ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp ( zafir), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?)

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		szafir \|\| safir
D.		szafiru
B.	uż. nżyw.	safir
N.		szafirem
Ms.		szafirze

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	szafiry \|\| safiry
D.		szafirów
B.	uż. nosob.	szafiry
N.		szafierami \|\| safirami \|\| szafirami \|\| safierami
Ms.		safirach

Znaczenia

1. »minerał, drogi kamień o błękitnej barwie«

– Ten się dostał Gąsiewskiemu i Dunkowskiemu w zasługach murowych z szafirem z korony na dwa palce wielkim we 28 000 Złł-ch kamien ten u nas szacowano 4 000 Złł-ch a wMoskwie 10 000 Rubli [...]. MasDiar 126v.
– Y kámienie nájduią drogie rozmáite. Sápphiry/ Diámenty/ nád miárę ozdobne/ We wszem kształćie y w glancu Indyiskim podobne. RoźOff 120.
– A grunth muru miástá/ ozdobione były wszelkim kámieniem drogim. Pierwszy grunt był Jáspis: Wtory Száfir: Trzeci Chálcedon; Czwarty Szmárágd [...]. BG Ap 21, 19.
– A w drugim rzędzie/ Karbunkuł/ Safir/ y Jaspis. BG Jk 39,11.
– Aldzbant Szafirow 8 sztuk [...] Aldzbant Rubinow balasow sztuk 8. RewSkarb 110.
– Znajdziesz w tym kámieniu [rodzie zmarłego] [...] tak wiele drogich Bethsárow/ Karbumkułow/ Iácinthow/ Szafirow. WojszOr 231a.
– A o száfirze pisze Pierius, iż wielce iest pomocny temu/ kto go przy sobie nośi/ bo iest od sámych bogow/ iako pogánie mowią/ wynáleziony. StarKaz cz II,s. 88.
– Oddac ma [...] krzyzyk złoty z roznemi kamieniami dyiamentami rubinami y szafierami ktory kosztuie złotych trzysta. DekrŻmud 148b.
– Drogie Kámieńie [...] Są Kamyszki jásne: jáko: biały Diáment/ cźerwony Rubin/ modry Száfir. KomDobrOrb 29.
– Gzemsy wysoko swięcam promięniąmi, Sklep osadzono wewnatrz szafirámi, Wyzey w Safirach wydrozono tropy W ktore wprawiono ogniste piropy, Mieyscami perły zgęstemi się suły Wielki wydaiąc płomięn Karbunkuły. OblJasGór K.141v.
– Siedział [cesarz] na koniu gniadym, snadź hiszpańskim [...] Kapelusz francuski z zaponą i piórami białowymi i ceglastymi zapona - safiry z diamentami, szpada takaż. SobJListy 5527.
– Były trzy Bramy Iedna we srzodku gorzała ale ogien wydawała z Siebie własnie palonego Szafiru przyznac ze pieknie [...]. SobTDzien 11v.
– Jeżeli chcesz ziednáć pokoy, weś kámień ktory śię zowie Sáphyr, ten przychodźi od wschodu słońeá, do Indyey, á żółty iest lepszy, ktory pokoy spráwnie y zgodę [...] y w człowieku uskramia wewnętrzne cielesne upały. AlbSekr 264.
– Szafir od Łácinnikow Saphirus zwany, iest Kámień Niebieski máśći, álbo Ultramarynu niby Niebo gwiazdźiste imituiący, przeźroczysty. ChmielAteny1755 I 559.

Przenośnie

niebo[...]Powłokło-ć[...] trochę w kędzierzawy Obłok od słońca wolne swe szafiry.LubSTobPol 144

a) »wyrób jubilerski imitujący naturalny kamień«

– Miey i lakę piękną Wenecką dla rubinu [...] Transmarin dla szafiru [o wyrobie sztucznych kamieni]. SekrWyj 94.

Użycia metajęzykowe

- [Substantiva nomina] [...] Sáfir Sákrament Sáláryum Sátysfákcya [...] WojnaInst 163

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

SZAFIR