ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

stopień równy

lp	M.	m		ciekawy
		ż		ciekawa
		n		ciekawe
	D.	m		ciekawego
		ż		ciekawej
		n		ciekawego
	C.	m		ciekawemu
		n		ciekawemu
	B.	m	nżyw	ciekawy
			żyw	ciekawego
		ż		ciekawą
		n		ciekawe
	N.	m		ciekawem
		ż		ciekawą
		n		ciekawym
	Ms.	m		ciekawym
		ż		ciekawej
	W.	m		ciekawy
lm	M.	nmos		ciekawe
	D.			ciekawych
	C.			ciekawym
	B.	mos		ciekawych
		nmos		ciekawe
	N.			ciekawymi
				ciekawemi
	Ms.			ciekawych

stopień wyższy

lp	M.	m	ciekawszy
	D.	ż	ciekawszej
	B.	ż	ciekawszą
	N.	ż	ciekawszą
lm	M.	mos	ciekawsi
		nmos	ciekawsze
	B.	nmos	ciekawsze
	N.		ciekawszymi

stopień najwyższy

lp	M.	m	najciekawszy
		ż	najciekawsza
	N.	m	najciekawszym
		n	najciekawszym
	Ms.	ż	najciekawszej
lm	D.		najciekawszych

odmiana niezłożona

ciekaw

Znaczenia

1. »pragnący się czegoś dowiedzieć«

– Co bárzo v prostakow zwiczáyna/ zá podusczeniem ćiekáwych y świegotliwych biáłych głow/ co o wszystkiem chcą wiedźiec/ aby miały o czym świergotáć/ bo by iem gębá zpuchłá milcząc/ y owszem rospisuią do sąśiadek swoich/ áby przybywáły/ chcąli wiedźić ieśli ich kto nie czáruie. WisCzar 101.
– Co go z wyroku czeka niebieskiego Przestrzeż, á iáko dałeś my ćwiczenie: Ták y o przyszłey Fortunie day spráwę; A ukontentuy myśli me ćiekáwe. ClaudUstHist 70.
– Lubo niemało w Wigilią koronácyi widźiáło zgromádzonego spektátorá oko ognistych z prochu áttemperowánych splendorow, więcey iednák ieszcze nápatrzyło sie tego wieczora illuminácyi, bo ná kilku mieyscách feierwerki chcąc sie lepiey iedne nád drugie popisáć ciekáwą ludzką zrzenicę swoią kontentowały emulácyą. RelKor Cv.
– Nie mogli tego zrozumieć Rodźice moi, y gdy potym w kilka lát, támtędy przechodząc do Domu nászego wstąpiła, Mátká moiá Ciekáwszą się stawszy, nágliła áby to Proroctwo o mnie obiáśniłá. UrfeRubJanAwan 3.
– Udatna postawa Iego y áffekt, ktory mi świádczył, uczyniły mię ćiekáwą dowiedźieć się názwiska iego; y przyznam, żebym nie wiedźiáła była, co mu daley odpowiedźieć, gdyby się był w tym momeńćie tanieć nie dokończył; po ktorym skończonym miáłam sposobność wiedźieć, czegom pragnęła. UrfeRubJanAwan 10.
– Czyli záś te kráie południowe około polárne są morzámi podzielone, czyli iednę część ziemi nieroździelną zkładáią? ieszcze ciekáwá inwencyá ludzká tego niedoszłá. BystrzInfGeogr E2v.
– Dwie rzeczy w Sycilii ieszcze occurrunt notanda Peregrynántowi ciekawemu Scylla y Charybdis. ChmielAteny II 210.
– Zkąd zaś ten iad, ktory łozne choroby rodzi; pochodzi; nie tak ciekawym Czytelnikom, iak Doktorom zostawuię; raczey się do lekarstw udaię. BeimJelMed 42.
– Wiele o sciencjach waszmość pani Dąbskiej starościny winowrocławskiej słysząc, byłem ciekaw ją poznać jako damę godnego urodzenia de domo grafównę Szliwen. RadziwHDiar 126.
– SNOPEK Ná polu życia ludzkiego, związany, przez śmierć starożytną Gospodynią, ktora spotkawszy się w puszczy z Pustelnicą, wzaiem z sobą rozmawiaią, śmierć ciekawey Penitentce moc y własność swoię opowiada. DrużZbiór 246.
– Wielebny Xiądz Gaspar Knittel Iezuita Concione 1ma Pentecostes foliô 558. ledwie nie po wszystkich Swiata Narodach wywodzi, iak się któréy Nacyi ięzykami BOG zowie, co dla mądrego y ciekawego Cżytelnika iucundam et piam przyniesie materiam. ChmielAteny III 2.
– TU moie ciekawe Pioro muśi sobie po Arabskich polatać gorach, szukaiąc Fenixa, albo Iedynego Ptaka, chcąc na niego choć casu natrafić, na ktorogo podobno od Potopu Swiata, albo też ab origine Mundi záden z fundamentalnie uczonych natrafić nie mogł. ChmielAteny1755 I 120.
– Były wszystkie damy ciekawe poznać Wieluńskiego, a że był bladawy, nie zdawał się im być winnym w takowym oskarżeniu. MatDiar 244.
– iestem ćiekawy to widźieć. ich bin begierig das zu sehen. je suis gros de voir cela. T III 139.
– Stało się według żądania moiego, y gdym był ciekawy, iakich mieć będę podroży towarzyszow, dowiedziałem iż w tey razem karecie ma iechać wdowa z corką, y Kapitan z werbunku powracaiący. Monitor 140.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

