ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn (pod: nieczuły), T (pod: czuję), L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp (?)

Formy gramatyczne

czas teraźniejszy

lp	1. os.	czuję
	3. os.	czuje
lm	3. os.	czują

czas przeszły

lp		m	1. os.		czułem
			3. os.		czuł

tryb rozkazujący

1. os.

czujmy

imiesłów współczesny

czując

Znaczenia

1. »doznawać wrażeń zmysłowych«

– Za drugiem czy za trzeciem scięciem dosiągłem mu palcow [...] on czy tego nie czuł iako piiany czyli tez chciał się zemscić skoczy znowu domnie. PasPam 88-88v.
– Draganow postrzelono trzech czeladnika mego y mnie trochę, slozem w lewy ud alem tego nieczuł az powszystkim. PasPam 157v.
– I Merkuryusz z Swoią zwyczayną chytroscią kiedy z Panną kwadratem Swym korresponduią Zaraz sub Solanea [stworzenia żyjace pod słońcem] wielka folgę czuią. PasPam 272.
– A ia czuie w Sobie vigor. PasPam 280v.

Związki frazeologiczne

kości nie czuć:

– Iuz kosci wsobie człowiek nieczuie od srogiego zturbowania. PasPam 98.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Trzeba by było zaraz narazie Uymowac Woysko łaskawoscią Niesurowoscią, Co lubo potym subsecutum [nastąpiło], ale iuz praepostere [za późno] kiedy iuz zasmakowała owa Licencyia. Kiedy iuz Czuł Ielen na głowie rogi kiedy iuz 60000 szabel było. PasPam 120.

2. »przeczuwać«

– Oyczyzna na to stękała czuiąc co miała ucierpiec z tey okazyiey. PasPam 191v.
– Tys Rotmistrzem, cnoty są twoia kompania Nigdy Sława skomputu takiego niemi[j]a Tak sforną kompanią kędykolwiek czuie Tam się bawi tam miszka tam poruczniku[ie]. PasPam 275.

3. »czuwać«

~ Kapitan Jan Ludwig Ringe/ woyskowy Strażnik/ miał chorągiew lazurową Adámaszkową/ ná niey był z obu stron Zoraw złotem háftowány/ á w nodze kámień trzymáiący. napis/ Vigilemus. to iest cżuymy. RozprawaWojsk B2v.
~ Weźmiemy tu jescze prżed śię miedzy inszymi punktámi/ ktorebysmy dáley rozbieráć y roztrząsáć mieli/ Opposita, rzeczy pijáństwu przećiwne/ z ktorych ja teraz jeno przy jedney zostánę; á tá jest Sobrietas, trzeźwość álbo mierność/ do ktorey nas upomina nie tylko Piotr S. ále y Apostoł Páński Páweł mowiąc: Czuymy y bądźmy trzeźwiemi [...]. GdacKon 31.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

tchu w sobie nie czuć:

– tchu w sobie nie czuie. er ist ganz aus dem Athem. il est tout ésouflé; il est hors d'haleine. T III 214.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Bogáty dobrodzieystw twych nié rachuié: Vrázy swé bárzo czuié. KnAd 36.

– Ból wszélki nié ták się czuié/ Gdy go kto lékko przyymuié. KnAd 42.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

czas teraźniejszy

czuć

czas przeszły

było czuć

Najwcześniejsze poświadczenie:

1613

Znaczenia

»można odbierać węchem, smakiem lub dotykiem«

– [...] wtrzeciey pátelli rospuść w occie Gálbán/ y Ammoniák/ nád bárzo wolnym ogniem/ żeby namnieyszego przypalenia czuć nie było [...]. SyrZiel 259.
– Zabawia sie też pies w paszey/ á pospolicie przeiemcá/ ktory przyszedszy w paszą/ á nie mogąc zgádnąć ktorędy z niey záiąc wylazł/ odyść go niechce/ á trafić zá nim nie może/ y wrzesczy wszystko ná jednym mieyscu: co mu z niedostatku czuchu przychodzi/ że paszą dobrze czując/ śládu ktorym wylazł/ niemoże poczuć: i z głupstwá/ że nie może sie domyślić/ że tám záiącá już pewnie niemász/ choć go czuć, gdzie on ták długo y ták pilno wártował [cytat z pierwodruku]. OstrorMyślTur 41.
– Niéczuły/ aliter. co go nié czuć. Insensilis: Suffigit sensus. [...] Nullo sensu percipi potest: non cadit sub sensum. [...] Insensibilis [...] Nullo sensu obseruabilis [...] Insonus passus. Kn 495.
– [...] podczás zapách wonnych oleykow czuć było gdy się modliłá [Małgorzata] w záchwyceniu. OkolNiebo 28.
– [Grób św. Jana Kantego] otworzył sie za Cegły wywaleniem y pokazała się Trumna Cynowa w ktorey są kosci iego Swiete y onego czasu wonnosc wdzieczna iakoby Fiiołkow z grobu wychodzic poczeła ktora wszytek Koscioł Napełniła tak ze iey zapach po wszytkim Czmyntarzu czuc było [...]. KomonDziej 117.
– To świadcze Sumnieniem moim ze com Szafke otworzył, to zapach Fiołkow zawszemVczął, y choc ią [wodę] do Koscioła wzieto, na tydzien potym w Szafcze ten Zapach był, y czuc go było. KomonDziej 231.
– [...] procz okná owego, są inne tám weyścia [prowadzące do wnętrza góry], iak ná miny kopáne, ktoremi tám idąc, z razu czuć nieznośne zimno, potym letnią aeryą, tandem zbliżywszy się do minerałow, cále gorącą. ChmielAteny1755 I 632.
– Czuię, czuie, czuł. 3) empfinden, fühlen, schmecken [...] 3) sentir, ressentir, cennoître par le moien des sens. [...] 3) wino dobre ale w nim siarkę czuię; siarki w tym winie nie czuć [...]. T III 193.

Przenośnie

Azaż to nie summa felicitas, y ktorey niechybnie postronne Nam zazdroszczą Narody, wśrzod wszystkiego Chrześciaństwa woiennych burzy y náwáłności placidem záżywáć tranquilitatem; In medio bellorum incendio, ktoremi wszystkie práwie y Sąsiedzkie násze pałaią gránice, nie tylko zapáłu ták uniwersalnego, ále y iskierki nie czuć.DanOstSwada 22

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CZUĆ

CZUĆ