ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		basztard \|\| baster \|\| bastard \|\| basztardo
D.		basztarda
B.	uż. żyw.	basztarda
N.		basztartem \|\| bastardem \|\| bastertem
Ms.		bastardzie \|\| basztarcie

liczba mnoga

M.	uż. osob.	basztardy \|\| bastardowie
		basztardzi
B.	uż. nosob.	bastery \|\| basztardy \|\| bastardy

Etymologia

śr. łac. bastardus

Znaczenia

1. »dziecko rodziców niepołączonych węzłem małżeńskim, dziecko nieprawego łoża, nieślubne«

– ...gdzieby ták dobrzy byli bástárdowie, iáko porządnie zpłodzeni/ dáłáby się wielka przyczyná do cudzołostwá/ do sweywoli/ do wszeteczeństwá. PetrSPolit I 271.
– Cudzołostwo dla niepewności dzieci/ dla niedbałości w wychowániu/ dla wzgárdy/ ktorą zwykli básztárdzi rodzicom swoim pokázowáć [...] iest bárzo szkodliwe. KunWOb B3v.
– Bękart/ bástér/ nie dobrego łożá/ Bęś/ Spurius qui extra matrimonium natus est [...] Falsiparens [...] Nothus. Kn 19.
– Drudzy trafiaiasie co Basztardo (czyi beł), takich y ze Szpitalia od S.Ducha z Krakowa sieła wyszło gdzie porzucone dzieci chowaią y wszkole cwiczą. TrepNekLib 4v.
– Delektu żadnego Turcy w tym nie mają, jako się kto urodzi, i tak poważaią niewolnicze bastery, jak i dobre syny, gdyż złym być nie powinien z cudzej nikt przyczyny. TwarSLegK 223.

2. o zwierzętach: »mieszaniec powstały z krzyżowania różnych ras lub gatunków«

– Bękart [...] Insititium animal, quod non ex suopte genere ab radicibus nascitur [...] niéwłasny płod/ nié podobnego rodzáiu. Kn 19.
– Jeżdżęc widzieć źwierzyńce moje, com pozakładał na różnego gatunku bastardy, postrzegłem dwóch wilków, chłopa z wozem jadącego atakujących. RadziwHDiar 137.
– Kanarków z czubkami miałem gniazdo, lecz mi się nie wiedli. Basztardy po kurze z kaczkami. RadziwHDiar 183.

3. »wino nienaturalne, zaprawione, gorszego gatunku«

– Mężscyznę [!]/ do Małżeńskiey spráwy [...] pobudza [...] po łyszce go [konfektu] z Muszkátelą/ álbo z winem słodkim/ z Bástertem ná raz vżywáiąc. SyrZiel 159.
– Nasienie przyrodzone mnoży [coriandrum]/ piiąc go z iuchą Rozynkową w winie słodkim wárzonych [...] ábo z Básztártem po ćwierci łotá. SyrZiel 453.
– Co dom ma, byle czaszą pijmy a nie kuszem, Albo złe Mazowieckie szepce i basztardy? Wżdy nie pojdziem hajduka, nie pojdziem galardy. Miody, choć nie koweńskie, albo nam złe lipce? PotFraszBrück II 272-273.

4. »materiał jedwabny lub nici jedwabne z domieszką włókien lnu, bawełny albo innego materiału«

– Basztard iedwab. T III 27.

5. przen. »jakakolwiek rzecz lub zjawisko negatywnie odróżniające się od swego pierwowzoru, zepsute«

– Gdyby dzisiay żył Dawid [...] Dopiero gdyby poznáł sekt rożnych rodzaie, Ktore chwastem przysiadły prawowiernych kraie. Kopał by skryte miny, podsadzał petardy, Zeby z dymem wyrzucił z Oyczyzny basztardy. DrużZbiór 66.

Znaczenia niepewne

1,2,3,4,5:

– Baster, vid. Basztard. T III 27.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: BASZTARDUS.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BASZTARD, BASZTARDO