ciekawe oko:

– Wszystkieby posági Ważył kto Helenine z połowicą świátá/ Zeby co zazdrościwa kryie dáley szátá Mogł przeniknąć: Ale dość ciekáwemu oku/ Z tego tylko co widzi/ cieszyć się obroku. TwarSPas 7.
– ćiekawy. [...] 3) lehrbegierig. [...] 3) curieux, qui a envie d’aprendre, de favoir. [...] 3) obroć na to ćiekawe oko. T III 139.
– Chcesz nasycić ciekawe oko widzeniem budownych miast, fortec, i zamków obronnych, wesołych Prowincyi poznać dalekie Państwa, rzeki i morza rozległe. KryszStat 10.

a) »zbyt silnie pragnący się czegoś dowiedzieć; wścibski«

– ZOile, cożći potym? żeś ná cudze spráwy Wyostrzył nie wstydliwy Ozor swoy ćiekáwy. TwarKPoch H4v.
– Tę tedy wiárę masz rozwazać sobie Bez ćiekáwego o tem badánia, y troski, Iákiem śiebie sposobem wyniszczył Syn Boski? DamKuligKról 136.
– Ponieważ śię zdało, że osobliwych okolicznośći tego człowieka umyślnie zamilczał, niechćieliśmy w niewczas bydź ciekawymi. GelPrzyp 170.
– ćiekawy. 1) neugierig, vorwißig. [...] 1) curieux, témeraire. [...] 1) barzo ćiekawych nie kocham ludźi. T III 139.
– Nie iest ciekawy badać o cudze się sprawy, Wszystko zaś, co do niego należy, uważa, Nigdy nie wynayduje sobie utrapienia, Stosuie się do czasu, do Osob, do mieysca. CoqMinNic A7v.

2. »interesujący«

– Dayże mi moy Dobrodźieiu kśiążki iakiey ćiekawey na drogę, dla przepędzenia teskliwych po austeryach godźin. KonSRoz 93.
– Rzekło się nieco o elementach w pospolitości. Teraz o każdym w szczegulności niektore ciekáwsze kwestye się rezolwuią, zgodne ták prywatney wiadomości, iáko y rozumnego á politycznego dyskursu. BystrzInfElem S3v.
– JNFORMACYA Nayciekawsza, naypotrzebnieysza, naypozytecznieysza. BystrzInfRóżn Aa3v.
– Zamek Kairski, usiadł zá Miástem, y iest iednym z nayciekawszych Egiptu widowisk, ná skále wysokiey leży, ktorá mu za grunt służy, w koło murem wysokim y grubym opasaney. RolJabłJADziej 58.
– Innych, prałatów i obywatelów, nie wyrażam dla szczupłości miejsca, które chcąc ciekawszymi napełnić rzeczy, brać nie chcę. RadziwHDiar 138.
– X. Rzączyński w swey Historyi naturalney ciekawey pisze, że w Prusiech znaleziono sztukę Bursztynu siedmniaście funtow ważącą, á w Pomeranii pul dwanasta funta. ChmielAteny III 342.
– WENECYA Stolica Rzeczy Pospolitey Weneckiey, stoi według ciekawszey lustracyi ná morza Adryatyckiego 72 Insułach, maiąc Parafii 72. Wież przy Kościołach 115, Rynkow 52, Pałácow 140, Fontan 148. Statuow marmurowych 164, Miedzianych 150, Koni miedzianych 9, Mostow 540. ChmielAteny IV 220.
– Lecz ściśnionego y rozrzedzonego w iedney machinie powietrza następuiący skutek iest ciekawszy. ChróśSFizyka 200.
– ćiekawy. [...] 2) wißig, voll schöner Sachen. [...] 2) curieux, beau, rare, qui a beaucoup de curiosité; qui mérite de la curiosité. [...] 2) ćiekawą kśiążkę czytam. T III 139.

