ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, L (XVI), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, T

Formy gramatyczne

bezokolicznik

przemywać

czas teraźniejszy

3. os.

przemywają

czas przeszły

lp		m	3. os.		przemywał
lm		mos	1. os.		przemywaliśmy

tryb rozkazujący

2. os.

przemywaj

imiesłów współczesny

przemywając

Znaczenia

1. »przepłukiwać wodą lub innym roztworem myjącym«

Rekcja: co; czym || w czym

– Chwalebny iest zwyczay przemywać w kilku wodach ziarna plamiste; lecz trzeba też potym napawać one wodami maiącemi solne partykuły, y przez wodę wapienną, iakośmy iuż powiedzieli, przepuszczać. DuhBrzPDzieło 466.
– Jeżeli nasienie będzie plamiste; trzeba naprzod przemywać ie w kilku wodach czystych poty, aż żadney czerni nie będzie na nim widać, potym zaś do ługu z sypywać; ieśli nasienie plam czarnych na sobie nie ma, dosyć będzie namoczyć ie w następuiącym rosole. DuhBrzPDzieło 468.
– Przemywaliśmy tym ługiem pszenicę u P. Taponat niedaleko Rochefoucault w 1760. y 1761. widzieliśmy z ukontentowaniem, że nasienie tym sposobem przygotowane wydało krescencyą cale wolną od czerni, gdy na wszystkich pobliskich polach iuż to czwarta, iuż trzecia, a czasem y połowa iey znaydowała się czernią zarażona. DuhBrzPDzieło 469.

2. »w medycynie: zwilżać lub moczyć za pomocą czegoś nasączonego leczniczym roztworem«

Rekcja: dla czego; co; czym || w czym || z czym

– Myćie głowy. Głowę ćiepło przemywáć z źiołámi wzwysz pomienionemi/ vwárzywszy w ługu/ á po obmyćiu y vsuszeniu námázywáć oleykiem kopru pospolitego ogrodnego/ przeczyszczáiąc też onę rzeczámi wzwysz opisánemi o przeczyszczániu głowy. DorHip II Miv.
– Wrzody/ ktore dla zbytniey wilgotności goić sie niechcą/ wárzonego iuchą przemywáć dobrze/ á Prochem ieg[o] zásypowáć/ też do máśći przymieszány osobliwie ie wysusza y goi. SyrZiel 27.
– Rány zwierzchowne spaia y goi/ iucha ábo wodką iego przemywáiąc/ álbo fleytuchy maczáiąc w rány kłádąc/ á z wierzchu sámym źielem vtłuczonym miásto plastru przykłádáiąc. SyrZiel 327.
– Przemywáć wodą w ktorey rdest wrzał/ á gdźieby iuż robaki były/ tedy oleykiem spikánárdowym zápuśćić kilká kroć/ puydą precz/ ále tym rdestem wszelákie rázy bydłu wygoisz. LubiecSpiż B4v.
– A tym czásem Poliarch, octem swoie rázy Przemywáł dla puchliny y ogniá zarázy: Dopierosz przepłokane powoli smarowáł Oleykiem, ktory Ascyr czerwony farbowáł. BarPotArg1697 7.
– Korzeń Kozłkowy, to iest Valerianae, dźiwnym sposobem wzrok náprawia, ták wewnątrz go záżywaiąc, iáko też wárząc go oczy niem przemywáiąc, służą y rożne wodki do zákrapiánia, ktore się niżey położą. CompMed 62.
– Parchy sprosne z Głowy spędza, miałko utłuczona, z żywą Siarką w Winie warzona, tym w łaźni głowę przemywaiąc. BiretWiad 60.
– Postępować z tą puchliną tak iak zawsze, to iest: utrzymuiąc ią dobrze w tłustości, a otwieraiąc w zupełney doyrzałości, opatruiąc terpentyną, aż do zupełnego wyropienia się, potym wodą hałunową przemywać. BucPietAp 122.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

przemywać ranę (sz. zm.):

– Ieżeliby się robacy zálęgli w ránie, przyłoż ná nie ser młody nie solony, wynidą do niego, potym weźmi Miętki kámienney, álbo Centurij, uwarz w wodźie, przecedź, włoż troszkę Háłunu, tym ráne przemyway y goy plastrámi wzwysz opisanemi, lubo innemi. PromMed 172.
– Jeżeli zaś miał iuż ieden albo dwa paroxyzmy chory uncyą paprotki pomiędzydębowey (Polypodium quercinum) przydaią, a wodą słoną, ranę przemywaią. LisikFizyka 433.
– Należy przemywać ranę z naywiększą przezornością, aby w nią nie zaszła ślina bydlęcia ukąszonego; bo gdyby też ślina zatrzymała się w ranie, niezawodnieby się z krwią zmięszała, y na potym wściekliznę sprawiła. KurFSangOpis 106.
– Gdy tedy kto od psa, wilka, lisa, kota, lub iakowegokolwiek zwierzęcia, albo bydlęcia, a nawet od człowieka wściekłego ukąszonym będzie, powinien zaraz mieysce zranione błotem lub wilgotną ziemią obłożyć, kilka razy to powtorzywszy, potym rozpuściwszy soli w wodzie, tą wodą ranę należycie wymyć, potym wziąwszy octu iakowegokolwiek, byle dobrze kwaśnego, zagrzawszy, rozpuść w nim trochę masła, tym ranę często przemyway, i szmatami w nim maczanemi obwiiay. PerzLekarz 157.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

przemywane

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

»przepłukiwany wodą lub innym roztworem myjącym w celu oczyszczenia z czynników chorobotwórczych«

– Przesiewanie sitami, y mycie ziarn w wielorakich wodach, umnieysza wprawdzie skutkow zarazy; lecz sposob ten nie iest dostateczny, ponieważ znaydowało się wiele krzakow wąglikiem zarażonych, lubo nasienie w wielu wodach było przemywane. DuhBrzPDzieło 464.
– Jeżeliby zaś troche wcześniey, aniżeli przed samym zasiewem nasienie było tym ługiem przemywane, trzeba go częściey na pomoście łopatką przewracać, ażeby się od leżenia nie zagrzało; z tą bacznością przygotowane nasienie nie tylko przez miesiąc, ale nawet rok cały trwać może. DuhBrzPDzieło 469.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: MYTY, *OBMYWANY, *OMYWANY, *WYMYWANY, *ZMYWANY.

Odsyłacze

Patrz: PRZEMYĆ, MYWAĆ, OBMYWAĆ, *ODMYWAĆ, PODMYWAĆ, POMYWAĆ, UMYWAĆ, WYMYWAĆ, ZMYWAĆ.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

PRZEMYWAĆ

*PRZEMYWANY