ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (szermierz, szyrmierz), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (jeszcze nie wydany)

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		szermierz \|\| sermierz \|\| szelmierz
C.		szermierzowi
B.	uż. żyw.	szermierza
N.		szermierzem

liczba mnoga

M.	uż. (n)osob.	szermirze \|\| szyrmierze \|\| szermierze
D.		szermierzów
C.		szermierzom
B.	uż. osob.	szermierzów
	uż. nosob.	szermierze

Etymologia

czes. šermiř, z z niem. schirmen

Znaczenia

1. »człowiek biegły we władaniu bronią sieczną«

– Vkazał Tánkred bok tarczą odkryty Znáć beło że był ćwiczonem szermierzem. TasKochGoff 144.
– Vczynił Chrystus Pan z Vczniámi swoimi/ iáko szermierz czyni mądry. Náuczy uczniá swego wszytkich sztuk szermierskich/ ále iednę sobie zostáwi/ á to dla tego áby záwsze przechodził vczniá swego [...]. BirkNiedz 11.
– Tym większym gniewem barziey zápalony Czarniecki zdrugiey náciera nan strony: A gdy on co raz iak Szermierz nań siecze Ten do krzyzowey Sztuki śię uciecze, Y błyskáwicą na niego woiuie. OblJasGór 42.
– Druga [chorągiew] takieyze Masci pienięzne zołnierze wiodła, y dwor Ulrykow, y harde Szermierze. DrobOpow 99.
– W złym Koniuraci rzeczy widząc razie [...] Wnet zaciągaią Szermierzow do szpady ChrośKon 4.
– Ten co uczy iák broni umieiętnie y zręcznie záżyć, iák nią robić Szermierz, Fechmistrz. DanKolaDyk 535.
– Szelmierz, le maitre d'armes. KulUszDyk 194.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Po uięciu broni, szermierzá poznáć. FredPrzysł D1v.

– Co szydłem zárobisz to szermierzom wydaiész. KnAd 309.

Przenośnie

[...] chytrością dawnych zdrad czartow oszukány, Jáko niebiegły Szermierz legę przekonányDamKuligKról 287

2. »człowiek walczący publicznie dla przyjemności innych, też: zapaśnik, gladiator«

– [...] ludźi Stárodawnych pásownicy Szyrmierze Skoczkowie mieli Jęczmień w ustáwicznym y w powszechnym używániu SyrZiel 966.
– Palestrita Zapasnik, Sermierz. SłowPolŁac 98.
– Szermierze ci co się pięściami między sobą bili. DanKolaDyk 322.
– Plac [...] był piaskiem usypany, áby krew w siebie bráł, z bestyi albo szermierzow się rániących płynącą. ChmielAteny II 90.

3. »stronnik, pomocnik w walce, zabójca«

– Decimus Brutus, ze nam dodał ręki Godźien iest za to chwały godźien dźięki Bo właśnie na czas od nas umowiony Dla bespieczeństwa szermierze sprowadźił Więc y wy do tey mieycie się obrony Wspomniawszy iako o wolność się wadźił. ChrośKon 15.

Znaczenia niepewne

1 lub 2:

– Oto idą Szermirze á chcemy pátrzyć iáko szermują. VolcDial 58.
– Y wsze insze zabáwy/ mogą tu y łgarki Cygáńskie stánąć/ chciałem był rzec práktykarki. Mogą y zapáśnicy i szermierze swoie Wypráwiáć sztuki/ wolno wymyśláć y stroie. Wolno się y ná błazná mądremu biermowáć/ Wolno y bydź nim wiecznie/ wolno dokázowáć [...]. MorszHRoz C2.
– [...] wydłubáć ná Miedzi; wykłoł, wybił Szermierzowi Oko. ErnHand 86.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

SZERMIERZ