3. »bystry, biegły w czymś«

– Gdzie iest ięzyk twoy wymowy [!], Wdzięczny, łagodny, rozmowny, Gdzie dowcip bystry, ciekáwy, Sposobny do káżdey spráwy. CompMed 714.
– A tak Turcy zwiedzeni owemi pozornemi reprezentacyami Stanisława, że uspokojenia o koronę w Polsce nie masz, posłali z częścią wojska tureckiego Abty Baszę, człowieka rozumnego i ciekawego, aby wyrozumiał rzeczy, co się dzieje w Polsce, jeżeliby Turcy mogli jaki pożytek ztąd mieć. OtwFDziejeCzech 201.
– A ktoż dopiero ciekawym umysłu swego dowcipem, zgromádzonego ludu serdeczne mogł penetrowáć ápplauzy? RelKor A2.
– Y owszem, rzecz prawie niepodobna, áby kto wszystkie części ziemi, morza, Páństwa, krolestwa, Prowincye, lubo nayciekawszy nogami zmierzył, okiem zlustrował. BystrzInfGeogr A.
– [...] ieden Szlachćic, ktory rad bywał ná Seymikách, miał Syná nieták ćiekáwego, iáko sam był; á chćiał go koniecznie ápplikować do obrad publicznych, y woźił go ná káżdy Seymik. RadzKwest 167.
– Czego Hugo ten sam by był niedokazał, całe y naydłuższe nato sakryfikuiąc życie; tantae molis erat ta rzecz, ale przybrał sobie uczonych, pilnych, ciekawych Braci za kompanow pracy, numero Pięćset, po rożnych Konwentach Katalog Osob, wiadomości o sobie godnych. ChmielAteny III 641.

4. »pilny, gorliwy«

– Sąsiad mój, gospodarzem będący ciekawem, Popisuje się z nowo wyrobionym stawem. PotFrasz4Kuk I 309.
– Kompendium, w którym ciekawy w sztuce myśliwskiej wiele profitować może, ile że jest z praktyki samej, a nie z ksiąg koncypowane w roku pańskim 1740 od dnia 29 augusta RadziwHDiar 201.
– Curiosum genus hominum, ad cognoseendam vitam alienam, desidiosum ad corrigendam suam. Nie ieden iest Ostrowidz: patrząc na złość innych, Są ciekawi w poprawie drugiego, a siebie, Niewidzą, owszem kładą iako Swiętych w Niebie. ChmielAteny III 527.
– Toż samo z ust wielu słyszałem Niewolnikow, z tamtąd uciekaiących: ale ci cíekawśi wszukaniu drogi do ucieczki, y chleba, niżeli tey soli. ChmielAteny1755 I 118.
– Na ten czas Cetegus, który trochę pierwey, chcąc się obmyć z tego, iż tyle puinałow i szabel u niego nie dawno znaleziono, odpowiedział: że w całym życiu swoim przesadzał się z ciekawym staraniem na rynsztunek naylepszy: na ten czas, mówię, przerażony, zapomniały, przeparty swym wewnętrznym świadectwem, niespodzianie mowę utracił. CycNagMowy 64.

5. »działający zbyt pospiesznie, pochopnie«

– A isz temi czásy nászá Wielkopolská niezwyczáynie zágęśćiłá śię ná ksztáłt pożárow Czárownicámi/ lubo prawdziwemi/ lubo mniemánemi: ták/ isz náposiedzeniu y schadzkách zwyczáynych o żadney máteryey więcey nieusłyszysz/ iáko o Czárownicách: záczem y wielu máło ostrożnych ludzi á ćiekáwych ná posądzánie innych/ z pragnieniem bliźniego vtráty/ dobrei sławy y zdrowia/ sumnienia swoie záwodzą. WisCzar 1.
– Náprzod godźien wielkiey nagany ow zwyczay niektorych kuropłochow ábo ćiekáwych Sędźiow/ ktorzy porwawszy nie odpowiednie do więźięnia powołánego oczáry/ potrwożywszy go y pomieszáwszy/ że ledwo przy sobie iest od przestráchu: záraz go nieodwiocznie káżą męczyć. WisCzar 97.
– ćiekawy. [...] 5) hastig, unbesonnen. [...] 5) étourdi, précipité, inconsideré. [...] *5) w postępkach swoich zawsze był ćiekawy (porywczy.) T III 139.

