ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

duszno

Znaczenia

»w stanie ucisku«

– Bo y u nas wniektorych Prouinciach/ gdźie potentia alicuis Satrapae, vel plurium Optimatum praeualet, choćia to wrzeczy in libera Republicá, znacznie widámy/ że tám wolny głos Sláchecki/ y ięzyk/ duszno siedźi/ ná zyazdach/ bá y wdomach własnych: y częsciey do Placentiy/ nizli do Verony się udáwá. GrodzPrzes C.

Użycia metajęzykowe

- Wiele jest przy tym słów Ruskich w Polskim języku (u Poetów zwłaszcza) używanych, jakie są; hledzę. wielmi, zabywam, sobaka, chać, chata, duszno hołubek sierdzity, sierdzę się, horuię, małoiec, nieduży (nie silny) odzieża, chwost, mać, mir. etc. DudzZbiór 32

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

1. »jest trudno oddychać«

– Duszno tu/ v. Zaduch. Duszno mi/ tr.v. Dogrzewa mi. Kn 154.
– Procz tych przestrog/ ktore są naypilnieysze te záchowáć potrzebá/ áby wschod był ná mieyscu otworzystym ták áby go z śieni y weśćiu szukać nie trzebá potym áby miał sklepienie nie niskie/ dla tym łácnieyszego idącym odetchu/ zwłaszczá gdy ich kupá idźie duszno więc bywa trzećia áby był dla odpoczynku przerywány. NaukaBud D2v.
– Wójt się nieborak poci pod beczką jak w łaźni, I ci też, ile chcieli zażywszy przyjaźni, Rozeszli się do gospód i żona spod kadzi Capa swego, bo mu też już duszno, wysadzi. PotFrasz3Kuk II 529.
– Czemu gorąco bez oddechu y duszno? Bo powietrze ktore iest we wnątrz bárzo się rozgrzewa, a serce nie ma ochłody, y ták gorąco y duszno. TylkRoz 178.
– Duszno, adv. 1) bang, beklemmt als wenn man ersticken sollte. [...] 1) d’une maniére étoufante; si serré qu’on pense étre étoufé. [...] § 1) duszno tu. [...] duszno mi. ich ersticke noch. je pense étouser. T III 289-290.
– Nie masz tam po co się tak bardzo kwapić; wiem, że dziś naprzykład psa, kota, nie będzie; pewnie iaką niezabawną Polszczyznę graią, słowem nie mogę mówić, żebym się wyśmienicie bawiła na tych spektaklach; w naszey loży duszno, nie bardzo iasno, a potym niewiedzieć iakoś tego roku nic nie zażywia, nic nie ostrzy chęci widzenia, y być widzianą. CzartAKKawa 35.
– Skoro zaczęto grać musiałam wyysdź z loży, duszno mi było, a ia wiele byłam zjadła torcików pod czas obiadu, co mi nudność sprawiło, i tak zasłabłam, że mię wyprowadzono i zawieziono do domu, położyłam się tedy bardzo smutná. FiteProkopRozm 10.

2. »jest trudno, niebezpiecznie«

– Znáć że było duszno Cezárowi. CezWargFranc 207.
– [...] A to hultajstwo Co z Mansfeldem było w góry poskoczyło, Wszakże mu się i tam nieźle wygodziło; A to co z Branswikiem w stronę wyboczyło, Co żywo, jak mogło z zdrowiem uchodziło, Bo duszno było. DembPrzew 4.
– A kiedy też duszno/ Kędysz y refugium, kędy securitas? Ieśli nie do obronnych Miast/ y fortec bliskich? OpalKSat1650 135.
– Sámym Hárcownikiem Káżąc Hárcowniká/ Wźięto iák Pomykiem Przednich Kommuniká/ Pogáństwu onemu/ Aż ták duszno było/ Ze prześcia wzad swemu Szyki pomyliło. PieśńBer Av.
– Jednakże Ciechanowieckich daleko większa partia była i Strutyńskiemu duszno było na sejmiku, przeciwko któremu i wyżej wyrażony Wawrzecki, stolnik brasławski, podstarości grodzki orszański, z Ciechanowieckimi złączył się. MatDiar 709.

3. »jest ciężko na duszy«

– Nie potrzebá nam mowię tych y innych ná pámięć przywodzic przykładow; káżdy grzesznik ktory trwa w grzechách, ktory przestáie wcięszkich nałogách, á nie ma się do pokuty, do popráwy, ktory się sprzećiwia natchnieniom Boskim, nie ustępuie nic w zakamiałośći swoiey, żadnemu z tych iak kto się widzi być w grzechu, á nie chce się weń wkładáć, ale ma się do poprawy, do spowiedźi, zwykł do siebie mawiáć, cięszko mi, duszno mi, z tym grzechem iák z kámieniem ná duszy, á iak się wyspowiada, to mu się zda, iákby ciężaru naywiększego pozbył. SzembekSKaz D2v.
– Duszno, adv. [...] 2) angstlich, bange. [...] 2) dans une grande anxiété; en grande solicitude; en grande transe. § [...] 2) duszno mi nie wiem czemu. T III 289-290.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: DUSZNIE.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

DUSZNO

DUSZNO