ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy gramatyczne

lp	M.	m	niemiecki
		ż	niemiecka
	D.	ż	niemieckiej
	C.	n	niemieckiemu
	B.	ż	niemiecką
		n	niemieckie
lm	M.	nmos	niemieckie
	C.		niemieckiem
	B.	mos	niemieckich
		nmos	niemieckie
	N.		niemieckiemi
	Ms.		niemieckich

odmiana niezłożona

m albo n

niemiecku

Znaczenia

1. »należący do Niemców, taki jak u Niemców«

– Taka własnie dyfferencyia mowy Iudtlantczykow od Niemieckiey iako łatwa [Łotwa] albo żmudz od Polakow. PasPam 63.
– Wodę wylewaią iuz i kapeluszami Niemieckiemi. PasPam 66v.
– Ubrali chłopa w Niemieckie Suknie. PasPam 76.
– Iubka z Raytarsskiego koletu Sztywle z Niemieckiemi cholewami. PasPam 79.
– Szukał iey z młodych zaraz Lat w Czerskich [!] w Niemieckich Prowincyiach. PasPam 206v.
– Tak wielkie Woyska Niemieckie pierwszego zaraz Impetu wytrzymac nąm niemogły. PasPam 259.
– Iuz się Pułki nasze y Regimenty Niemieckie swerały [zwierały]. PasPam 260.
– Rozwęseliła całą rzeczą Niemiecką a osobliwie Incolas Miasta Wiedenskiego. PasPam 261v.
– Poszło woysko nasze pod Nieprzyiaciela Niemiecka Batalia za nimi w trop. PasPam 265v.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

Biblia niemiecka:

– IMść pan Comisarz co u mnie stoi wziął biblią niemiecką i 3 xiąg in 4to, 1 muszkiet staroświecki, 1 pałasz albo miecz. MarkZap 3.
– A czemuż to D. Lutherus w Niemieckiey Biblijey śmiał te położyć słowá: [...] Máją kosztowne trzewiki ná nogách swoich. A w stárey Biblijey Polskiey te się słowá naydują: Trzewiczkámi skrzypájąc. GdacPrzyd 17.

niemiecki bryż:

– Skoro wrocą [Polacy zza granicy]do Polskiey [ojczyzny]? ász iák pierwey Báby, Czy ziemiá: czy ich Niebo odmienia? chybáby, Pludry, ábo Peruki y Niemieckie bryże. PotPocz 171.

niemieckie cholewy:

– Do krola Zołnierze wstępowali in vesto peregrina posroiwszy się ładnie Zupan z drelichu kontusz także z drelichu. Iubka z raytarskiego koletu.Sztywle z Niemieckiemi cholewami prawie do pasa. PasPam 79.

boty niemieckie, buty niemieckie:

Przenośnie

Tamtę Prowincyią nie szpada Niemiecka ale Polska zawoiowała szabla.PasPam 71v

2. »rasy pochodzącej z Niemiec«

– Pewnie by się był Niemieckiem Fryzom y powąchac Niedał. PasPam 149.
– Szarpała za Suknią za nogi rowno ze psem ktorego tez iednego tylko kochała zwał się kapreol Niemiecki, kosmaty. PasPam 252v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

boty niemieckie:

– Buty Nowe Niemieckie czarne. ArchRadziw 1638 79, 1.
– Botów białych niemieckich par 2. ŁugowPodr 91.

po niemiecku chodzić:

– Pokaz że mi ktory to krol boc ia go ieszcze nieznąm. wiem ze po Niemiecku chodzi ale to tu kilka Niemcow niewięm ktory. PasPam 198v.

język niemiecki:

– On [Jaś] tak się zawstydził swego afektu oziębłego do języka niemieckiego, że też od tego czasu koło niczego czasu więcej nie trawi jako koło niemczyzny. ŁugowPodr 109.

habit niemiecki:

– Były kiedyś konterfekty dawnych Konarskich w Topolnie, iako Michała Konarskiego Sędziego Ziemskiego Człuchowskiego, malowany w habicie Niemieckim czarno, iako Krol Zygmunt August chadzał, w birecie czarnym, binda złota łancuch złoty przez ramię na bok, na końcu u niego wisiała tabliczka z osobą, szpada u pasa, y herb przy nim koło złamane. NiesKor II 574.

łan niemiecki:

– Trzeci łan Niemiecki liczy w zdłuż sznurow 90. á lasek 270. á łokci 4050. Wszerz sznurow 4. á lasek 12. á łokci 180. BystrzInfRóżn Z2.

mila niemiecka:

– Do trzećiey kráiny powietrza iedni kłádą Mil 13. drudzy 20. iáko y ia sam ták trzymam/ y owszem ponieważ Deus Omnia creauit in pondere, numero, et mensura, á Diameter źiemie iest 1717. mil Niemieckich/ ktorego połowá/ to iest/ do śrzodká źiemie Ośm tyśięcy sześć set (iáko się pospolićie rotundè kłádźie/ puśćiwszy frákcye) mil także Niemieckich [...]. CiekAbryz Bv.
– Mil zwyczaynych Polskich ieden gradus zábieraiących – 15. Czyni [mil] Niemieckich – 15. Węgierskich – 12. Szwedzkich y Duńskich – 12. Norweskich – 10. Swaycarskich y Bawarskich – 13. Francuskich – 20. Włoskich – 60. Hiszpańskich y Portugalskich – 18. Moskiewskich Wierstow – 90. BystrzInfRóżn Z2v.
– Irlandya długa od Wschodu do Zachodu wprost według rozciągłości, śrzedniey czterdzieści mil: Szeroko od Południa do Połnocy na sześćdziesiąt mil Niemieckich. SzybAtlas 86.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Polski most/ Niemiecki post/ Włoskie nabożeństwo/ wszystko to błazeństwo. RysProv XIII, 1.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1656-1688

Znaczenia

»w sposób właściwy Niemcom«

– Asz z myszey iamy wyskoczy ieden Chłopek malęnki po Niemiecku a za nim drugi y trzeci że potym y damy muzykę tez coraz to lepiey Słychać poczną tancować poizbie. PasPam 77.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

mówić po niemiecku:

– Tam lada chłop połacinie mowi a po Niemiecku rzadko kto. PasPam 76.
– Mowią do Niego po Niemiecku. PasPam 76.
– Ozwie sie do nich Nie po Niemiecku ale zebym ia z rozumiał po Polsku. PasPam 263.

po niemiecku chodzić:

– Krol [...] po Niemiecku chodzi. PasPam 198v.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

NIEMIECKI

PO NIEMIECKU