ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (gwoli), SXVI (gwoli, kwoli), Kn (gwoli), T (gwoli, ku woli), L (gwoli, kwoli, g woli, k woli, ku woli; XVI-XVIII), SWil (gwoli, g'woli, k'woli, ku woli), SW (gwoli, kwoli), SJP (gwoli)

Formy gramatyczne

gwoli || kwoli || gwolej

Znaczenia

1. »dla kogoś, na czyjąś rzecz, zgodnie z czyjąś wolą«

– [...] na koniec Człowiekowi pospolitemu oprocz Bojarzyna niewolno i sobie g woli robic w Domu to, czym by się miał upic [...]. MasDiar 67.
– [Podkomorzy] nazad prętko kazał bywać, ale już na swoich ludziach, a moie w kroszynie zostawić roskazał [...] musiałem Czeladz rozprawić i potrzebną i dobrą kwoli Panu przy iednym tylko Pacholiku zostawszy [...]. MasDiar 133v.
– Ktorych [Cyklopów] naprzod misterstwo było okazáne/ Prze dwa sławne kierysy twárdo vstalone. Ktore oni ná roskaz Vulkanow: á k woli/ THETYDZIE y WENERZE byli vrobili. RoźOff C4.
– Miłował ią [Bradamantę] tak barzo Rugier ze własnego Serca tak niemiłował y zdrowia swoiego Od czasu y dnia tego w ktory obnazona Z szyszaka iemu gwoli została raniona [...]. ArKochOrl 36v.
– Gdyż człowiek nie sam sobie gwoli żyć ma/ ále naprzod gwoli naywyzszego Bogá/ ktorego rąk iest naczyniem/ potym k woli Oyczyźnie swey/ á nákoniec/ y k woli bliźniemu swemu/ w iednákowych pracách z nim postánowionemu. GostSpos B4.
– [O Matce Boskiej] Z tey, y dla tey wszytko pismo nápisáne, kwoli iey świát wszytek zbudowány, y tá łáski Bożey iest pełná [...]. BirkOboz 4.
– O Moskwę iák sie stáráli Iezuici áby onę z Kościołem kátolickim złączyć/ y iáko iusz byli kwoli národowi onemu/ y brody/ y włosy pozápuszczáli [...] dádzą o tym świádectwo ci/ co w Moskwie byli [...]. SzemGrat 33.
– Ieżelim gwoli Oycu krew twą ná sztych dáłá, Gwoli tobie serdeczną krew utoczę z ciáłá [...]. CorMorszACyd 190.
– Gdyby mię, rzekł Krol, był sromocił, tobym mu wam gwoli odpuścił; ále że Bogá bluźnieniem rozgniewał, przepuścić mu nie mogę. GdacPan 106.
– Komuż kwoli [stroją się mężatki] czy Męzom? Nie wiem/ sámi osądźcie; ále to wiem/ że druga májąc Mężá swego w pomietlech/ bryżuje się kwoli inszym Chłopom. GdacPrzyd 46.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Nie sobie gwoli kucharz potráwy zápráwuie. RysProv 55.

a) »na czyjąś cześć«

– Krol Polski pierwszy zbił pod Páńskie znáki/ Czechy/ Sásy/ Ruś/ Moráwce/ Prusáki/ Duńczyki/ á hołd w luby im niewoli Kazał dáć krzcząc się/ Bogu w Troycy kwoli. JurkPieś Dv.
– Káżdy z drogiey duszy/ Do oney to budki/ Bieży wziąwszy dudki. Chcący widzieć Páná/ Oddáie Báraná: Ná kozłowym rogu Krzyczy gwoli Bogu. ŻabSymf C3b.

