Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CZAUSZ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CZAUSZ, CZAUS, *CAUSZ, CZAUZ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (czausz), T (czausz)

Nienotowany w słownikach:
SStp (?), Kn (?), L (?), SWil (?), SW (?), SJP (?)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   czauz ||   czaus ||   czausz
D.   czausa
C.   czausowi
B. uż. żyw.   czausza ||   czausa
N.   causzem
liczba mnoga
M.   czause ||   czausze
uż. osob.   czausowie ||   czauszowie
uż. nosob.   czausy
D.   czauszów
Etymologia
tur. čavuš 'urzędnik posyłany z rozporządzeniem, goniec; oficer niższego stopnia'
Znaczenia
»turecki sługa dworski lub miejski; goniec, poseł«
  • – Widziałem czausza jednego, który miał syna w szaraju cesarskim. SaadiOtwSGul 24.
  • – DOwiedźiawszy się otym od Mechmet Czausá kto ry sám do Constántynopolá przyiechał/ 26. Apr. że W. X. M. raczysz bydź náznaczonym Posłem od I. K. M. do Porty Cesárzá Tureckiego. Nie mieszkáiąc wypráwiłem pisánie do W. X. M. dáiąc znáć otym że Cesarz koniecznie wźiął to był przedśię/ áby ztąd do Dámászku wyiáchał/ chcąc ztámtąd Peregrynátią odpráwić do Grobu Máchometowego. BuntCara B2v.
  • – Czausz/ [...] Nunc Tsausii aulici vel cubicularij Turcae esse dicuntur. ex quo numero nuntij vel Legati minores, aut veredarij deliguntur. vide. Goniéc. Kn 97.
  • – Przed nim Cárscy Cáusze/ y Márszalcy przedni/ Z tych ieden laską srebrną: trzcinianą pośledni Czynią rum po gwardyách. TwarSLeg 45.
  • – Záczym y my z pod Kotar iáko się poruszem/ Kulikowski z Tambolu powroci z Causzem. TwarSLeg 57.
  • – Czaus także Wezyrow rękę wprzod cáłuie/ Potym mu szczęśliwego przyiazdu winszuie Páná swego imieniem. TwarSLeg 58.
  • – Wielki przed nim Sekretarz Klawą grozi złotą/ Więc Goniec Podchocimski/ więc y z Kándyotą Platemberg: y z obu stron dáni zá przystawy Czausze/ z lewey Achmet/ á Mustáfá z prawey. TwarSLeg 67.
  • – CZauz Wielkiego Czárá Tureckiego/ ktory tám iest w Stolicy/ iáko gość wielki y od Páná wielkiego/ będąc w stráchu sam bárzo wielkim/ dał swoie Wotum/ rádząc Czárowi/ áby prędko skárby wziawszy co lepsze/ ná iákiZamek potężny á blisko gdzie morzá vszedł [...]. NowinyMosk A3v.
  • – Potym Czausowie morscy/ zá niemi szło dźieśięć tyśięcy ludźi z dzidami w páncerach konno/ y dobre kenie [!] mieli. StarWyp B2v.
  • – Potym Czausza przypuszczono ktory tylko listy oddał. OpalKListy 426.
  • – Cesarz Turecki Czausá náznáczył do Krolá Fráncuskiego z tákowym Poselstwem. MerkPol 47.
  • – Krol Fráncuski Pan iego/ zásadzáiąc się ná negocyácyey Czausá do niego posłánego/ kázał mu tám przyiácháć. MerkPol 67.
  • – Kazano zatym Czausowi ná to czekáć y zátrzymáć się. MerkPol 227.
  • – Iusz wOboz wiezdzac maią Posłowie gdy z czoła Sto Czauszow ich potyka. PotWoj 166.
  • – Wzaiemnie, Czausz Turecki człowiek dobrey sławy Dla ztwierdzenia, tychze Pact: idzie do Warszawy. PotWoj 191.
  • – Stanisław Suliszewski z Osmanem pospołu Już gońcem tego posła idzie do Stambołu; Wzajemnie czausz turecki, człowiek dobrej sławy, Dla stwierdzenia tychże pakt idzie do Warszawy. PotWoj1924 317.
  • – Przymowię się do Punktu o woynie Tureckiey [...] mamy klarigacyą przez Czausa i list. PisMów II 134.
  • – Toć czynili Bassowie, Wezyrowie, Czauszowie. AndPiekBoh 14.
  • – Czausz. ein Türckischer Hof-Bedienter. Chiaoux, un oficier de la cour Ottomanne. T III 179.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

CZAUSZ, CZAUS

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
1638
Znaczenia
nazwa własna - imię psa lub konia
  • – Czaus Czarny podzary. ArchRadziw 1638 282, 4.
  • – Chart Czausz Masłowaty przez się. ArchRadziw 1638 415, 3.
  • – Czaus gniady Turecki gwiazdeczka wczele ArchRadziw 1638 767, 1.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2022

*CZAUSY
blp

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
1661
Znaczenia
nazwa geograficzna »wieś na Ukrainie«
  • – Dołhoruki od Mohiłowá ná Czausy ruszył się z woyskiem. MerkPol 55.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2022
Autorzy: KS
Data ostatniej modyfikacji: 18.07.2022