Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

NIEWIADOMY, NIEWIADOM

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (niewiadomy), SXVI (niewiadomy, niewiadom), Kn (niewiadomy, niewiadom), T (niewiadomy, niewiadom), L (niewiadomy; pod: wiadomy; XVII-XVIII), SWil (niewiadomy), SW (niewiadomy, niewiadom), SJP (niewiadomy)

Formy gramatyczne
lp M. m   niewiadomy
ż   niewiadoma
n   niewiadome
D. m   niewiadomego
ż   niewiadomej
n   niewiadomego
C. m   niewiadomemu
B. m nżyw   niewiadomy
żyw   niewiadomego
ż   niewiadomą
n   niewiadome
N. m   niewiadomym
Ms. m   niewiadomym
W. m   niewiadomy
lm M. mos   niewiadomi
nmos   niewiadome
D.   niewiadomych
C.   niewiadomym
B. mos   niewiadomych
nmos   niewiadome
N.   niewiadomymi
  niewiadomemi
odmiana niezłożona
lp M. m   niewiadom
Znaczenia
1. »nieznany«
  • – Także sprawę p. podsędka zatorskiego [...] iż jest prawa podejrzanego i barzo dawnością zeszłego a zgoła nigdy niewiadomego prosić mają Ich M.PP posłowie, aby była odłożona [...]. AktaKrak I 347.
  • – [...] káżdy mor ma swoię własność, ludziom niewiádomą: więc go też rozmáitemi lekárstwy leczyć potrzebá, nie ták z rozumu wynálezionemi, iáko z doświadczenia. PetrSInst D2v.
  • – Oto wnuk Kádmow/ zbywszy pracey odłożoney; Po niewiádomym gáiu chodząc pobłądzony Nieszczęściem swym ná zapust nápadł poświęcony [...]. OvOtwWPrzem 109.
  • – [...] czásu niewiádomego Chrystus Pan przyidzie w Máiestácie swoim sądzić żywych y umárłych [...]. StarKaz 610.
  • – Luzna czeladz, to dla drew biezy, to dla słomy Bez strazy, bez kałauzow, w kąt on niewiadomy Naymniey o tym nie mysląc co nad niemi wisi [...]. PotWoj 50.
  • – Niech będzie dána rożnicá LD wiádoma, między Dyámetrem [CD] iákiegożkolwiek kwádratu, y ściáną [PD] niewiádomymi: y niech będzie potrzebá ściány niewiádomey Kwádratu. SolGeom I 138.
  • – [Barlaam] bez ludne pustynie zbiegał, y niewiádome rozbadał iáskinie. DamKuligKról 161.
  • – [...] Anioł może uczynić zdrowym y chorym: spráwić ospáłość y głowy bolenie, mdłość, gorączki, humory zmieszawszy, álbo sposobem niewiadomym dawszy ná to iákie lekárstwo [...]. TylkRoz 330.
  • – Przyszedł DAWID ná mieysce, dotąd niewiádome, Już mi tu pogrzeb spráwią Lwy, Tygry, łákome. DrużZbiór 39.
  • – Niewiadom, Niewiadomy. 1) unbekannt. [...] ignoré, inconnu, qui n'est pas connu. [...] § niewiadoma mi ta rzecz; wszystkim niewiadoma (nieznaioma) ta książka. T III 1046.
2. »taki, który o czymś nie wie; taki, który czegoś nie zna«
  • – Pospólstwo [...] na naszych, jako niegotowych i tej zdrady pod Carem wykonanej niewiadomych, rzuciło się na dwory [...]. NiemPam 73.
  • – Wyiźrzy tá święta Pani [Weronika]: pyta co się dzieje: Opowiádáią spráwę (snadź się drugi śmieie Ze do tąd niewiádoma tumultu przyczyny/ znáć że tá nie chwytáłá po rynku nowiny). RożAPam 64.
  • – Ten [mieszczanin] v sądu mieyskiego práwo iákieś máiąc/ cyrograf pokazał niewiádomy będąc/ iáko się wielom zdáło o z fałszowániu iego/ ktore się niektorym bydz widziáło przez wyskrobánie/ gdy Cyrograf był obrocony ku Słońcu. SpInZąbMłot 385.
  • – 13. Hospodár ná ktorego wiádomośćiách y relácyách we wszytkim polegał I. M. P. Kánclerz/ solicytował pilno I. M. PP. Hetmánow áby Czatę iáką dobrą potężną posłáli pod Tehinię ná Budzak/ gdzie iáko on powiádał/ nieprzyiaćiel niewiádomy o nászym woysku/ y bespieczen śiedzi/ gotowośći żadney nie máiący: gdzie powiedział iż y Szkinderbaszę łácno zbieżeć będzię [!]/gdyż trzy stá ludu więcey przy sobie nie ma/ Gálgá też ieszcze zá Dnieprem etc. SzembRelWej Av.
