Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

FURMAN

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: FURMAN, FORMAN I
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   forman ||   furman
Etymologia
niem. Fuhrman
Znaczenia
»woźnica«
  • – furman/ furmánék/ Vector [...]. Kn 182.
  • – Iuż teraz Forteca nato tylko potrzebna że by Furman niewyiechał przededniem z Miasta w Gospodzie niezapłaciwszy Siana [...] ale zeby miała ktora wytrzymać oppugnationem [oblężenie] ... niemasz iey. PasPam 259.
  • – Wolno p. frochtarzowi kazać tę odbić beczkę, ową pakować, tę odrzucić jako szpetną albo z piaskiem zmieszaną, jako to bywa, że w drodze forman, gdy mu dno z beczki wypadnie, sól z ziemią z piaskiem zbierze, w beczkę znowu wbije. InsGór 1691 71.
  • – Furman. *Furmanek. Fufrmann. voiturier, charetier, roulier. T III 354.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • kląć jako furman:
    • – klnie jako furman [...]. T III 354.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Stáry furman rad słucha/ kiedy kto biczem trzáska. RysProv XV, 2.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 23.05.2024

FERMAN

rzecz.
m
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: FERMAN, *FORMAN II
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SWil (ferman), SW (ferman), SJP (ferman)

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L


Najwcześniejsze poświadczenie: 1681
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   ferman
B. uż. nżyw.   ferman ||   forman
N.   fermanem
liczba mnoga
D.   fermanów
C.   fermanom
B. uż. nosob.   fermany
Etymologia
tur. fermān 'zarządzenie, rozporządzenie, dekret'
Znaczenia
 polit.  »pisemny rozkaz, dekret sułtana lub wezyra«
  • – Z tym seraskier przyszedłszy fermanem, gdy wolą Porty opowiedział, a niby niedyskretniejszemi terminami, mieniąc go niewdziecznym gościem, i że Porta z jego rezydencji malkontenta, a pono przydał coś jeszcze gorszego. ZawiszaPam 304.
  • – [...] maią [...] taki Ferman Tatarowie aby naszych niezaczypiali, a prżecie się rezolwuią. GazPol 1736 10 3 nlb.
  • – Wyszedł Ferman albo Ordynans od Cesarza Tureckiego, przykazując Ordzie, áby nie ważyłá się wtargnąć w Gránice Páństwa Rossyiskiego. MerkHist 2/132-3.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • surowy ferman:
    • – W Stambule surowy ferman publikowano, aby [...] do Fortec innych bieżano, [...]. GazPol 1736 94 8 nlb.
  • cesarskie fermany:
    • – Na ostatek go spytał ieżeli zawsze był posłuszny Cesarskim Fermanom [Koniuszy sułtański]. MerkHist 11/799.
  • wydać ferman || wydać fermany (sz. zm.):
    • – Turcżyn wydał Forman/ alias po naszemu ordynans/ Sylistryskiemu Baszy y Rumelcżykom, aby szli Chmielnickiemu na posiłek. HistBun 28v.
    • – Jako sie Paszy podobały te moie reflexye, tak toż samo deklarował uczynić, iakom mu proponował, y zaraz na to Fermany wydał [...]. GazPol 1735 50 8 nlb.
  • fermany wykonać:
    • – Ale to wetuie wielka Wodzow obedyencya, Fermany albo Ordynanse choć z utratą życia wykonać gotowi [Turcy]. ChmielAteny II 731.
  • słuchać fermanów:
    • – Baśnie rozsiano po Wiedniu o Moskwie, ze Piotr car sam in persona w Krym wpadłszy kilkadziesiąt tysięcy jazdy posłał na Brudziak, czym strwożeni Tatarowie zebrali się na jakiś sejm generalny i postanowili na nim bronić się, ani słuchając fermanów cesarza tureckiego, nie wychodzić do Węgier, chan zaś jeżeliby chciał co robić in contrarium obiecali zrucić go z chaństwa. ZałRelSar 352.
  • posłać fermany do kogoś:
    • – Cesarz Turecki [...] determinował się rekognoskować Króla Polskiego Augusta, posławszy fermany do Paszy Chocimskiego. MerkHist 5/386-7.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: ROZKAZ, ORDYNANS, UKAZ.
Autorzy: MBM
Data ostatniej modyfikacji: 23.05.2024
FURMAN p. FORMAN I