią/ lepiey wiedzą. HercBan 48.
  • – Nietylko przenica ale Cybula w polu na kozdym zagonie gdzie ią wsieiesz urodzi się. PasPam 220.
  • – Ná Cebulę Chlewny bárzo dobry nawoz, y plewy konopne, po ktorych bywa buyna Cebulá. HaurEk 9.
  • – Na ogrodach naprzód zagonów jkapusty 25, hanyżu 8 lech, cebule 6 kawałków InwKal I 130.
  • – Cynamon cebulia pietruszka sul [..] z 18. KunReg 16.
  • – Ey Moyzeszu, rozpieścisz ich, niech się kontentuią smákiem czosnku i cebuli. MłodzKaz IV, 43.
  • – Brázelle Cielęce. Weźmiy Gornice Cielęcą z Nerką/ porąb cienko/ iáko tylec noża/ potłucz/ ociągniy ná węglu/ w łoż w rynkę/ nákray Cebule drobno/ pietruszki/ włoż másłá nie máło/ wley rosołu/ gałki/ pieprzu przywarz/ á day ciepło. CzerComp 33.
  • – Cebule surowey vsiekay/ ták drobno iáko mák. CzerComp 42.
  • – Nie kopię teraz Gduł ziemnych, ábo Cebuli. ErnHand 420.
  • – Czemu łzy cieką gdy to oczy nátrze cebulą? TylkRoz 203.
  • – Item weźmi żołci Wołowey, wysusz, przyday Aloesu, Miry zárowno, zmieszay z sokiem Cybuli, przykłáday. PromMed 86.
  • – Warz Cybulę w mleku, przecedziwszy przysłodź miodem, piy ciepło. CompMed 146.
  • – Cebulá w mleku wárzona, y ná bok przykładáná, znaczną folgę czyni. CompMed 166.
  • – Ogrody wszelką jarzyną: cebulami, pietruszkami, kapustą etc. bardzo dobrze zasiane, zasadzone, wypelone i ogrodzone. InwChełm 170.
  • – BEZOAR [...] Kámien ten skłáda się z warstw iáko Cybulá z łupin, iednę warsztwę z dárszy, druka [!] nástępuie iáśnieysza, co raz od wierzchnich: w pośrodku iest iák dęty, prochu teyże substáncyi z kámieniem Pełny. ChmielAteny1745 I 550-551.
  • – Potrawy ich Czosnek, Cybula, Kapusta, suchar, trunek woda: a od takich Moskal delicyi, (bo więcey ich nie ma) śmierci nie apprehenduie. ChmielAteny II 432.
  • – Potráwy ich [Moskali] Czosnek, Cybula, Kápusta, suchar, trunek woda. ChmielAteny II 432.
  • – Scillę, alias cebulę Dioscorides medyk przeciw czarom we drzwiach radzi zawiesić: á Pliniusz radzi skórę z głowy albo pysek wilczy nade drzwiami lokować dla prezerwatywy od czarów. ChmielAteny III 259.
  • – Cebula. Zwiebel. ognon. T III 99.
  • – Cybula, vid Cebula. T III 168.
  • – Wspominamy ná ryby/ ktoreśmy iadáli w Aegyptcie dármo: przychodzą ná pámięć ogorki/ y málony/ y ná łuczki/ y cebule y czosnki. BW Lb, 11: 5.
  • – Dryakiew z Cebulą rozwierć y przyłoż ná żyłę Medyánę. VadeMed 46.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • cebula domowa:
    • – Cebula domowa na rozwolnienie flegmy zgęsłey, na piersiach iak kamien leżącey, dobra. BeimJelMed 492.
  • cebula zwyczajna:
    • – WEŚ [...] Cybule zwyczayney głowek dwánaście. CompMed 549.
Przenośnie
  • Czosnkiem y cebulą Egiptską ustá wásze śmierdzą/ iáko onych Zydow ná puszczy/ á nie mánną/ nie gorczycą wiáry ś.BirkNiedz 155
  • Mnie stamtąd, gdzie mię mus, pański wytyka, Już zalatuje czosnek i z cebulę, I dziegciem, że się nozdrza w kupę tulą.MorszAUtwKuk 50
  • Komu oczy Cebulą zazdrosc opaskudzi Słonca widziec nie moze a ma widziec ludzi?PotWoj XVIv
2. »roślina lecznicza, ckliwica; urginea (scilla) maritima«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • cebula zamorska:
    • – Liście wprzod wydáie długie [lilia] [...] głádkie/ lśniące/ tuczne/ y soku pełne/ na podobieństwo zamorskiey Cebule/ ktorą Scylam ábo Pancracium Lácinnicy zowią. SyrZiel 577.