  • – Patrzáymysz komu tu wierzyć/ ieśli Papieżom swiádectwo wszytkie[m]u świátu otym dáiącym/ czyli P. Plebanowi rzeczy tych niewiadomemu/ y onych nie rozumieiącemu. SzemGrat 37.
  • – Niéwiádomy/ v. Niéznáiomy. Kn 536.
  • – [Poddani pana Czernego] okupiwszy się powiedac smieią choc to fałszywie ze są zpodolia rodzicy, y o enelogiey Swe[g]o Sliachectwa przed ludzmi niewiadomemi baią [...]. TrepNekLib 41.
  • – Y támże pospolite rzeki się zbieżáły/ Lecz nie wiádome ieszcze coby czynić miáły/ Jesli się wprzod rádowáć z szczęściá przypádłego Czyli w żáłości cieszyć Oycá strapionego [...]. OvOtwWPrzem 34.
  • – Jednak on niewiadomy fortelu i zdrady Bujał sobie po wonnych różańcach Pallady. Hipokreńskie smakując żrzódła poświęcone, Mars bez których nieukiem, i męstwo szalone. TwarSRytTur 41.
  • – Rzecz tedy nieomylna, że jako planety między sobą mają sympatyją albo antypatyją, tak też i rzeczy na świecie planetom podległe, wedle natury swoich planet, są sobie przyjazne albo nieprzyjazne - i z tej najbardziej przyczyny zwykły się dziać dziwne i niepojęte sekreta w przyrodzeniu, których niewiadomy umysł ledwo z podziwieniem doścignąć może. LubSArtPol V, 364.
  • – Brzydzą Narody w Thebach ligę onę Ze Syn niewiadom Matkę wziął za Zonę. LucChrośPhar 257.
  • – [...] Ciebiez to Młokoska iednego, w senacie naszym Człowieka nowego, a nam ieszcze dobrze niewiadomego, Oyczyzna nasza Zastępcą y obroncą swoim postawiła [...]. SzołHist 16v.
  • – Niewiadom, Niewiadomy. [...] 3) unbewusst, unwissend, der etwas nicht weiss [...] ignorant, celui qui ne sait pas, qui ignore qu. ch. [...]. T III 1046.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • niewiadom rzeczy (sz. zm.):
    • – Niewiadom rzeczy. Er ist der Sache unerfahren. DobrGram 393.
    • – [Panna do kawalera] Chwal się jak chcesz; nie takem rzeczy niewiadoma, Żeby mi wasza chluba nie była znajoma. I pierwejby mogł stanąć bieg lotnego słońca, Niż bych ja waszych kunsztow przebiegła do końca. TrembWierszeWir II 245.
3. »taki, który się na czymś nie zna«
  • – Niéwiádom/ Niéwiáduk/ vide Niébiégły/ Niéumiéiętny [...]. Kn 536.
  • – Bo co sobie obiecowáć mamy po tákim żołnierzu/ po tákim woysku/ ktore będzie woyny i po więtszey części niewiadome co powinności żołnierskiey/ nie ćwiczone do rządu & disciplinam militarem, trudne do wielkiey funkcyey i imprezy woienney niesposobne. PisMów II 386.
  • – W tey Książce wiele tákowych máteryi záchodzi, ktorychby Łácinnicy, rzemiesł niewiádomi, miánowac nie potráfili przed Rzemieślnikami, tłumácząc Łácińskie terminy. SolArch 4 nlb.
  • – Dáć dyrekcyą prostym Rzemieślnikom około ich robot; rożność Młynow Wodnych przełożywszy, nie opuści około nich potrzebnych Przestrog y należytey wiádomości, niewiadomym Młynárzom y ich Dozorcom. SolArch 78.
  • – [...] pod ten czas, kiedy pierwszych ná swiecie ták w Chrześciaństwie, iáko między Pogany Państw, rządy w ręku Ludzi młodych Panowania niewiádomych, á ledwie nie Dzieci zostały, Nam w Naszych trudnościach Pan Bog Waszą KM. chowáć raczy [...]. DanOstSwada I, 33.
  • – Niewiadom, Niewiadomy. [...] 2) ungeübt, unerfahren. [...] mal-habile, neuf, inexpérimenté, mal-adroit. [...] niewiadomy (nieświadom, niebiegły) cyrulik. T III 1046.
4. »taki, który nie zdaje sobie sprawy z tego, co robi«
  • – [Androd] Widząc wielką iáskinią, w skále? skrył się do niey: Y ledwie że usiędzie, z trudu niewiádomy? Aż támeczny mieszkánieć, Lew przybieży chromy. PotPocz 151.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