2. »z jakiegoś powodu«

– Nie mogłem się rozszerzyć, chociem długo myślał, W kołom śrzodkam badurał, lada jakom kryślał, Bom też nie był pozytyw i tym sie to zstało; Przetoż gwoli tamtemu ten sie przypis dało. FraszNow 213.
– Wiedząc jednak o téj ambicyi kardynalskiéj królewic jmć, kazał ich prosić i ostrzedz dextere, aby sobie niewczasu nie zadawali wizytami królewicowemi, tém się exkuzując, że na krótki bardzo czas do Rzymu przyjachawszy, musiałby wszystek ważyć na przyjmowanie i oddawanie nawiedzin, a zatémby musiał odjechać z Rzymu nic nie widziawszy, nabożeństwa gwoli którego przyjachał nie uczyniwszy, i tak sobie pokój uczynił, tylko z synowcem papieskim, a z bratem (którego z kapucyna kardynałem papież uczynił był) widując się, i to rzadko na pałacu papieskim. PacOb 124.
– Amintas nadstawiał ucha, I widząc, że zła otucha, Phillis Daphnisa smakuje Daphnis Phillidę miłuje, Poszedł w gęstwę nieprzebytą I tam skargę swoję skrytą Już umrzeć będąc gotowym, Wyrył na dębie surowym: Kwoli okrutnej Phillidzie, Amintas już z świata idzie. NaborWierWir I 333-334.
– Ták przez kilká tegodni rozćiągniony ten Tryumf zacny/ á to gwoli Kápelli Mszy ofiárowáney/ ktora wprzod byłá odpráwowána wkościołku świętego Stánisłáwá Narodu Polskiego. RelNar A2-A2v.
– [...] senes radzi odmieniają obyczaie y morosi bywaią, gwoli czemu y iam affectował tego Woiewodztwa Poznanskiego abym zadney wobyczaiach odmianie nie podlegał. OpalKListy 453.
– O ogniu, gdy w serce się wkradniesz, Ciałem i duszą potajemnie władniesz, Tobie gwoli na spinecie I na cichym grawam flecie, Ty mnie daj z twych przyjemności Iskierkę jednę miłości. ZimSRoks 55.
– Stawamy die 27 Junii pod samem miastem, gwolej przeprawéj na Styrze rzece - w dzień wtorkowy. WierzbKon 80.
– Summa proventus annui [...] fl. 2000. Z ktorey wytrąciwszy na dozorcę, ktory tam gwoli sądom chłopskim i dla dozoru tam i grobli być musi, fl. 200 [...] zostaje rzetelnej intraty wsi przerzeczonych fl. 1500. OpisKról 101.
– Okręt go [Dauleta] czeka co kwoli imprezie, Krola-Perskiego, do krwawey Bellony, Rozne wharcownym rynsztunki zelezie [...] Monarsze swemu nalezące wiezie. PotSyl 37.
– Nie jeden kwoli głupie rzeczonemu słowu Błaznem zrazu zostawszy, wieczne pośmiewisko I do śmierci onego słowka wziął przezwisko. PotFraszBrück II 369.
– [...] niedalekiego żałuję sąsiada, Słysząc, że mu się żona z pachołkiem przekrada. [...] śmierdzi cały dom, Kwoli jednej wszetecznej niewiasty niewstydom. PotMorKuk III 177.
– Narod żydowski gwoli swoim chłostom Ku Panu Bogu w pokorze się zwinie. ChrośAm E5.

3. »w jakimś celu«

– Owa iáko srodze Pastwiłá się [nad Jezusem] száráńcza/ vtrapieniu kwoli Mowić nie lza/ y cięszkie serce nie pozwoli. RożAPam 43.
– Skromność v nich [zwierząt] wielka/ iedzą tyle ile potrzebá/ to co im náturá nágotowáłá/ nic kwoli roskoszy sobie nie gotuią [...]. BirkNiedz 42.
– Było plus minus Czterdziescie tysięcy zaciągowego ludu, a licznei czeladzi gwoli apparencyi większei, pod osobliwemi znaczkami i chorągwiami pod titułem uoluntariuszow tilie więcei. VorLetSkarb 57.
– Pogrzeb odprawiwszy regali pompa, na odpoczynek i gwoli łowom iachac raczył Je[go] kro[lewska] mosc do Niepołomic mil trzi za krakow. VorLetSkarb 60.
– Na babożenia. W wielkim dla ciebie dzisia chodzę żalu, Żeś jajca zaprzedał kwoli szpitalu I dasz jej mięsa, kiedy się przepości, A baba tobie żyłowate kości. ZbierDrużWir I 98.
– Serdeczny tylko palec dwa pierścionki nosi. Gwoli prezerwatywom: bawoli i łosi. KorczWiz 92.
– [...] Krol cum Senatus consilio radzić musi gwoli obmyślenia sposobu uzpokoienia Rzptey y doyścia Seymow. KonSRoz 79.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1607

Znaczenia

»zgodnie z czyjąś wolą«

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

gwoli komuś być;
gwoli komuś czynić (sz. zm.):

– Gwoli być komu/ Dare se alicui [...] Tradere se totum alicui Mácie mię po woli [...]. Kn 220.
– gwoli bydź komu. einem zu willen leben. avoir de la complaisance pour qu; vivre au gré de qu. T III 441.
– Dogadza[m] komu/ gwoli czynię/ Gratificor alicui, respondeo, satisfacio, commodo, morigeror [...]. SzyrDict 48.
– Czinie kwoli Complaceo SłowPolŁac 8.

gwoli komuś uczynić:

~ Gwoli tobie uczinię Vide/ Usłucham cię. ManTobPhr 35.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Kto chcé drugich mieć powoli/ ma iem też sam czynić g-woli. KnAd 371.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

»sprawia przyjemność«

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Ręká gdzié boli/ oko gdzié gwoli. KnAd 238.

– Cudze niészczęście podczás gwoli. KnAd 109.

– I gwoli i boli. KnAd 280.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GWOLI

GWOLI

GWOLI