    • – Cébulá zamorska/ Scilla [...] Squilla [...]. Kn 59.
    • – [korzeń] czybuly zamorskey. GuldOn 31.
    • – (sok) sczybuli zamorskiey. GuldOn 33.
    • – Cebula. Zwiebel. ognon [...] cebula zamorska. (scyla) Meer=Zwiebeln. ognon marin [...]. T III 99.
  • cebula włoska:
    • – Nádewszytki winny ocet z Włoską cebulą przyprawny, dobry. PetrSInst D4.
    • – Trzecia [cebula] którą Włoską [cebulą] zowiemy/ abo łupną/ Oszłochowi abo Askalonickiey cebuli podobna/ tylko że we wszytkich częściach y okolicznosciach wietsza. SyrZiel 1221.
  • łupna cebula:
    • – Trzećia [cebula] którą Włoską zowiemy/ abo łupną [cebulą]/ Oszłochowi abo Askalonickiey cebuli podobna/ tylko że we wszytkich częśćiach y okolicznosciach wietsza. SyrZiel 1221.
  • cebula morska:
    • – CEbulę morską Plinius dwoiáką bydź pisze. SyrZiel 864.
    • – Toż czyni [...] Mycie Barszczem [...] Słonecznikiem/ Cebulą morską. PetrJWod 22.
    • – W niedostatku Soku Bzowego weźmi Proszku Cebuli Morskiey Sqvilla nazwaney. BeimJelMed 414.
    • – Syrop z Cebuli Morskiey [...] iest Arcysławnym lekarstwem. BeimJelMed 576-577.
    • – Cebulá morska Scilla. DasHünDict .
  • syrop z cebuli morskiej:
    • – Syrop z Cebuli Morskiey [...] iest Arcysławnym lekarstwem. BeimJelMed 576-577.
3. »podziemna, zgrubiała część rośliny«
  • – Item wyciśni sok z korzenia álbo cybul, álbo lilij białych, przewarz go z miodem, odszymowawszy, daway potrosze, znácznie spędza puchlinę. PromMed 45-46.
  • – Weźmi porow Cybule, upiecz w popiele, rozwierć, przyday śmietany, zmieszay y przykłáday. PromMed 86.
  • – WEś korzenia Slazowego Cybul liliowych, oboygá po funcie. CompMed 549.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • cebula kwiatowa:
    • – Cebula. Zwiebel. ognon. [...] cebula kwiatowa. Blumen=Zwiebel. ognon de fleur. T III 99.
4. »roślina lecznicza; bulbus vomitorius?«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • cebula psia (sz. zm.):
    • – Cébulá psia/ vide Psia cébulá. Kn 59.
    • – Psiá cébulá/ Szpilanká/ Podéyrzon żołty. Bulbus vomitorius [...]. Kn 895.
    • – Szpilanká/ v. Psia cébulá. Kn 1121.
    • – Cebula. Zwiebel. ognon. cebula psia, vid. Psi - psia cebula [...]. T III 99.
    • – Psi Hunds-, hündisch. de chien, qui tient de chien [...] psia cebula, szpilanka, podeyrzon żołty. (bulbus vomitorius) Art von Mertz-Blumen. espèce de Jacinte [...]. T III 1799.
5. »roślina ozdobna, oszloch, cebulica; scilla«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • askalonicka cebula:
    • – Trzećia [cebula] którą Włoską zowiemy/ abo łupną/ Oszłochowi abo Askalonickiey cebuli podobna/ tylko że we wszytkich częśćiach y okolicznosciach wietsza. SyrZiel 1221.
    • – Czwarta [cebula] Askalonicka/ którą Czechowie bracia naszy/ y my z nimi Oszłochem mianuiemy. SyrZiel 1222.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • tulipanowa cebula:
    • – Tulipanowych cybul --- szt 3. ArchRadziw 1638 309,7.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: KS
Data ostatniej modyfikacji: 30.05.2023