NIEWIADOMY
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1635
Znaczenia
1. »ten, kto o czymś nie wie«
  • – Excessy wszytkie w sądzie zobopolnym, który Jch Mć z obu Narodow postanowią bez miłosierdzia karane będą według Artikułow Woyskowych, o których niewiadomi u wiadomych niech się pytają. PiasRel 22.
  • – Jachaliśmy w lichą niepogodę wziąwszy przewodnika drogą barzo ladajaką, po górach przykrych, kędy bez przewodnika niewiadomy, żadną miarą obejść by się nie mógł [...]. GawarDzien 141.
  • – Znając rzecz, łacno o niej poradzić, niewiadomemu niemasz nic oczywistego; musi błądzić, kto nie wie drogi. LubSArtPol XI, 15.
  • – Obrona Antimonium przeciw kalumniey niewiádomych, ktorzy rádzą, áby od niego, iáko od trucizney uciekáć [...]. SekrWyj 150.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • niewiadomy rzeczy:
    • – [Febus do syna Faetona, który prosi, aby mógł poprowadzić słoneczny rydwan] O niewiádomy rzeczy! coż iest/ że się swymi Rękámi/ v szyie mey wieszasz łágodnymi? OvOtwWPrzem 53.
2. »ten, kto się na czymś nie zna«
  • – [...] siłá tákich iest niedbáłych [rachmistrzów], co byle nápisał, tym się exkuzuiąc, że ináczey nieumiem [...] Záczym niewiádomy niech się informuie y spráwuie według tego Modeluszá. HaurEk 71.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 28.02.2012

*NIEWIADOMA I
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1683
Znaczenia
 mat.  »nieznana wartość liczbowa«
  • – Ná trzecim záś terminie, gdy postáwisz cáłą [linię] EZ, 2000; znaydziesz (przez złotą liczbę, ze trzech wiádomych,) czwartą nie wiádomą 536. SolGeom I 82.
  • – Niech będzie dána rożnicá LD wiádoma, między Dyámetrem [CD] iákiegożkolwiek kwádratu, y ściáną [PD] niewiádomymi: y niech będzie potrzebá ściány niewiádomey Kwádratu. SolGeom I 138.
  • – Odmierzánie proste iakiey długości dla czwartey niewiádomey, ma bydź odpráwione z wielką pilnością po sznurze prosto, nie wężykiem. SolGeom II 36.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 08.03.2016

NIEWIADOMA II

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»jest nieznane«
  • – Ia myslę sobie że to y droga daleka y trudna musi bydz funkcyia nie wiadoma mi iest co tez to moze uczynić za pozytek. PasPam 160.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 12.11.2024
Odsyłacze
Patrz: WIADOMY, WIADOM, WIADOMIE, WIADOMO, NIEWIADOMIE, NIEWIADOMO.
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 12.11.2024