ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (hasło kanoniczne), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

bezokolicznik

grodzić

czas teraźniejszy

lp			1. os.		grodzę
			3. os.		grodzi

czas przeszły

lp	m	1. os.	grodziłem
		3. os.	grodzieł
	ż	3. os.	grodziła

imiesłów współczesny

grodząc

Znaczenia

1. »otaczać płotem, stawiać płot lub jakąkolwiek inną przegrodę, coś, co blokuje lub utrudnia dostęp do kogoś lub czegoś«

Rekcja: co; bez rekcji

– A wałuiew w osmi Tysięcy ludzi Moskiewskich komunnych ktorym naibardziey Suiski ufał poszedł za naszęm woiskiem, a wszędzie gdzie przyszedł kopał sie y grodzieł, nasi umykali sie ku Smolensku, az na ostatek we dwoch mil od naszych stanoł pod Carowem Zamieściem, y takze iako zwykł okopał sie y ostrozył. MarchŚcibHist 23-23v.
– Grodzę/ Texo sepes [...] Sepio [...] vide Ogradzam. Kn 209.
– Płoty podłuzne około wsi, kazdy gospodarz za roskazanim sołtyskięm ma po prawiać y grodzić [...]. TułGietKutrz 125.
– Gospodarz zaden nima na murawie ogroda grodzić [...]. TułGietKutrz 129.
– [...] Tamten z konopnej wywiera psy sforki, Ten tłuste tłucze kobusem przepiorki, Ten na lep albo w powikłane motki Łowi czeczotki; Ten płoty grodzi około rozsady, Ów szczepi w pniaki, ten obrywa sady, Ten śliwy leje na powidła w prasy, Ten rwie na lasy [...]. MorszAUtwKuk 163.
– O PŁOTACH. PŁOTY, ostrożenie, dylowánie, ogrodzenia wszelkie, máią bydź rowne y porząnne, gdzie potrzebá záwczásu ponápráwiáć: á żeby ich nie rozbierano, áni palono przestrzegáć; Dworskiey czeládzi, Poddánym, y ichże Czeládzi przykazáć, dla ochrony lásu, y dla zmudy (co raz grodząc) w robociznie. HaurEk 18.
– Przy tym suszeniu sad, około którego od dworu i stodół bardzo złe ogrodzenie, a od kowalskiego ogroda i strugi płota nie masz, nakoło grodzić trzeba. InwKal I 684.
– Ordynaria ogrodników i powinność. - Mają mieszkanie wolne, po kawale roli i ogrody, przysiewku mają: grochu po wiertlu, lnu po wiertlu ich nasieniem. Powinność ich płoty grodzić i naprawiać, dachy reperować, jednym codziennie robić, kolejno straż nocną przy oborze odprawować, drwa rąbić, w żniwa na szychcie robić, po żniwach młócą w stodole na korzec jedenasty, tłukę robią dni 3 na strawie pańskiej. InwChełm 192.
– Grodzę co. umzäunen, umgeben. clorre, enfermer, environner, entourer [...]. T III 420.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

grodzić komu drogę:

– Grodzę co [...] grodzić komu drogę. einem den Weg verwehren. couper à qu. le passage, le chemin. T III 420.

Związki frazeologiczne

swój płot na świecie grodzić:

– Nie dawno-m się urodził, a na poły-m siwy, Siły-m i czerstwość stracił, wzrok już mam rzewliwy, A jeszczem swego płota na świecie nie grodził, Jeszczem w pokoju nie jadł ani w to ugodził, Aby miły przyjaciel wzajemną chęć ze mną Wiodąc, troskę odmienił w godzinę przyjemną. ArciszLamBar I 383.

Przenośnie

Ale gdziesz cnocie grodzić? wszędy tá przechodzi.JurkHymDym A3v
Kto do Gdáńská wiodł szkuty/ á do Brzegá ciołki/ Gotuy teraz ármatę/ ćwicząc lud/ páchołki/ Pospolstwu drog do męstwá niegrodząc/ Ani cnot nowokwitłych swym vrokiem szkodząc/ Szlácheckie to rzemiesło żołnierską się báwić/ Gburom z rolnym nałogiem/ márny zbior zostáwić.JurkWan C3
[...] Tyś sam jeden był, któryś mą wszytkiemi Głowę chciał grodzić zewsząd fortunami I serce-ś moje karmił pociechami.BorzNaw 155

2. »o jakiejkolwiek przegrodzie: otaczać, oddzielać jakieś miejsce, krainę zamieszkałą przez dany lud, blokować, utrudniać, zastawiać dostęp do czego«

Rekcja: kogo co; bez rekcji

– W śrzodku się wielka iáskinia vdáłá Ktorą płot z bluszczu sámorodny grodzi. TasKochGoff 389.
– [...] na ostatek nad wody przychodzi [Tobiasz], Gdzie się skałami bystry Tygrys grodzi. LubSTobPol 104.
– [...] Miejsca zaś samo puste położenie Z daleka dzika grodziła chrościna. LubSTobPol 134.
– Ták rownie wypisać nie mogąc/ Togryś y Tágrodź, oboie zowią Tygris: choć iedno iest źwierzę/ od iádowitego gryzienia Togryś rzeczone; á drugie Rayska rzeká Tagrodz dla tego ták názwána/ iż grodziłá lubo dzieliłá bezbożne Kainiány/ od inszego dobrego potomstwa Iádámowego: iáko o niey miedzy inszemi Genebr. lib.1. pisze. DembWyw 33.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lp	M.	m	grodzony
		ż	grodzona
		n	grodzone

Najwcześniejsze poświadczenie:

1601-1750

Znaczenia

»otoczony płotem, przegrodą«

– Stodół 2 po jednym bojowisku, jedna chrustem grodzona z zawarciem, druga w blochy budowana [...]. InwKal I 215.
– Przy tymże domku chlewik dla gęsi z chrustu grodzony, chrustem też nakryty. InwKal I 227.
– Ogrodzenie około tego podwórza funditus zrujnowane częścią grodzone, częścią nie, zrzębu żadnego [..] InwKal I 358.
– Ogród za wsią żerdziami, połową chrustem grodzony, partim konopiami, marchwią zasiany [..]. InwKal I 562.
– Podwórze u tych chałup w chrust grodzone, wrota z tarcic i fortka dobre, nowe. InwKal I 696.
– Przy tych chlewikach jest ogród stante possessione wjm. dobrodziki grodzony dobrze. InwKal I 727.
– Ta stodoła grodzona z chrustu od dołu, alias ściany chruściane wkoło. InwKal I 728.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GRODZIĆ

GRODZONY