ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		wierch
D.		wierchu
		wierzchu
C.		wierschowi
		wierzchowi
B.	uż. nżyw.	wierch
N.		wierchem
W.		wierzchu

liczba mnoga

	M.				wierzchy
	D.				wierzchów
	C.				wierzchom
	N.				wierzchami
					wierzchy
	Ms.				wierzchach
	W.				wierzchy

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Nie widzisz, jako z wierchu onej skały (ile mu przeszłe gony wytchnąć dały) ostrzy nos znowu o krzemień opoczny, obróciwszy wzrok do knieje północnéj? MiasKZbiór 231.
– ...zaraz zaprawdę pokaże się, w jakim błędzie zabawiają się oni, którzy szacują człowieka nie z tego co sam jest, ale czym z wierzchu upiękrzony jest, to jest bogactwy, i drugimi szczęścia mataninami... BirkBaszaKoniec 264.
– Od głowy ná doł do związow/ do stáwow spadáiąc/ miedzy błonámi guzy robi/ członki kurczy/ kośći z stáwow wysádza/ áż dźiurkámi głownymi ná wierch z włosámi przedárszy się/ sznury y kozuby zlepia się/ y bolow uwolnia. PetrJWod 22.
– Wszytkie [galery] ze spodu czarno, a ku wierschowi rożnemi farbami malowane były te naves... MiasWLeg 58.
– Iest bowiem , tákich siełá żeby ludzi zwiedli Krzyż wierzchem noszą? PotPocz 104.
– ...Pierwej mię ziemia poźrze, pierwej w grobie ciało W proch się obrócić może i będzie próchniało, Pierwej niebo poroście trawą, a na ziemi Gwiazdy będą świeciły, pierwej zielonemi Morze drzewy obrośnie, a wysokie skały Będą ostrymi wierzchy niebiosów sięgały, Pierwej wilków kozłowie bić będą brodami, A psów będą doganiać jelenie rogami... ZbierDrużBar II 599.
– ...Zurich 55 Kanturia 83 Kantyn K. 241 Kap Biały 241 - Czarny 241 - Dobrey nadziei 241 - Du Nord 249 - Kin 94 - Nez 95 - Nord 95 - o trzech wierzchach 241 - Verd 241 KARYNTYNA Pr. 46 Karleby 99 Karlostad 220 Karlsham 99 Karlskron 99 Karmarten 83 KARNIOLA 46 Karon B. 35 Karpackie G. 165 Karpagoł 104 Kartagena... SzybAtlas 238.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

wierzchem

Najwcześniejsze poświadczenie:

1620

Znaczenia

1. »powierzchownie, płytko«

– Ale niechaj narzeka, aż się nazad wrócę, A teraz do Rugiera znowu się obrócę, Który po długiem brzegu pojeżdżając rączo, Kwapił się w południowe najwiętsze gorąco; W pagórek uderzone nazad się wracały Promienie, od nich wierzchem drobne piaski wrzały Zbroja na niem od słońca tak się rozpaliła, Że się ledwo nie w ogień wszytka obróciła. ArKochOrlCz I 205.
– W ten czás (ták to zápewne mieć chcą) kiedy w ćiáłá Człowiecze/ krew się wierzchem pod skorę vdáłá/ Murzyńskich ludźi czarne fárby pobrudźieły. OvOtwWPrzem 64.
– Tak ci i człowiek, skoro fortuna mu z głowy Bieżącej wody prądem rozum spłucze zdrowy, Skoro go nadmie pycha czczym wiatrem swawolna, Stoi jako próżny kłos, jako beczka solna Płynie wierzchem; a że go widzą, że go chwalą, Puścił się za znikomej ambicyjej falą. PotFrasz1Kuk II 120.

2. »bardziej niż całkowicie, "z górką", więcej niż by się wydawało mieścić«

– Ale skoro ją z wierzchem łaską swą nasypie, I naszej się dostanie wilgotności Lipie. PotWoj rkp II.
– COMBLER [...] WIERZCHEM, Zogorą [z górą] co ze wszystkim napełnić. DanKolaDyk I, 323.
– Ktoremu pożyczając strychem namierzą, a kiedy oddawać będzie, z wierzchem odbierą dla dalszej konserwacji zboża tego. SapMWilkKutrz 315.

3. »o jeździe konnej«

– Jázdá/ iezdá/ iezdni żołnierzé abo ludziá wierzchem iádący. Equitatus [...] Copiae equestres. Kn 239.
– Koń wierzchowy/ do iázdy wierzchem dobry. Vector [...] Veredus [...] Celes. Kn 296.
– Odpowiedział JEoMc Pan Kamieniecki, w Karecie, nie wsmak to im było, y radzili iechac Wierzchem podług zwyczaiu... PiasRel rkp k. 54.
– ...wierzchem iadę/vide konno... SzyrDict 478.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

WIERCH, WIERZCH

WIERZCHEM