Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

GRYSZPAN

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: GRYSZPAN, *GRYNSZPAN
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (grunszpan, grunszpon, gryszpan), SXVI (grynszpan, gryszpan), Kn (gryszpan), T (gryszpan), L (gryszpan, grynszpan), SWil (grynszpan, gryszpan), SW (grynszpan, gryczpan, gryszpan), SJP (grynszpan)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   gryszpan
D.   gryszpanu ||   grynszpanu
B. uż. nżyw.   gryszpan
N.   grynszpanem ||   gryszpanem
Etymologia
niem. Grünspan
Znaczenia
1. »trująca mieszanina zasadowych octanów miedzi koloru niebieskiego zielonego lub niebieskiego, stosowana jako środek leczniczy oraz do wyrobu farb malarskich«
  • – Weźmij korzenia omamowego, miodunkowego korzenia, stłucz na proch, przydaj siarki, grynszpanu, to jest rdze z miedzi, stłucz z starem sadłem, uczyniwszy nakształt maści, a namazuj ciepło. DorHipTur 224.
  • – Na muchę abo żabę. Wprzód gdy taki parch na koniu postrzeżesz, tedy one miejsca rozpalonem żelazem z nienagła pozży, a przyłóż chleba rzanego z solą, i zaniechaj tak przez noc i dzień, potem wziąwszy on chleb, posyp grynszpanem gęsto, iż wszędzie przylgnie. DorHipTur 225.
  • – Weźmij modrzejowej żywice, grynszpanu, oleju lnianego, siarki, maści bobkowej, zmięszaj. DorHipTur 225.
  • – Weźmiż żelazo rozpalone, a przepaliwszy one guzy, zasyp grynszpanem odwiązawszy, i przywiń chustą, żeby podeschło; potem przemywszy, jako wyżej, zasypuj prochem pomienionym. DorHipTur 226.
  • – Maść po paleniu abo otworzeniu rany. Gryszpanu tłuczonego zmięszaj z miodem przaśnym i z białkiem jajowem, a przykładaj tylko póki się wyczyści miejsce ode krwie i zbieleje. DorHipTur 230.
  • – Weźmij modrzejowej żywice, grynszpanu, hałunu, oleju lnianego, wszytkiego zarówno, usmaż to wespół, a napoiwszy bawełnę, abo zgrzebie lniane miękkie, napuszczaj rozpadlinę. DorHipTur 232.
  • – Maść czerwona na rany i wrzody uporne i na mięso żywe. Weźmij rdze miedzianej, co grynszpanem nazywają, łótów pięć, patoki miodowej łótów czternaście, octu winnego co najmocniejszego łótów siedm, warz wespół, aż będzie maść gęsta czerwona. DorHipTur 250.
  • – Materyja dla nabicia wyżej mianowanych rur: Prochu dzielnego, przesianego części 124 siarki lutrowany części 12 saletry przesiany części 24 węgla przesianego części 18 czartowego łajna albo assae foetidae części 2 arszeniku część 1 vitreolum tłuczonego cześć 1 gryżpanu część 1 proszku żelaznego cześć 1 Wszystkie te rzeczy pokrop gorzałką i będzie dobra materyja, ale tzreba miszać dobrze. AquaPrax 380.
  • – Gryszpan/ AErugo aeris [...]. Kn 214.
  • – Gryżpan/ AErugo aeris. Krosiłas żalas warinis. SzyrDict 78.
  • – Ieśliby się zropiłá ráná z zániedbánia ábo z zástárzenia, otvvorżyvvszy, koło tego mieyscá rog przemyć octe[m], potym gryszpanem zásypuy, á słoniną przetapiáną námázuy. HaurEk 54.
  • – Item ná bolenie w stáwách. Weźmi wody wapienney garniec, włoż do niey siárki utártey puł funtá, warz ász záczerwienieie, przyday Gryszpanu tártego łot, maczay chusty y okłáday ciepło, służy to y ná zástárzáłą podagrę. PromMed 37.
  • – Gryszpan. Grünspan [...] verdet; rouille d'airain. T III 428.
  • – Gryszpan/ AErugo, ginis, g. f. Spongrün. DasHünDict Uu iij.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • grynszpan dystylowany:
    • – Na srebro dla lasserowania, kładą farby przezroczyste [..] na zieloną, gryszpan distillowany [...]. SekrWyj 92.
    • – Weźmi Vitriolum Veneris, to iest Gryszpanu distyllowánego, ile chcesz spal go [...]. VadeMed 287.
  • grynszpan hiszpański:
    • – Koń gdzieby spárszywiał/ warz Piołyn w ostrym y iárkim ługu/ tym párchy szkápiewymyway/ áżby się zmyły/ potym dwá łoty Siárki/ á łot Gryszpanu Hiszpáńskiego wziąć/ z stárym sádłem co napilniey zmieszáć/ y tym ná słońcu/ dwákroć káżdego dniá nácieráć po wymyciu: w krotkim czásie ie zżenie. SyrZiel 347.
2. »rodzaj farby malarskiej«
  • – Naley octu na gryszpan i tak rozprawionym maluy. SekrWyj 43.
  • – [...] miey potym i farb następuiących tych niemało. 1. Gryszpanu. 2. Soku rucianego [...]. SekrWyj 43.
3. »jeden z odcieni koloru zielonego«
  • – VERD, VERTE [...] ZIELONY [...] Trawiasty. Verd de gris. Aerugo, aeruginis. Gryszpan. DanKolaDyk II, 573.
  • – Gryszpan. Grünspan. verd de gris [...]. T III 428.
Znaczenia niepewne
1 , 2 a. 3:
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 04.09.2012