ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				gniazdo
	D.				gniazda
	B.				gniazdo
	N.				gniazdem
	Ms.				gniazdzie \|\| gniezdzie

liczba mnoga

	M.				gniazda
	B.				gniazda
	Ms.				gniazdach

Znaczenia

1. »schronienie z gałęzi, trawy, gliny itp. przygotowane przez ptaki lub inne zwierzęta do wylęgu i wychowania potomstwa; legowisko«

– Trznadel [...] iawnie na gniazdo nosił między gęstwą ludzi y z budowawszy ie nasiadł na swoich Iaykach y wylągł ie. PasPam 87v.
– To cudowna że kiedy mi zbudowano Chłodnik przed Namiotem, zbrzezowego Chrostu zaraz w ten że dzięń począł sobie robic gniazdo Trznadel u samych drzwi mego Namiotu w płocie owego chłodnika. PasPam 87v.
– Widział wszystko, że mię ptastwo słucha, widział że się na gniazdzie da pogłaskać. PasPam 254.
– Są też ptacy apodes, jako o nich piszą, Bez nóg: latają tylko, leżą abo wiszą [...] Ludziom przykładem [...] człek [...] niech przy wyższym gniazdo lepi stropie [...] Choć ma nogi, jako człowiek chodzi – Duchem lata z anioły, jako ci apodzi. PotMorKuk III 64.
– Gniazdá im [synogarlicom] vpleść z słomy, y tąsz świeżą znowu vtártą miękko vsłáć z pierzem dártym, á ták zá tákowym dozorem, nie trudno będzie o przychowek, tylko cichość im záchowáć, áby iákiego grzmotu, huku, y dźwięku zbáłuszeniem, ile gdy ná gniazdách siedzą niebywáło. HaurSkarb 129.
– Jeżeli chcesz miłość sprawić między iakiemi dwiema, weś kamień nazwany Echites, od inszych zowie się Aquileus abo Orli kamień, bo go Orłowie w gniazda swoie kładą, iest zaś koloru iakoby purpurowego, a znayduie się nad brzegami Oceanu, a podczas w Persyey. AlbSekr 261.
– A czemuż my, kiedy się nasz [orzeł] począł odmładzać, Mąmy [...] Obcego szukać w gniazdo iemu wite; Na coż świat, szukaiąc go bezrozumnie krążyć? PotPocz 5.
– On [Bóg] ie [kruki] ná gniazdzie liczy, on karmi, on poi, poki Ociec y Mátka, znowu nieprzystoi. Więc imo wszelkie ptastwo co się lągnie w boru. Imo zwierz czworonogi? Boskiego dozoru. PotPocz 146.
– Budowniczego konsztu, álbo Architecturam Militarem przeiął Swiat z IASKUŁEK gniazdá lepiących. ChmielAteny1755 I .
– Gniazdo. 1) ein Nest. [...] un nid. [...] Gniezno od gniazda orłego nazwane; ptacy teraz gniazda robią. T III 390.

2. »pisklęta z jednego lęgu lub młode innych zwierząt z jednego miotu wraz rodzicami; rodzina ptaków lub innych zwierząt«

– Myśliwcy upatrować zwykli, że jednego psa dobrego i psicę do ustawnego rozpładzania gniazda chowają, a po rączym charcie abo charcicy zrzadka leniwe szczenięta bywają. DorHipTur 32.
– Do myslistwa zas z charty mowiąc rozmnozyłęm był sobie gniazdo, chartow od Brata mego Pana Stanisława Paska z Ziemie Sochaczowskiey. PasPam 256.
– Kanarków z czubkami miałem gniazdo, lecz mi się nie wiedli. RadziwHDiar 183.
– Gniazdo. [...] 2) ein Nest-voll; Wurfjunger Thiere. [...] une nichée; une portée; une ventrée. [...] całe gniazdo się wylęgło. T III 390.

3. »ród, rodzina; plemię; szczep«

– Białego Orła Synu kwitnie w Swey Ozdobie Gniazdo iego ktore cię wychowało sobie. PasPam 269v.
– Gniazdo. [...] 7) Haus, Geschlecht. [...] race, famille, maison, le tige, souche, un lignage. [...] z tego gniazda wyszli waleczni rycerze. T III 390.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

z jednegoż gniazda z drugim:

– z iednegoż gniazda (szczepu) z drugim. der mit einem aus eben den Geschlecht ist. lignager. T III 390.

4. »siedlisko, ośrodek; miejsce, z którego ktoś lub coś się wywodzi«

– Choćbyś wywyższył jáko Orzeł/ owszem choćbyś miedzy gwiazdámi położył gniazdo twoje: y z támtąd cię zstárgnę/ mówi PAN. BG Ab 1, 4.
– [...] To iest iednak pewna, że Dwor nasz tey odmiany [uzurpatora do władania Korsyką] dużo apprehenduie, obawiaiąc się, żeby na tey Wyspie Gniazda Rozboynikow nie założono [...]. GazPol 1736 96 7 nlb.
– [Neapol] iest teraz bardzo wspaniałe Miasto liczney Szlachty Gniazdo, Stolica Wice-Reja, Archikatedra Arcybiskupa. ChmielAteny II 200.
– Psow wielkich Brytanow tam gniazdo [w Anglii]. ChmielAteny II 282.
– Náyczęstsze tu [w Azji] polowánie na Bażántow, ktorych tam práwie gniazdo y Krolestwo, przy rzece Phasis. ChmielAteny II 512.
– Gniazdo. [...] 6) fig. Sitz, Wohnung. [...] le siége; pepiniére; un téatre. [...] tam nauki gniazdo założyły; kray ten iest teraz gniazdem woyny. T III 390.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

arkadyjskie gniazdo:

5. techn. »przedmiot lub otwór, w który wchodzi lub do którego przylega czop, śruba itp.; panew, panewka«

– Gniazdo. [...] 3) Pfanne zu einem Zapfen. 4) Zapfen-Loch, Einzapfung. [...] 3) lumiere, boëte, fontaine, virole où se tourne le pivot. 4) mortaise, ouverture dans le bois pour un tenon. [...] 3) w gniezdzie swoim się czop, szruba obraca. 4) gniazdo niedobrze z czopem spoione. T III 390.

6. »przegródka, półka w szafie«

– Gniazdo. [...] 5) Fach als in einem Schrancke. [...] tablette, quarrè, raïon dans une armoire. [...] w szafach bywaią gniazda albo przegrodki. T III 390.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GNIAZDO