Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

UMRZEĆ

czas. dk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (?), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp (umrzeć, humrzeć)

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  umrzeć
czas przeszły
lp m 2. os.   umarłeś
3. os.   umarł
ż 3. os.   umarła
n 3. os.   umarło
czas przyszły prosty
lp 1. os.   umrę
tryb rozkazujący
lp 2. os.   umrzyj
tryb przypuszczający
lp m 3. os.   umarłby
Znaczenia
»przestać żyć«
  • – Co by za pociecha Rodzicom y krewnym z tego tu dobrego była ozęnienia Gdy by przez poczty tylko o tobie słyszeli. A ciebie niewidzieli. Tak własnie iako bys umarł a dostał się do Nieba. PasPam 75v.
  • – Stoiąc tedy wSielcach Umarło nąm dwoch Towarzyszow Starych Zołnierzow. PasPam 84.
  • – Iezeli umrzec to umrzeć byle dobrze A lepsza podobno Smierć bydz nie może nad tę ktora kogo przy niewinnosci potka za Cnotę y miłość Oyczyzny. PasPam 137.
  • – Krolowa Ludwika [...] widząc ze nietak iey rzeczy idą iako sobie obiecowała in Electione Francuza koszt nato wielki wydawszy Skarb swój wyniszczyła, zdrowia [...] nad werężyła [...] wpadła w aprensyią zachorowała iakos po białey Niedzieli przez wielką Niedzielę ledwie przyzyła[!] apotym y umarła. PasPam 202.
  • – Pan Lubomirski [...] Umarł w Wrocławiu Ale umarł dobrowolnie na bol tylko głowy narzekaiąc. PasPam 214.
  • – raz umrzeć man muss einmahl sterben. il faut finir par un bout; il faut mourir. T III 2412.
  • – Umieram, v. m. F. umrę. 1) sterben, von Thieren sagt man zdycham. 2) bestandig uber etwa-fitzen, liegen, schwitzen. 3) vor Leidenschaft sterben. 1) mourir de; trepasser, déceder, cesser de vivre; expirer, en parlant des animeaux on dit zdycham. 2) se tuër, se fatiguer á; se donner bien de la peine pour; ahaner; fouër, étre cloué sur. 3) morrir d'une passion. § z) z (od) głodu, żalu (głodem, żalem) umrzeć; umrzyy za niego. 2) umiera (siedzi) nad księgami. 3) umiera od pragnienia, łakomstwa, od miłości, od zazdrości T III 2412.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • (wariant I):
    – Kto ma umrzeć/ i w cébrzé wody utonié. KnAd 381.
  • (wariant II):
    – Ceber, g. cebra. Zober. tinette, sorte d'ouvrage de tonnelier à deux oreilles. § kto ma umrzeć i w cebrze wody utonie, prov. T III 99.
  • – Z nieprzyiacielem vmrzeć nie żal. RysProv 90.
  • – Atoż nász żywot/ vfeydáwszy się vmrzeć. RysProv A.
  • – Ták to bolesno komu Zoná vmrze/ iáko kiedy kto zábiie się w łokieć. RysProv Iv.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

UMARŁY

im. przym. prze.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba mnoga
lm B. mos   umarłych
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»taki, który umarł«
  • – Pod Choynicami gdy nas Szwedzi w nocy napadli obudwu porąbano y rapirami pokłoto za umarłych na placu zostawiono. PasPam 84.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • jakoby wpół umarły chodzić:
    • »być bardzo osłabionym, wyczerpanym; nie przejawiać woli działania, poddawać się zniechęceniu«
    • – Tamże [w obozie] się było przypatrzyc znędzionym ludziom kiedy iedni ledwie żyli, drudzy iakoby wpoł umarli chodzili. HistBun 16v.
  • chodzić jakoby umarły:
    • – Którzy chodzili przedtym jakoby umarli, Z wojskiem niezwyciężonych Sarmatów się starli, A że im kredensował w potrzebie gniew boski, Sam im serca dodawał. ZimBSiel 163.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Vmárły od zazdrości od krzywdy wolen. KnAd 1202.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 08.02.2023
Autorzy: SPas , MM
Data ostatniej modyfikacji: 08.02.2023