6. myśl. »o psach gończych: mający dobry węch«

– Czasem wyzły ciekawe w chrosty zapusczaią I w trawy ktorzy płoche ptastwo wypędzaią. ArKochOrl 67v.
– Y ktora ćiekáwemi psy po gęstych goni Zwierzá knieiách, bynamniey od rowney nie stroni Kompanij [...]. ClaudUstHist 19.
– ćiekawy. [...] 4) Jäger: der fleißig spüret. [...] 4) chasse: qui a un bon sentiment à suivre à la piste. [...] 4) ieden ogar leniwy, drugi ćiekawy. T III 139.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				ciekawy
	C.				ciekawemu
	N.				ciekawym

liczba mnoga

M.	uż. osob.	ciekawi
D.		ciekawych
C.		ciekawym
W.	uż. osob.	ciekawi

Najwcześniejsze poświadczenie:

1658-1680

Znaczenia

1. »ten, kto pragnie się czegoś dowiedzieć«

– Vważćie to ćiekáwi/ niemasz tákiey strazy/ By vpilnowáć miáłá/ gdy kto na co wazy. KochProżnEp 31.
– A ieżeliby y więcey dowiedźieć się chćieli iáko częstokroć ćiekáwi czynią, y pytáli się gdźie często przemięszkiwąm/ odpowiesz, iż Europá wszystká naymnieyszym Alkierzem iest rezydentiey moiey. AndPiekBoh 16.
– Także też pod Miastem Centum Cellae, vulgo Civita Vechia y koło S. Sewera Miasta, widać wiele obalin w Morzu, w ktorych Drzwi, Okna, Arkusy distinctissimè wydaią się Ciekawym. ChmielAteny1755 I 555.
– Xięstwo Mazowieckie ma swoje excepta, które ciekawemu wolno czytać w Statućie, gdźie Pisarze powinni mieć swoich Podpisków, dla attendencyi Ksiąg tak Konstytucya 1577. ale i w każdey Ziemi są Regenći Ziemscy, Komornicy Ziemscy etc. etc. ŁubHist 225.
– Ciekawiec, g. ćiekawca. Ciekawy. Forscher; neugieriger Mensch. un curieux; qui a de la curiosité. T III 139.
– Dobrze ow sławny, i nayfundamentalnieyszey Mathematyczney nauki Doktor Euclides, ciekawie, i siła wybadywaiącemu się o Bogach, odpowiedział: Caetera quidem nescio, illud tantum scio, quod odêre curiosos. Więcey nie wiem, to tylko wiem, że nienawidzą ciekawych. KryszStat 117.

2. »pies gończy mający dobry węch«

– To runa wełny ostrzygasz odziane, To siecią łowisz ryby obłąkane, To rozne ptastwo, gdy stadami leci, Przykrywasz w sieci, Lub się też w pełnej przechodzisz stodole, Lubo z ciekawym na przepiórki w pole, Lub na kusego, jeżeliś myśliwy, W pędżęte niwy. MorszZWybór 125.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1733

Znaczenia

»jest interesujące«

– SĄŚIAD: Y to ćiekawa do wiedzenia, choćiażći załośna. KonSRoz 3.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

liczba mnoga

najciekawszym

Najwcześniejsze poświadczenie:

1755

Znaczenia

»ten, kto bardzo silnie pragnie się czegoś dowiedzieć«

– Na wierzchołku tedy tych gor, obszerną Planiciem maiących Korab Noego ośiadł, ktory czyli się dotychczás konserwuie (coby było cudem) alboteż iuż cale tempore edace rerum zgniły y zniesiony, y nayciekawszym dociec nie można. ChmielAteny1755 I 108.
– [...] gory Ararat niedostępnosć, śniegow grubość wielkich co rok przybywaiących, straszne praecipitias zwierząt strasznych feritas, a przytym meô iudiciô àér suffocans, gruby y zimny, wszystkim na gorę tę, choć nayciekawszym y naydowcipnieyszym praeluserunt [?] aditum, et spem. ChmielAteny1755 I 109.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: CIEKAWIE, CIEKAWO, NIECIEKAWY, nieciekawie.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CIEKAWY I

CIEKAWY II
rzecz

m

CIEKAWA

NAJCIEKAWSZY
rzecz

m

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CIEKAWY I

CIEKAWY IIrzecz m

CIEKAWA

NAJCIEKAWSZYrzecz m

CIEKAWY II
rzecz

m

NAJCIEKAWSZY
rzecz

m