Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ALABASTR, ALABASTER

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ALABASTR || ALABASTER, *HALABASTER
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (alabastyr), SXVI (alabaster, alabastr), Kn (alabastr), T (alabaster), L (alabastr), SWil (alabaster), SW (alabaster, alabastr), SJP (alabaster)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   alabaster ||   alabastr
D.   alabastru ||   halabastru
B. uż. nżyw.   alabastr
N.   alabastrem
Ms.   alabastrze
liczba mnoga
M. uż. nosob.   alabastry
D.   alabastrów
B. uż. nosob.   alabastry
Etymologia
łac. alabaster
Znaczenia
1. »minerał, szlachetna odmiana gipsu«
  • – Iednę [część] wapná z Alábástru palonego y miáłko vtártego do tego bráli. SyrZiel 953.
  • – Alábástr kámięn/ Alabastrites [...] Lapis ex marmoris genere [...] Onyx [...] v. Onich. Kn 5.
  • – Biały jest polerowny alabastr z Karrary. MorszAUtwKuk 35.
  • – Kaplica, wszytkie sciany subtelną i misterną robotą słano osobami marmuru białego, albo raczey halabastru. BillTDiar 56.
  • – Páłác [...] Był szczero z Alábástru czarno vkłádány w száchownicę Mármuręm. TwarSPas 3.
  • – ALABESTRE [...] Alabastrites [...] ALABASTER Kamień rodzay mármuru barzo biały. DanKolaDyk I, 76.
  • – ALABASTR rodzi się w Indyi [...] y po rożnych Kráiach światá. ChmielAteny1755 I 635.
  • – Alabaster, Albaster. albatre, m. T III 4.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • alabastr gładzony:
    • – Smukownieysze czoło Nád Alábástr głádzony. TwarSPas 6.
  • alabastr miałki:
    • – Gips/ wapno chędogie/ ábo álábástr miáłki do pobielániá/ do wybiiánią [!] figur. Gypsum [...]. Kn 190.
  • alabastr orientalny:
    • – Drugie Organy z Iaspisu, Alabastru Orientalnego y Saskiego, kamieniem wężowym adornowáne. ChmielAteny II 239.
  • alabastr polerowany:
    • – W nim [w ciele dziecka] żyłki snádnie będzie mogł rozeznáć káżdy/ iáko iáki Alábástr polerowány biały/ iásne. SyrZiel 184.
  • alabastr saski:
    • – Drugie Organy z Iaspisu, Alabastru Orientalnego y Saskiego, kamieniem wężowym adornowáne. ChmielAteny II 239.
  • alabastr tłuczony:
    • – Posadzká w Kościele [...] gładka dána z Alabástru tłuczonego. ChmielAteny II 461.
  • peryjski alabastr:
    • – Ody pierwej rzędem długim widziem, że na pyszną areą Solimany wnidziem. Z peryjskich alabastrów ciosanego bruku ambit sam i wszerz, i wzdłuż na strzelenie z łuku, kołem poszły pałace i dachy od spiże, gdzie santoni i inni mieszkają derbiże. TwarSLegK 133.
Związki frazeologiczne

  • bieleć jako alabaster:
  • jak(o) alabastr biały:
Przenośnie
  • Oczy nád kruki/ płeć nád śnieg ozdobna/ Ustá kánárskich rumieńsze korali/ Pierś w Alábastrze.TwarSDaf 62
  • Te dzieie widáć było z roznych cięni [...] Iusz znich y Koral, y Rubin gorący Iusz y Alabastr y Smaragd smieiący Patrzał.OblJasGór 142
  • Temi [włosami] bo beły długie y zgęstwione/ Swe álábástry miękkie zasłoniła [dziewczyna wychodząca z kąpieli].TasKochGoff 394
  • Iáko piękna byłá [panna]/ Iáko szyiá/ iáko pierś ná wierzch się dobyłá; Coż dálsze Alábástry?TwarSPas 98
2. »przedmiot z alabastru, naczynie, posąg«
  • – Wszedszy jawnie do gospody onej i z alabastrem dziwnie maści wonnej przypadła z tyłu do naświętszej stopy [Maria Magdalena]. MiasKZbiór 150.
  • – Kiedy to huknie impet kiedy się mury poczną trzaskać kiedy owe marmury Alabastry latać. PasPam 60.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: TS , KS
Data ostatniej modyfikacji: 30.03.2023