ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T (granader, granatyr), L (granadyjer, granatyr, grenadyjer; XVIII), SWil (granadyjer, grenadyjer), SW (granader, granadyjer, granatyr, grenadyjer), SJP (grenadier)

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn

Najwcześniejsze poświadczenie: 1686-1721

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				granatyr \|\| granader \|\| granadier
	D.				granadiera

liczba mnoga

M.	uż. osob.	granadierowie \|\| granadyrowie \|\| grenadierowie
D.		granadierów \|\| grenadierów \|\| granadyrów
B.	uż. osob.	granadierów
N.		grenadierami \|\| granatierami
Ms.		granadierach

Etymologia

fr. grenadier

Znaczenia

wojsk. »żołnierz, którego zadaniem było rzucanie ręcznych pocisków, granatów; wizerunek takiego żołnierza«

– [...] Inflant z Biełohorodki, straciwszy kilkaset Moskwy zwłaszcza grenadyerów dobrze mundurowanych i sam prae desperatione przegranéj i sromotnéj ucieczce w tydzień umarł. ZawiszaPam 270-271.
– [...] lecz gdy Woysko Kwarciane podstąpiło, a drugiey nocy Oberszter leutnant Goltz z dwiema sty Grenadyerów w nocy przyszedłszy, zapalił Granatami sterty w przygrodku, gdzie i Kozactwa wiele nagorzało, w kilka dni okupił się Paley dawszy Kilka beczek pieniędzy Hetmanowi [...]. OtwFDzieje 31.
– Generał en Cheff kommenderował kilkaset Granadyerow na koniach uprowidowanych w granaty [...]. GazPol 1735 39 1 nlb.
– Podle pierwszego Granadyera stała Osoba ná Maiestacie Dziecię piersiami Karmiąca [...]. GazPol 1735 47 2 nlb.
– U dołu Bramy po prawey ręce stał odmalowany Granadyer z bronią w kolorze barwy Rossyiskiey. GazPol 1735 47 2 nlb.
– Podle drugiego Granadyera sprawiedliwość z Wagą y Mieczem z tą Inskrypcyą swoię miała konsystencyą. Meo affectu. GazPol 1735 47 2 nlb.
– Z naszey záś strony Kapitan ieden raniony á pod drugim Kapitanem y 5. Granatyerami konie pobite. GazPol 1735 73 .
– Drabanci, Grenadyerowie y Infanteria z ręczney strzelby bieżącym ogniem Salwy dawali. GazPol 1736 94 2 nlb.
– [...] powtore, y po trzecie Granadyrowie, y Artyllerya ostátnie z Dział ogłosiła Requiem [...]. GazPol 1736 4 4 nlb.
– [...] przy dokończeniu Summy [...] Granadyerow 100. kommenderowanych z ręczney strzelby y z Armat 12. Artylleryia ognia dawała [...].. GazPol 1736 4 4 nlb.
– GRENADIER [...] GRANADYEROWIE żołnierze, do wyrzucania, y zápalania granatow [...]. DanKolaDyk II, 101.
– Granatir, le grenadier. KulUszDyk 33.
– Przy konkluzji zaś dnia drugiego hasłem z działa wyznaczony czas rezurekcji o 11. wieczór solennie się odprawił z asystencją czterech a parte innej milicji granadierach, przy rzęsistym tak z dział, jako tyż ręcznej strzelbie ogniów rezonacji, odprawił się Bogu na chwałę ślicznym i tu w Polszcze nie praktykowanym porządkiem. RadziwHDiar 135.
– Granader. Granadier. grenadier un soldat. T III 415.
– Granatyr, vid. Granader. T III 416.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

grenadier konny (sz. zm.):

– Posłał téż tam był hetman wielki koronny znaczne podjazdy, którzy pomagali Moskwie; ci zabrali w Bydgoszczy regiment króla Stanisława, konnych grenadyerów 800 pod półkownikiem Grondhoffem. OtwFDziejeCzech 118.
– Potém pisarz nie bawiąc po mieście udał się do Niskiego zamku, gdzie był hetman: tam major Brześciański kochający dobra pospolitego poddał się z grenadyerami konnymi, w których miał hetman największą ufność, a tatarskie chorągwie pod ceihausem w gotowości stojące uciekły między wały. OtwFDziejeCzech 264.
– Poruczników chorągwi poważnych (jeżeli który co prawdę o krzywdę wojska mówił) odmieniał bez woli rotmistrzów, chorągwie pancerne sine consensu ordinum zwijał a gwardye konne i piesze do boku swego formował: drabantów, grenadyerów konnych, Węgrów, janczarów etc. etc. OtwFDziejeCzech 266.
– [...] na toż Corpus uderzyli [Turcy] ták ze rozgromiwszy Hussaryą y Karabinierow y Granadyerow konnych [...]. MerkHist 10, 725.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GRANADIER