Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

GADAĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  gadać
czas teraźniejszy
lp 1. os.   gadam
3. os.   gada
lm 1. os.   gadamy
3. os.   gadają
czas przeszły
lp m 1. os.   gadałem
3. os.   gadał
ż 3. os.   gadała
n 3. os.   gadało
lm mos 3. os.   gadali
nmos 3. os.   gadały
tryb rozkazujący
lp 2. os.   gadaj
imiesłów współczesny
  gadając
Znaczenia
1. »mówić, rozmawiać«
Rekcja: z kim || do kogo; (o czym)

  • – Y powstáli niektorzy z tych którzy byli z bóżnicy ktorą zowią Libertynow/ y Cyrenejczykow/ y Alexaindryánow/ y tych ktorzy byli z Cyliciey y z Azyey/ gadájąc z Szczepanem. BG Dz 6,9.
  • – A bespiecznie sobie poczynájąc w Imieniu PAná JEzusowym/ mowił y gadał z Grekami: á oni się stáráli/ jákoby go zábić. BG Dz 9,29.
  • – A Przystąpiwszy jeden z náuczonych w Piśmie/ słysząc że z sobą gadáli/ a widząc że im dobrze odpowiedział/ spytał go: Które jest napierwsze ze wszystkich Przykazánie? BG Mk 12,28.
  • ~ Gadam/ mowię/ rozmawiam/ v. Rozmawiam I. Kn 182.
  • ~ Usłyszeli że gadam poczeli wołać. Ey MSCi Panie kaz nas WSC. Puscic do Sieni, bo sam pomarzniemy. PasPam 143v.
  • ~ Stoiemy gadamy roznie. PasPam 204.
  • ~ To tylko piszę oczym tez Ludzie gadali. PasPam 246v.
  • – Krol przez cały dzięń y nieiadł y niegadał znikim. PasPam 255v.
  • ~ Iego to [Albertusa albo Woyciecha Błogosławionego] Opus, magią zrobione artyficialną, gadało do S. Tomasza, od niegoż pokruszoue [!]. Albertus z Niemieckiego znaczy zacnego rodu. ChmielAteny III 125.
  • ~ SIGFRIDA S. Biskupa Wexioneńskiego w Gothii Apostoła Szwedzkiego 15. Lutego. Podczas Mszy S. na Elewacyi Pana JEZUSA maleńkiego podnosił. Synowcow iego niesłusznie pobitych trzy głowy po stawie pływaiąc in praesentia żałosnego Stryia gadały. Iedna mowiła: vindicabit, druga: quando? trzecia: In Filios filiorum. ChmielAteny III 197.
  • ~ Czartowską to sprawą y mocą Apollina Delfickiego bałwan odpowiedzi dawał, owszem wszyscy owi pogan Bożkowie, czy rznięci, czy lani z metalu, czy wykuci z kámienia, gadali, y dziwne rzeczy czynili dla zabobonnych pogan, ale záwsze z iakim ich oszukaniem, iak princeps mendacii ie nákierował, przez nie mowił. ChmielAteny III 207.
  • ~ [Opętani] Ná pytánie hardo odpowiadaią: Spytani często, choć przymuszani gadać nie chcą. ChmielAteny III 217.
  • ~ Są niezbożni Chrześcianie, osobliwie puszczeni na wszystkie nefas, mianowicie na złodzieystwo; ktorzy maią dla siebie czarowniczy sposob, od diabła Autora wszelkiey złości inspirowany; że pewne nosząc signa, albo mowiąc słowa Swięte, ale non ad hunc finem ordynowane, w cięszkich mękach, torturach, w kręceniu w koła, nic boleści nie czuią, nie gadaią, snem smacznym wtedy złożeni bywaią, nic na kwestye nie odpowiadaiąc, á to słowa zawiesiwszy przy sobie owe bluźnierskie: [...]. ChmielAteny III 267.
  • ~ Cornelius à Lapide świadczy że we Fryzyi Syrena złowiona ryba speciem maiąca Panny, tylko się prząść nauczyła, y wiele lat żyła nic nie gadała. ChmielAteny1755 I 121.
  • ~ Tym sposobem, nie wyrażaiąc swego sentymentu, chyba żeby mu to roztropność uczynić pozwoliła, y przystoyność sama do tego pobudziła, naucza się od drugich zdania ich, y poznaie, co za charakter iest w ich duchu, y na ostatek uchodzi błędow wszelkich, w ktore pospolicie wpadaią ci, ktorzy wiele gadaią. AkDziec 105.
  • ~ Gadam, v. m. F. gadnę. 1) reden. 2) Jäger: zu den Hunden reden. [...] 1) parler, discourir. 2) chasse: parler aux chiens. [...] 1) Gadałem (mowiłem) z nim dzisiay. 2) gadać ze psy. T III 356.
2. »dużo mówić«
  • ~ Gadam/ aliter. Siłá mowię/ v. Wiéle mowię. Nabiiam uszy. Kn 182.
  • ~ Gadam [...]. 3) plaudren. [...] babiller, causer, caqueter. [...] ustawicznie gada. T III 356-357.
Związki frazeologiczne

  • gadać co ślina do gęby przyniesie:
    • »mówić dużo, bez zastanowienia, mówić głupstwa«
    • – Począł o mnie gadac co slina do gęby przyniosła przy czem isz beł ieden s chłopiąt moich ozwał się, on do niego chcąc go bic asz go ie[go] towarzysze uchwycieli. Po wieczerzy Pan ow młody poszedł zawczasu spac. OssJŻyw 29.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – My według áffektácyi Waszeći mego Mośćiom Páństwá utrzymujemy ná Seymikach ich interessá, co práwdá nie grzech: y zá toż ná nas sámych crucifige? że Brát Szláchćic weźmie jáki czerwony álbo bity, á czyli nie dignus operarius mercede? boli to gárdło gadáć dármo. BystrzPol N2v.
3. »zgadywać, domyślać się«
Rekcja: co || zd.

  • ~ Gadam/ aliter. vnde gaday/ zgádni vide zgádnąć. Dorozumiewam się. Kn 182.
  • ~ Gadam [...]. 4) errathen, auflösen ein Rätzel. [...] déviner qu. ch. [...] gaday (zgadniy) co to iest. T III 356-357.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*GADAJĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp B. m   gadającego
Najwcześniejsze poświadczenie:
1632
Znaczenia
»mówiący«
  • – Do tego/ áni mię ználeźli w kościele z kim gadájącego/ álbo buntującego lud/ áni w bożnicách/ áni w mieście. BG Tt .
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2016
Odsyłacze
Patrz: *GADNĄĆ.
Autorzy: SPas , WG
Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2016