ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1601-1616

Formy gramatyczne

bezokolicznik

ująć

czas przeszły

lp	m	1. os.	ująłem
		3. os.	ujął
	ż	3. os.	ujęła
	n	3. os.	ujęło
lm	mos	1. os.	ujęliśmy
		3. os.	ujęli
	nmos	2. os.	ujęłyście
		3. os.	ujęły

czas przyszły prosty

lp	1. os.	ujmę
	2. os.	ujmiesz
	3. os.	ujmie
lm	1. os.	ujmiem
	2. os.	ujmiecie
	3. os.	ujmą

tryb rozkazujący

lp			2. os.		ujmi
					ujmij

tryb przypuszczający

3. os.

ująłby

imiesłów uprzedni

ująwszy

nieosobowy czas przeszły

ujęto

Znaczenia

1. »zmniejszyć coś«

~ Donatyw żadnych na R. P. nie wewlekliśmy i dziełem niesprawiedliwym nie ukrzywdzieliśmy raczy, aniśmy jej nie ujęli, a zaczym z ojczyzny matki swej nie zdarliśmy nie tylko ze krwią skóry, ale ani suknie, ani koszule. AktaPozn I/1 470.
– Iego probitas [poczciwość] że by niebyła od nas bydz zawdzięczona Chyba że by nąm Bog uiął zdrowia. PasPam 152v.
– Niebyło w tym Roku zadnego albo małoco z zyta pozytku [...] Pan Bog y ludzie duzo chleba Oyczyznie uięli z czego nastąpiła potym drogość zboz wielka. PasPam 178v.

2. »złapać«

~ Rzekł do niey/ vymi ten powroz y wyplątay mię. ZwierPrzykład 229.
~ Sny nieszczęśliwe, cośćie mię uięły, Coście mi oczy ták twárdo zápięły; Czemuśćie gnusney ná ten czás powieki, Ostátnim zgonem nie zwárły ná wieki? OvChrośRoz 137.
~ To mowi Pan pomazańcowi memu Cyrusowi, ktoregom uiął prawi[...]ę, abym podbił przed nim narody, a grzbiety Krolow obrocił, y otworzył przed nim wrota, bramy nie będą zamknione. BohJProg I 216.

Związki frazeologiczne

ująć kogoś za nos:

– Iuz y krola uięto zanos kiedy pozwolił z kancellaryiey Uniwersały na Seymiki przed Seymowe do woiewodzt[w] proponendo novam Electionem Stante vita. PasPam 188v.

Przenośnie

Dzien na to szczęscie był cichy ciepły y bez mrozu iuz była trochę rezolucyia poczęła następować ale zas potym zima tego [tęgo] uięła.PasPam 62

3. »zjednać, pozyskać«

– Tu Piechoty zaraz 600 za Marszałkięm stoi muszkiety im wrękach drzą [...] Skoczyli Biskupi, Skoczyli Senatorowie ledwie uięnto. PasPam 243v.

4. »zaprzestać, ukrócić«

~ Bębęnistę iednego/ Cár Kásimowski/ Woiewodowie/ Boiárowie/ y insza Moskr[...] przy Krolu I. M. będąca/ do zamku z listámi posłáłá nápominaiąc żeby iuż krwie roźlanie vięli: żeby tych ktorzy tám głodem vmieráią/ ná swe dusze nie bráli/ zamek áby Krolowi I. M. podáli [...]. BielDiar Cijv.
~ Naprzod Ministros w Polszcze niemász. Przewoźne to tytuły. Potym nietrzebá ich psowáć apud populum, psuią ich vczynki. Bo Pánow postronnych interessa promowuią, od nich Iurgielty biorą, Oyczyzn[...] ná Tándecie exponunt, Práwá wywracáią. Punct Mánifestu Nád to, kiedy Woysko ná Kánclerzow nástępowáło, kto te imprezy Woyská viął. LubJMan 110 marg-111 marg.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

strach kogoś ujął:

– Bromę w Herbie twym, ciebie: zbroyne widząc w Bromie, Stánąłem wielkim cudem zádumány, bo mię Y strach uiął, przyznam się, z kąd ták nagła Woyná? Miecz w ręku, w ktorych dotąd, krowa byłá doyna? PotPocz 123.

żal kogoś ujął (sz. zm.):

– Ten [pustelnik] kiedy go na oney nadiachała drodze Panna z Angelską twarzą, y widział ze srodze Pobladła y z troski y z trudu zemdlała Zal go uiął widząc co nędznica cierpiała [...]. ArKochOrl 13.
– [Bradamanta] skoro o Rugierze zrazu usłyszała Na twarzy się wesołą byc pokazowała Ale skoro [Pinabel] przypomniał ze w okowy wzięty Viął ią zal y smętek wielki niepoięty [...]. ArKochOrl 19.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

ujęty

Najwcześniejsze poświadczenie:

1654-1676

Znaczenia

»zjednany, pozyskany«

– Starosta Bratyanski Działynski uięty pollicitationibus [obietnicami] Lubomierskiego Ierzego Marszałka y Hetmana przysłał Ordynans swoiey Chorągwi. PasPam 101.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

ujęty strachem:

– A jako Etna tak olbrzyma dusi, Że z lekka w górę rzygać musi, Tak ja, ujęty strachem i baczeniem, Niewytrzymanym jęczę pod milczeniem. MorszAUtwKuk 238.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

UJĄĆ

UJĘTY