ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują

Formy gramatyczne

bezokolicznik

wypróć

czas przeszły

3. os.

wyprół

czas przyszły prosty

lp	1. os.	wyporę
	3. os.	wyporze
lm	3. os.	wyporą

tryb rozkazujący

2. os.

wyporz

imiesłów uprzedni

wypruwszy || wyprówszy

nieosobowy czas przeszły

wypruto

Znaczenia

1. »rozcinając, wyjąć coś ze środka«

– Przerznąwszy tedy ostrym nożem obyczáynie skorę/ wyimi ábo wyporz całkiem te pęcherzyki/ á sol z miodem przasnym y z mąką pszenną zmieszawszy przykłáday/ áż się te ránki zágoią/ strzegąc od wszelákiey wilgotnośći. DorHip II Niv.
– Na przeciwko Academiej Anatomia, w której anatomizują, tam też rzecz jest piękna do widzenia, bo jest barzo wiele pięknych raritates różnych, tak też ludzi i rozmaitych bydląt, zwierząt, bestyj anatomizowanych; między inszemi też jest złożony to jest wszystkie kości wielorybowe, którego dawnych czasów wypruto z brzucha wielorybiego, jakoby dziecię, a jest wzdłuż na naszych łokci 8 albo 9. GawarDzien 179.
– Choćby była, ale już nie masz takiej fozy, Mogłeś spod ferezyjej wyrzucić te kozy. Chyba jeśli chcesz nową Polskę ubrać modą, Przynamniej wyporz starą, a każ podszyć młodą. PotFrasz1Kuk II 103.

Przenośnie

Minęły kwiatki i wesoła wiosna zwykłej kolei ustąpieła latu, wyprówszy swoje zapaszyste krosna z modrych fijołków, z róży i z szarłatu.PotMuzaKarp 25

a) »wyjąć płód z brzucha matki«

– [Koronida] śmiertelną ránę wziąwszy, vmrzeć musiáłá. Y gdy stos drew, ku paleniu ciáłá iey, wedle zwyczáiu Pogáńskiego, był zgotowány: wyproł pierwey Apollo płod z żywotą iey, y názwawszy go Aesculápiusem, dał go do Chironá, sławnego lekárzá, áby tám był wychowány, y w náuce lekárskiey ćwiczony. OvOtwWPrzem 85.
– Co Mirrhę napierwey potkáło Mátkę iego/ że co się z Oycá záwiązáło/ Dla tego obrocona w drzewo iest Mirrhowe/ Iednak kiedy pod skorą niewinniątko zdrowe/ Drgáło ieszcze/ Nimfy ie wyprowszy nożámi/ Swiát mu dáły oglądáć [...]. TwarSPas 85.

2. »zrobić nacięcia w jakimś materiale«

– Pądź swoie látá, co stoisz nád brzegiem Kochane drzewo, nieśmiertelnym biegiem, W ktorego, pomnię, chropowátey skorze, Ten, dla pamiątki, Párys wiersz wyporze. OvChrośRoz 56-57.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lp	M.	m	wypróty
	D.	m	wyprutego
	B.	n	wypróte
lm	D.		wyprótych
	B.	nmos	wypróte

Najwcześniejsze poświadczenie:

1619

Znaczenia

1. »wyjęty ze środka po rozcięciu powierzchni«

– Żyły wszytkie wyprote krawcowi onemu Posłano, który przyszedł ku braku takiemu, Iże go nowochrzczeńcy za króla obrali I wszystkie mu honory pańskie wyrządzali [...]. ZrzenAnKontr 366.

a) »o płodzie: wyjęty z rozciętego brzucha matki«

– [Relikwie] RAYMUNDA S. Nonnáta nie narodzonego, bo z żywota Matki wyprutego, Kardynała Zakonu Redemptionis Captivorum [...]. ChmielAteny III 193.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

WYPRUĆ

*WYPRUTY