Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

SERDECZNY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1606-1608
Formy gramatyczne
lp M. m   serdeczny
n   serdeczne
D. ż   serdecznej
B. ż   serdeczną
N. m   serdecznym
Znaczenia
1. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Affekt [...] ktory od inszych zmysłow zadnych nieprzyimuiąc Ordynansow swoią własną rządzi się Imprezą I na ktorą kolwiek stronę zechce y sąm siebie y serdeczną moze na kierować inklinacyią. PasPam 80.
2. »odważny, pełen męstwa, animuszu«
  • – Smiałe serce do skutku dobrego przychodźi/ Szcżęśćie tákie serdeczne do poćiech przywodzi. HofmańPor Aijijv.
  • – Gdy sie Czar Moskiewski w Stolicy prędko o tym dowiedział/ bądź to z żalu y frásunku wielkiego/ bądź to z melánkoliey srogiey/ częścią wstydem ábo ráczey boiáźnią y stráchem ostátniego szczęścia swego przeráżony/ cześcią z głupiey á nie serdeczney resolucyey/ ábo ráczey z desperácyey niewiem quo spiritu ductus, czy też to tak/ chcąc sie ánimuszowátym y śmiáłym ábo serdecznym przed swemi Moskalámi pokázáć/ álbo dla nászych dla trwogi ten postrách puszczáiąc/ chciał koniecznie wszytkim woyskiem/ co go miał w stolicy plùs vel minùs po dwá kroć sto tysięcy/ bo Miásto wielkie/ ná woysko K. I. M. tą ostátnią resolucyą/ á choćby z ostátnią zgubą y strátą/ vderzyć/ b[.]na verba quaeso, nie ták srogo/ lekko w piasku/ wáruy záwadzić Moskalu. NowinyMosk A2.
  • – [...] bez Bogá prawdźiwego/ bez Wiáry/ á gdźie tego niemász/ iák tám [w wojsku] ma bydź mąż serdeczny/ śmiáły/ szczęśliwy; giną iák muchy y bestye/ á ná pożarćie czártowskie wieczne idą. StarWyp B2.
  • – Konecki na czele Stał swym znowu, że zaraz dáwszy coś nie wiele Czásu rekollokcyey, Nieprzyiaciel zmierzy, I ze wszytką potęgą cięszko nań uderzy. Nakształt gory z wáloney, álbo w-puł obłoku Vrwánego na Niebie. Długo niechciał kroku Mąż serdeczny ustąpić. Ale gdy nawału Nie mogł strzymać srogiego, pod Zbroynych pomáłu I Krola się podmyka. TwarSWoj 85.
  • – Pewnie to kozdy przyzna kozdy wytłąmaczy ze Zwierz [niedźwiedź] straszny odwazny Serdeczny y Męzny Do potkania y bitwy nad inne potęzny. PasPam 270.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • żal serdeczny I (sz. zm.):
    • – Niejednemu serdeczny żal krwawe łzy wycisnął. NiemPam 221.
    • – Zal mię serdeczny przeraził z Jey [pustelnicy] skruchy, Łzy strumieniámi z oczu moich płyną [...]. DrużZbiór 167.
  • żal serdeczny II (sz. zm.):
    • – Poki czas wżdy się obeyrzeć/ a vważywszy/ y głęboko poiąwszy złość grzechową iáko Bogá mego obráża [...] z serdecznym szczerym żalem za nieskończoną/ nie wypowiedzianą cierpliwość Bogu moiemu podziękować [...]. BujnDroga 44-45.
    • – [...] żadnego sposobu skutecznieyszego wierni Pańscy ná wypłacenie/ y zasłużonego karániá Boskiego odwrocenie/ nienaydowali/ iáko ten/ gdy z żalem serdecznym przez modlitwy/ posty/ iáłmużny/ umártwienia/ y inne ćwiczeniá pokutne/ dosyć za grzechy czynili. BujnDroga 103.
  • ból serdeczny (sz. zm.):
    • – Bywa ták cięszki bol serdeczny drugdy/ ktory pádnie ná inne kreátury/ iż bez száble zdrowie odiąć może. BirkOboz 30.
    • – [...] wyprawią się zatem, owe okręty y Daulet w okowie, Iusz przestawszy byc Fascelinie bratem, ktorą iutro psom wyrzucą Lospasi, Znimi: a łzami serdeczny bol, gasi. PotSyl 91.
  • boleść serdeczna:
    • – Ta tedy nowina [...] Heretykom zaś rany świeżego żalu, przez zgubienie nowo niepotrzebnej pociechy, tem z większą boleścią serdeczną ponowiła. DembPrzew 26.
    • – [Diabeł] podwodzi nas do szemrania w przody/ potym do nárzekánia/ nákoniec do bluźnierstwá y desperácyiey [...] bo przeźnie boleść serdeczną wyrzucamy z siebie [...]. StarKaz 397.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 31.03.2023